محمد غلامعلی فلاح
چکیده
تاریخ معماری رشته‌ای نوظهور و عمر آن کمتر از دو سده است. با مطالعة منابع نظری تاریخ معماری درمی‌یابیم که ماهیت و حدود این رشته همچنان مبهم است و هنوز اهالی این رشته اتفاق نظر همه‌جانبه‌ای بر سر چیستی آن ندارند. یکی از علل ابهام تاریخ معماری ابهام در نسبت مفردات لفظ آن، یعنی تاریخ و معماری، است. بنابراین، یکی از گام‌های مهم برای روشن ...
بیشتر
تاریخ معماری رشته‌ای نوظهور و عمر آن کمتر از دو سده است. با مطالعة منابع نظری تاریخ معماری درمی‌یابیم که ماهیت و حدود این رشته همچنان مبهم است و هنوز اهالی این رشته اتفاق نظر همه‌جانبه‌ای بر سر چیستی آن ندارند. یکی از علل ابهام تاریخ معماری ابهام در نسبت مفردات لفظ آن، یعنی تاریخ و معماری، است. بنابراین، یکی از گام‌های مهم برای روشن کردن معنای تاریخ معماری، روشن کردن نسبت‌های مختلف ممکن میان تاریخ و معماری در ترکیب تاریخ معماری و شمردن معانی مختلف ممکن این ترکیب و از این راه روشن کردن معانی مختلف ممکن تاریخ معماری است. این کار را در این مقاله با طرح پرسش از نسبت الفاظ تاریخ و معماری در ترکیب تاریخ معماری و تبیین معانی مختلف حاصل از همنشینی این دو در ترکیب تاریخ معماری انجام داده‌ایم. مطابق این تحقیق اطوار مختلف ممکن تاریخ معماری، با نظر به ساخت و معنای لفظ آن، شامل این‌هاست: تحقیق‌هایی تاریخی با موضوع معماری و تحقیق‌هایی تاریخی با رویکرد معماری. تحقیق‌های تاریخی با موضوع معماری بر سه قسم است: 1. مطالعة بعد طولی عمل معماری در طی زمان، 2. مطالعة بعد عرضی عمل معماری در طول زمان، 3. مطالعة معماری و آثار معماری در مقام موجوداتی «در تاریخ» و در نسبت با دیگر اعمال و رویدادها و دیگر وجوه زندگی انسان. تحقیق‌های تاریخی با رویکرد معماری نیز بر سه قسم است: 4. مطالعة گذشتة انسان با عطف توجه به مکان تحقق اعمال او، 5. تحقیق به منظور مطالعة قسم معماریانة بقایای اعمال گذشتة انسان و تمهید منابع تاریخ، 6. تحقیق‌هایی تاریخی به طرز یا به وساطت عمل معماری. معماری در مقام موضوع تاریخ معرف اطوار اول و دوم و سوم تاریخ معماری است و معماری در مقام رویکرد تاریخ معرف اطوار چهارم و پنجم و ششم. تا کنون اطوار اول و دوم و سوم و پنجم تاریخ معماری تحقق یافته و طور چهارم از آن در مرحلة تکوین است؛ اما طور ششم از تاریخ معماری هنوز تحقق نیافته و سخن گفتن از آن تنها در مقام تعریف ممکن است. در تحقیق حاضر «تاریخ معماری» از طریق بررسی مفردات لفظ آن بررسی میشود. این تحقیق غیرکمّی و روش آن تحلیل مضمون و راهبرد آن استدلال منطقی است.
حمیدرضا پیشوائی؛ زهرا میرزائی؛ سینا زارعی حاجی‌آبادی
چکیده
از حدود هفتاد سال پیش تا امروز دربارۀ معماری معاصر ایران متنهایی به زبان فارسی نوشته شده است. پژوهش حاضر دربارۀ این ادبیات و مقولاتِ کلیدیِ مندرج در آن است. به بیان دقیقتر، در پژوهش حاضر هدف بررسی مهمترین مقولات طرحشده در ادبیات معماری معاصر ایران در طی سالهای 1325 تا 1394ش است. برای نیل به این هدف، 389 منبع از مهمترین منابع ...
بیشتر
از حدود هفتاد سال پیش تا امروز دربارۀ معماری معاصر ایران متنهایی به زبان فارسی نوشته شده است. پژوهش حاضر دربارۀ این ادبیات و مقولاتِ کلیدیِ مندرج در آن است. به بیان دقیقتر، در پژوهش حاضر هدف بررسی مهمترین مقولات طرحشده در ادبیات معماری معاصر ایران در طی سالهای 1325 تا 1394ش است. برای نیل به این هدف، 389 منبع از مهمترین منابع مربوط به معماری معاصر ایران گزینش و مقولاتِ مندرج در آنها مشخص شده است. درنهایت، این متنها بر اساس 37 مقولۀ پربسامد، در قالب نُه دستۀ کلی، تحلیل محتوایی کمّی شده است. فهرست این دستههای کلی چنین است: نسبت معماری امروز با معماری گذشته، معماران، مفاهیم و زمینهها، سخنان هنجاری، نسبت معماری معاصر ایران با جهان، طرز پرداختن به آثار معماری، مقاطع زمانی، طرز پرداختن به تاریخ، و مدرنیته. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که در طی هفتاد سال گذشته، مباحث مربوط به آثار معماری و معماران و روایت تاریخی و آسیبشناسی پربسامدتر از بقیه بوده است. از این بین، برخی مباحث همچون آثار معماری و معماران از همان ابتدا تا کنون، با بسامدی تقریباً ثابت، محل توجه مؤلفان بوده است؛ اما برخی دیگر، همچون آسیبشناسی و روایت تاریخی، از زمانی به بعد در کانون توجه نویسندگان بوده است.
محمد غلامعلی فلاح؛ محمدرضا بمانیان
دوره 26، شماره 4 ، خرداد 1395، ، صفحه 115-132
چکیده
این مقاله دربارة معنا در تاریخ معماری است. تاریخ معماری نحوی تاریخ است و فیلسوفان متأخر تاریخ نوشتن تاریخ چیزها را مرادف جست‌وجوی معنای آنها دانسته‌اند. بنا بر این می‌توانیم نوشتن تاریخ معماری را نیز کنشی بدانیم که در جستجوی معنای موضوع توجهش است. یکی از موضوعات معمول و مقبول تاریخ معماری آثار معماری است. پس تاریخ معماری کنشی ...
بیشتر
این مقاله دربارة معنا در تاریخ معماری است. تاریخ معماری نحوی تاریخ است و فیلسوفان متأخر تاریخ نوشتن تاریخ چیزها را مرادف جست‌وجوی معنای آنها دانسته‌اند. بنا بر این می‌توانیم نوشتن تاریخ معماری را نیز کنشی بدانیم که در جستجوی معنای موضوع توجهش است. یکی از موضوعات معمول و مقبول تاریخ معماری آثار معماری است. پس تاریخ معماری کنشی است در جهت کشف معنای آثار معماری. معنا و کنشی که به فهم آن می‌انجامد، یعنی تفسیر، تاریخ و تاریخ‌نگاری را با هرمنوتیک پیوند داده است. هرمنوتیک دانش عهده‌دار بررسی مسائل مربوط به تفسیر و معناست. در مقالة حاضر از اطوار معنای آثار معماری در کار تاریخ معماری پرسیده‌ایم و از آراء اریک هیرش، یکی از عالمان بنام هرمنوتیک، دربارة معنا و تفسیر بهره گرفته‌ایم. از این رو، پس از شرح مفردات پرسشمان به بررسی آراء هیرش دربارة اطوار معنای متن ملفوظ پرداخته‌ایم. سپس با نظر به شباهت‌ها و تفاوت‌های اثر معماری با متن ملفوظ، تلاش کرده‌ایم اطوار معنای آثار معماری در کار تاریخ معماری را برشمریم. بنا به نظر هیرش معنای (meaning) متن ملفوظ غیر از معنای تاریخی (significance) آن است. او می‌گوید بی‌توجهی به این تمایز تعیین‌کننده سبب مغالطات فراوان در تاریخ هرمنوتیک در باب معنای متن شده است. ما با بهره گرفتن از ایدة تمایز معنا و معنای تاریخی متن ملفوظ در نزد هیرش، دو طور معنای آثار معماری را از هم تمیز دادیم: معنای اثر معماری که همان مقصود پدیدآورندگانش است و با کارکرد آثار معماری عجین است؛ معنای تاریخی اثر معماری که نتیجة ورود اثر معماری به جریان رویدادها در مسیر تاریخ است. پس از شرح این دو طور معنا از واسطه‌هایی گفتیم که مقصود پدیدآورندگان آثار معماری را در کالبد آنها به ظهور می‌رساند و از این رو با آثار معماری در نسبتی مشابه نسبت زبان با متن ملفوظ قرار می‌گیرند.
