استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی ۱
چکیده
در سخن گفتن از «معماری اسلامی ایران »، باور متعلق این معماری را به اسلام و ایران دربطن خود دارد. در این مقاله کوشش میشود مفاهیم معماری وابسته به ایران و معماری متصف به اسلام روشن شود و در عین حال پاسخی برای این سؤال مهم یافت شود که راه فهم این معماری از کجا میگذرد؟ و آیا با مطالعه در آنچه این معماری از اسلام و ایران گرفته است ، می توان به درک غایی از آن رسید؟به این ترتیب در ابتدا از اهمیت این دورۀ تاریخی معماری و لزوم مطالعه روی آن در شرایط فعلی گفته و از چگونگی نزدیک شدن به آن سؤال می شود. در ادامه، برای روش نتر شدن موضوع، معنای سه مقولۀ «معماری و تاریخ معماری »، « اسلام و معماری اسلامی»، و «ایران و معماری ایرانی» و پاسخ سؤال چگونگی فهم این معماری در آنها دنبال و آنگاه برای یافتن پاسخ، به شروط لازم شناخت معماری اشاره و نحوۀ نزدیک شدن به «واقعۀ اصلی معماری» ، در هر معماری، مداقه می شود. سپس به معماری و بستر فرهنگی آن و اینکه شناخت بستر فرهنگی در درک غایی یک معماری چه نقشی دارد پرداخته ودر آخر مطالب جمع بندی میشود.
اعوانی، غلامرضا. حکمت و هنر معنوی، تهران: انتشارات گروس، ۱۳۷۵ .
ایتنگهاوزن، ریچارد و الگ گرابار. هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(،1378 .
بورکهارت، تیتوس، « ارزش های جاویدان هنر اسلامی » ، ترجمۀ سید حسین نصر، در کتاب: مجموعه مقالات هنر دینی، زیر نظر علی تاجدینی، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر، ۱۳۷۲ .
روح هنر اسلامی ، ترجمۀ سید حسین نصر در کتاب: مجموعه مقالات هنر دینی، زیر نظر علی تاجدینی، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر، ۱۳۷۲ .
پرایس، کریستین. تاریخ هنر اسلامی، ترجمۀ مسعود رج بنیا، تهران: امیرکبیر، ۱۳۵۵ .
ثلاثی، محسن. جهان ایرانی و ایران جهانی، تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۹ .
رایس، تالبوت. هنر اسلامی، ترجمۀ ما هملک بهار، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۵ .
گرابار، الگ. شکلگیری هنر اسلامی، ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۹ .
گیدئین، زیگفرید. فضا، زمان و معماری، ترجمۀ منوچهر مزینی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۴ .
مارسه، ژرژ. «کلیاتی دربارۀ ویژگیهای هنر اسلامی »، ترجمۀ حسن حبیبی در کتاب: در جست وجوی ریشه ها، نوشته و ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۳ .
نجی باوغلو، گل رو. هندسه و تزیین در معماری اسلامی )طومار و توپکابی(، ترجمۀ مهرداد قیّومی بیدهندی، تهران: انتشارات روزنه، ۱۳۷۹ .
نصر، سید حسین. هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر، ۱۳۷۵ .
)