سمیه فدایی نژاد؛ جلیل حبیب اللهیان
دوره 21، شماره 3 ، بهمن 1390، ، صفحه 147-158
چکیده
بافتهاى فرسودة شهرى به دلیل نارسایی های کالبدى، کمبود خدمات و زیرساختهاى شهرى مناسب از یک سو، و شرایط نامطلوب زیست محیطى، مسائل اجتماعى فرهنگى و اقتصادى از دیگر سوى، به شدت نیازمند اقدامات همه جانبه براى توسعه و به بیان هستند. علیرغم مواد برنامه هاى سوم و « بهسازى و بازآفرینى » بهتر چهارم توسعة کشور و تسهیلات پیشبینى شده در تبصرة ...
بیشتر
بافتهاى فرسودة شهرى به دلیل نارسایی های کالبدى، کمبود خدمات و زیرساختهاى شهرى مناسب از یک سو، و شرایط نامطلوب زیست محیطى، مسائل اجتماعى فرهنگى و اقتصادى از دیگر سوى، به شدت نیازمند اقدامات همه جانبه براى توسعه و به بیان هستند. علیرغم مواد برنامه هاى سوم و « بهسازى و بازآفرینى » بهتر چهارم توسعة کشور و تسهیلات پیشبینى شده در تبصرة شش قانون بودجه، که نشان دهندة توجه دولت به موضوع بهسازى، نوسازى، و بازسازى بافتهاى فرسودة شهرى است، هنوز اقدامات جامع و قابل قبولى به لحاظ مقیاس و عملکرد، که بتوان آن را یک الگو دانست، انجام نشده است. از آنجایى که مسائل بافتهاى شهرى ما در ابعاد اقتصادى، اجتماعى فرهنگى وکالبدى، با ویژگیهاى بافتهاى مشابه در سایر کشورها متفاوت است، نمیتوان اقدامات و راه حلهاى آنها را عیناً تکرار کرد. راهکارها براى هرگونه اقدام در بافتها، باید همه جانبه، بومى شده، و در عین حال متنوع و بر مبناى استراتژ یهاى روشن مدیریتى باشند. با توجه به موارد ذکر شده، ضرورت تدوین یک سند ملى به منظور اقدام متفق و متحد نهادهاى مسئول به منظور بهسازى و بازآفرینى بافتهاى فرسوده و پیشگیرى از توسعة روزافزون این بافتها، بیش از پیش دیده مى شود، در مقالة حاضر ضمن بررسى نتایج و نواقص حاصل از اقدامات بهسازى و بازآفرینى بافتهاى فرسوده در ایران، ضرورت استقرار مدیریت ویژه را در سه سطح؛ مدیریتهاى کلان (سازما نهاى متولى)، مجریان طرح (مدیریتهاى ستاد هدایتى) و مدیریتهاى ویژة اجرایى- عملیاتى (توسعه گرها)، به منظور اقدام در بافتهاى فرسوده مطرح مى شود و در این باره چند اقدام اصلى، که باید به صورت توامان براى سهولت دستیابى کشور به یک «سند ملی» در امرچگونگی مواجهه و اقدام در بافتهای فرسوده شهری» انجام گیرد، تشریح میشود.
بهمن ادیب زاده
دوره 21، شماره 1 ، بهمن 1390، ، صفحه 155-168
چکیده
موضوع برخورد با بافت های فرسوده و سامان دهی آن طی سال های اخیر به مسئله اصلی شهرسازی و معماری کشور تبدیل شده است و طرح های سامان دهی ، نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده دراین سال ها فزونی گرفته است. این طرح ها در عین دارار بودن مبانی نظری قابل قبول و همگام با مفاهیم روز جهانی ، کارایی شان را از دست داده اندو فاقد چارچوب و ضمانت های اجرایی ...
بیشتر
موضوع برخورد با بافت های فرسوده و سامان دهی آن طی سال های اخیر به مسئله اصلی شهرسازی و معماری کشور تبدیل شده است و طرح های سامان دهی ، نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده دراین سال ها فزونی گرفته است. این طرح ها در عین دارار بودن مبانی نظری قابل قبول و همگام با مفاهیم روز جهانی ، کارایی شان را از دست داده اندو فاقد چارچوب و ضمانت های اجرایی هستند. پرسشی که در این میان مطرح می شود دلایل ناکامی و راه حل های تحقق پذیری طرح های شهری است و این که آیا راه کارهای جدیدتر و یا بومی برای اجرایی شدن طرح های شهری وجود دارد؟ انگیزه و تالیف این مقاله حول سه محور به این شرح است : 1) موضوع بافت های فرسوده شهری نه تنها مسئله اصلی پایتخت ، بلکه مشکل شهرهای دیگر کشور نیز هست و به مسئله ای ملی تبدیل شده و اکنون بیش از هر وقت دیگر نیازمند یک نظریه شهرسازی مشارکتی ا ست ، زیرا به رغم تهیه طرح های مختلف طی سالیان گذشته عملا این طرح ها در مرحله اجرا متوقف شده و در صورت انجام نیز به صورت موردی و محدود بوده و قابل تعمیم به سایر مناطق نبوده است 2) یک دهه تجارب نظری و عملی نگارنده در حوزه مدیریتی شهرداری منطقه یک(شمیران ) می تواند برای مدیران و محققان دیگر مناطق شهری یک تجربه علمی و عملی برای دستیابی به الگوهای ساخت و ساز سالم در محلات و شهرهای وطن اسلامی شود. 3) عرضه تلخ و شیرین های تجربی می تواند سبب پایه گذاری مسیری صالح برای نسل جوان متخصص ، دانشجویان و محققان این رشته باشد تا از این رهگذر توان خلق اثر در نسل جوان افزایش یابد . اکنون پس از یک دهه تجربه شهرسازی کشور فرصتی مناسب برای تبادل نظرها و تجربیات در حوزه مطالعات نظری ، برای پی ریزی نظریه شهرسازی مشارکتی در سامان دهی بافت های فرسوده شهری فر اهم آمده است. نظریه پیشنهادی دراین تحقیق مبتنی بر ایده مشارکت مردمی ، از طرح تااجرا است . اعتقاد به مشارکت مردمی و جلب همکاری ساکنان از طراحی تا اجرای طرح های شهری ، ناشی از تجارب ده ساله در روند تهیه طرح های بافت های فرسوده شهری منطقه یک (شمیران ) شامل : آبک ، باغ شاطر ، قیطریه ، چیذر ، دربند ، امامزاده قاسم بین سال های 79 تا 88 است . اندیشه مشارکت مردمی در شهرسازی در یک فرایند علمی نظریه سازی شده و در قالب نظریه « مهندسی اجتماعی » تنظیم شده است . مهندسی اجتماعی به حضور و مشارکت مردم از ابتدای شروع مطالعات طرح سامان دهی تا اتمام آن تاکید دارد و با رویکرد طراحی با همکاری مردم به این موضوع می پردازد. نظریه مهندسی اجتماعی در یکی از بافت های فرسوده شهری در منطقه نوزده شهرداری تهران بین سال های 86 تا 89 به اجرا در آمده است که از نتایج آن می توان به سرعت اجرای کار ، اطمینان خاطر از رضایت گروه های هدف ، اعتمادسازی نسبت به طرح و کاهش معترضین و ارتباط مستمر و موثر بین مردم و مدیریت شهری اشاره کرد. در گام اول این مقاله تاریخچه طرح های شهری و نقش مشارکت مردمی در تحقق این طرح ها در بافت های فرسوده شهری کشور از سال های 1350 تا 1380 بررسی و نقاط قوت و ضعف هر یک از روش های به صورت کاملا مختصر جمع بندی و مطرح می شود. در گام دوم پس از آسیب شناسی روش های نوسازی بافت های شهری ، رویکرد جدید نظریه « مهندسی اجتماعی » در تحقق نوسازی بافت های فرسوده در قالب الگوی « شمسه نوسازی » پیشنهاد می شود. و در گام سوم نتایج عملی و اجرایی مهندسی اجتماعی در محله نعمت آباد تهران بیان خواهد شد.
ژیلا سجادى؛ رحمت الله منشى زاده؛ بهزاد حبیبى
دوره 21، شماره 3 ، بهمن 1390، ، صفحه 175-190
چکیده
رشد سریع جمعیت شهر تهران به دنبال تحولات اقتصادى، اجتماعى، و سیاسى شور از دهة 1340 به بعد، اشباع فضایى محدودة قانونى این شهر را تسریع کرد. نتیجتاً و با افزایش سریع قیمت زمین در این محدوده، اقشار ک مدرآمد شهرى، مهاجرین، و بسیارى از فعالیتها به حاشیة شهر رانده شد. بنا بر این در ضمن ادامة توسعه افقى شهر، جزایرى از تجمع جمعیت و فعالیت در نقاط ...
بیشتر
رشد سریع جمعیت شهر تهران به دنبال تحولات اقتصادى، اجتماعى، و سیاسى شور از دهة 1340 به بعد، اشباع فضایى محدودة قانونى این شهر را تسریع کرد. نتیجتاً و با افزایش سریع قیمت زمین در این محدوده، اقشار ک مدرآمد شهرى، مهاجرین، و بسیارى از فعالیتها به حاشیة شهر رانده شد. بنا بر این در ضمن ادامة توسعه افقى شهر، جزایرى از تجمع جمعیت و فعالیت در نقاط حاشیة شهر پدید آمد که وجه ممیزة آنها نسبت به نقاط درونى محدودة قانونى، ارزانى قیمت زمین و ساخ توساز بدون ضابطه و خودرو بود. ارزانى قیمت زمین و فقدان نظارت بر ساخ توسازها، از عوامل جاذب مناطق حاشیة تهران براى استقرار بیشتر کارگا هها، انبارها، و فعالی تهاى صنعتى و اسکان اقشار ک مدرآمد و آسی بپذیر اجتماعى بودند. این عوامل پای هگذار شک لگیرى و تبدیل مناطقى چون منطقة هفده تهران به مناطق پرتراکم و معض لدار شهرى از نظر اجتماع ى فضایى (نقاط مسئل هدار شهرى) بوده است. این در حالى است که ساما ندهى فضایى و پایدارى اجتماعى در مناطق شهرى کشور بیش از هر وقت، ضرورت دارد.مستقر شدن اقشار کم درآمد شهرى و مهاجرینى که به تبع وضعیت اجتماعى اقتصادى خود، چاره اى جز اسکان در نقاط حاشیة شهر چون ناحیة مذکور نداشتند، سبب ساخت وسازهاى بدون ضابطه شد و فرسودگى آنها به دنبال تداوم فقر و ناتوانى ساکنین در بهسازى و نوسازى این مساکن و نبود تسهیلات و کمک هاى ویژه براى این منظور، زمینة مناسبى در افزایش مسائل اجتماعى را در آنها فراهم کرده است. این تحقیق با شناخت از علل فرسودگى و پیامدهاى اجتماعى فضایى ناشى از آن، با تأکید بر سیاست فقرزدایى و توانمندسازى و مشارکت براى بهبود وضعیت کالبدى فضایى محدودة تحت مطالعه پیشنهاداتى را مطرح کرده است.