تأمین مسکن توان پذیر پس از سانحه درس آموزی از راهبردهای تأمین مسکن ارزان در محله های کم درآمد شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ عمران، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

چکیده

یکی از نیازهای برنامه‌های بازسازی پس از سوانحْ کاهش هزینه و مدت زمان تأمین مسکن است؛ اما غالباً راهکارهای متخصصان و برنامه‌ریزان بازسازی برای برآورده کردن انتظارات بهره‌برداران و نیز توجه کافی به نیازهای خانوارهای کم‌درآمد با شکست مواجه می‌شوند. ایشان سعی دارند با استانداردسازی، همسان‌سازی (تیپ‌سازی)، و تولید انبوه مسکن به این هدف دست یابند، درحالی‌که شناخت و بررسی راهکارهای تأمین مسکن ارزان در محلات کم‌درآمد شهری (ازجمله ساخت‌وساز غیررسمی و خودجوش) می‌تواند اطلاعات مهمی در زمینة نحوة مواجهة خانوارهای کم‌درآمد به‌منظور تأمین نیازهای اسکان با منابع محدود در اختیار بگذارد.
در تحقیق حاضر، با هدف عرضة الگوهای ارتقای توان‌پذیری بازسازی مسکن، به مطالعة پنج نمونة موردی در منطقة 3 در شهر ساری پرداخته شده است. انتخاب نمونه‌‌ها از طریق نمونه‌گیری هدفمند و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مشاهدة مشارکتی و تحلیل داده‌ها، با استفاده از تحلیل مضمون صورت گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات میدانی پس از کشف، تفسیر، و ساختاربندی، از طریق دریافت نظرات متخصصان، طی دو مرحلهْ اعتبارسنجی و اولویت‌بندی گردیده و نهایتاً در تدوین الگوهای تأمین مسکن توان‌پذیر در منطقة 3 شهر ساری استفاده شده است.
بنابر نتایج تحقیق، علی‌رغم تفاوت‌های اجتماعی در پنج محلة مورد مطالعه، ویژگی‌های مشترکی در فرایند تأمین مسکن وجود دارند که با فرایند رسمی ساخت‌وساز متفاوت هستند. از مجموع بررسی‌ها 13 الگوی مشترک استخراج شده است که بسیاری از آن‌ها در بازسازی مسکن پس از سانحه نادیده انگاشته می‌شوند. درحالی‌که در بازسازی مسکن عموماً از فرایند رسمی ساخت‌وساز تبعیت می‌شود و از طریق استانداردسازی و تولید انبوه به کاهش هزینه‌ها می‌انجامد و می‌تواند با استفاده از الگوهایی چون مشارکت اهالی، تکامل تدریجی، و بهره‌گیری از مصالح بازیافتی و قابل‌استفاده به توان‌پذیری بازسازی مسکن کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Providing Post-Disaster Affordable Housing: Lessons from Housing Strategies in Low-Income Urban Neighbourhoods

نویسنده [English]

  • Abd-ol Majid Khorshidian
Assistant Professor, Civil Engineering Faculty, Babol Noshirvani University of Technology
چکیده [English]

Among post-disaster necessities is time and cost savings in reconstruction programmes. However, proposed solutions by reconstruction planners and specialists often fail to address these necessities. They tend to achieve their goals through standardisation, uniformity and mass production of housing, whilst a study of affordable housing in low-income urban neighbourhoods (including informal and spontaneous construction) can provide important information on how to meet housing needs with limited resources.
The present research studies five cases in the District 3 city of Sari searching solutions for improving the affordability of post-disaster housing reconstruction. Data collection  is performed through participatory observations, with purpose-oriented sample selections, and the data analysed using thematic methods. The results are interpreted and structured, and then validated and prioritised during two stages of receiving expert opinions. The findings are then used in developing patterns for providing affordable housing.
The results show that despite social differences in the five neighbourhoods studied, there are common features in housing provision processes which are different from the formal construction processes. 13 common patterns have been extracted from surveys, many of which ignored in post-disaster housing reconstructions. Whilst housing reconstruction generally follows a formal process seeking to reduce costs through standardisation and mass production, it can help affordability of housing reconstruction by using patterns such as residents’ participation, incremental evolution, and use of recycled and salvaged materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Informal construction
  • Affordable housing
  • Post-disaster reconstruction
  • Spontaneous housing patterns
دیویس‏، یان و فردریک کریمگولد و پاول تامپسون. سرپناه پس از سانحه، ترجمة زهیر متکی و والا وحیدی مطلق، تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، 1399.
فلاحی، علیرضا. تأملاتی بر رویکردها و مدلهای بازسازی پس از سانحه، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، 1396.
هفت‌شهر آریا. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودة ساری، مطالعات سطح یک، ساری: شهرداری ساری، 1389.
ــــــــ . طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودة ساری، مطالعات سطح دو، ساری: شهرداری ساری، 1390                               
Anh, T.T. Developing Disaster Resilient Housing in Vietnam: Challenges and Solutions, Hue, Vietnam: Springer, 2016.
APA. PLANNING FOR POST-DISASTER RECOVERY: Next Generation Briefing Papers, American Planning Association in Collaboration with the Federal Emergency Management Association, 2019. Retrieved from www.planning.org
Bryman, A. Social Research Methods, Oxford: Oxford University Press, 2012.
Davis, I. & D. Alexander. Recovery from Disaster, New York: Routledge, 2016.
Lizarralde, G. & C. Davidson. “LEARNING FROM THE POOR”, in D. Alexander & C. Davidson & A. Fox & C. Johnson & G. Lizarralde (Eds.), 3rd international i-Rec conference, Florence: Firenze University press, 2006.
Lizarralde, G. & C. Davidson. “LEARNING FROM THE POOR”, in D. Alexander (Ed.), i-Rec conference proceedings 2006: Post-disaster reconstruction: Meeting the stakeholders’ interest. Florença: Università, 2006.
Lizarralde, G. & C. Johnson & C. Davidson. Rebuilding after Disasters: From Emergency to Sustainability. New York: Spon Press, 2010.
Lizarralde, G. & M. Fayazi & F. Kikan & I. Thomas. “Meta Patterns in Post-Disaster Housing Reconstruction and Recovery”, in A. Sapat & A.-M. Esnard, Coming Home After Disaster, Boca Raton: CRC, 2017, pp. 229-244.
Lizarralde, G. “Post-disaster Low-cost Housing Solutions, Learning from the Poor”, in G. Lizarralde & C. Johnson & C. Davidson, Rebuilding after Disasters: From Emergency to Sustainability, New York: Spon Press, 2010, pp. 25-48.
________ . “Stakeholder Participation and Incremental Housing in Subsidized Housing Projects in Colombia and South Africa”, in Habitat International, Vol. 35, No. 2 (2011), pp.175-187.
Massyn, M. & G. Lizarralde. “Unexpected Negative Outcomes of Community Participation in Low-cost Housing Projects in South Africa”, in Habitat International, (2008), pp. 1-14.
McIntosh, J. “The Implications of Post Disaster Recovery for Affordable Housing”, in J.P. Tiefenbacher, Approaches to Disaster Management; Examining the Implications of Hazards, Emergencies and Disasters, Texas State University, 2013, pp. 205-217.
Mukherji, A. “Resilience at the Margins: Informal Housing Recovery in Bachhau, India after the 2001 Gujarat Quake”, in International Journal of Housing Policy, Vol. 18, No. 2 (2016), pp. 266-285, doi:10.1080/14616718.2016.1219648
________ . Post-Disaster Housing Recovery, NATURAL HAZARD SCIENCE, 2017, doi:10.1093/acrefore/9780199389407.013.82
Yin, R.K. Case Study Research: Design and Methods, London: Sage Publications, 2003.