واکاوی رابطۀ تراکم واحد مسکونی و کیفیت محیط داخلی مجتمع های مسکونی (موردپژوهی: شهرک سپاهان شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

2 کارشناس شهرسازی، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

با افزایش روند شهرنشینی، افزایش تراکم راه حلی اجتناب‌ناپذیر برای اسکان جمعیت و همچنین جلوگیری از گسترش افقی شهر است؛ اما چگونگی این افزایش و ارتباط آن با کیفیت زندگی ساکنان موضوعی بحث‌برانگیز است. هدف از این مقاله پرداختن به یکی از مقوله‌های تأثیر متقابل تراکم و کیفیت زندگی از طریق واکاوی رابطة تراکم واحد مسکونی (تعداد واحد مسکونی در یک مجتمع مسکونی) با کیفیت محیط داخلی مجتمع‌های مسکونی است و بدین منظور شهرک سپاهان‌شهر در اصفهان نمونة موردی این پژوهش انتخاب گردید. به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا مجتمع‌های مسکونی شهرک یادشده به 8 دستة تراکمی تقسیم و سپس داده‌‌های مورد نیاز، به منظور بررسی سنجه‌ها در شهرک سپاهان‌شهر، به روش اسنادی و میدانی (از نوع مشاهده، پرسش‌نامه) جمع‌آوری‌ شدند؛ بدین صورت که از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده با روش تخصیص مساوی، با تعداد 136 پلاک در سپاهان‌شهر پرسش شد. ضمن اینکه، ابتدا پارامتریک بودن داده‌ها از طریق آزمون کولموگرف‌ـ اسمیرنف بررسی گردید و سپس از طریق آزمون کروسکال والیس و در پی آن آزمون یوـ من‌ـ ویتنی معناداری تفاوت دسته‌های تراکمی ساختمانی با یکدیگر بر حسب تأثیر سنجه‌های کیفیت محیط مسکونی بررسی و تحلیل شد. نتایج حاصله نشان داد که ارتباط سهمی‌واری بین تراکم تعداد واحدهای مسکونی و کیفیت محیط داخلی در مجتمع‌های مسکونی برقرار است و الگوهای کم‌تراکم و یا پرتراکمْ کیفیت داخلی بالاتر و درنتیجه مطلوب‌تری نسبت به الگوی تراکمی متوسط در مجتمع‌ها دارند و پیشنهاد می‌شود که، با توجه به ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی ساکنان سپاهان‌شهر به طور خاص و شهرهای مشابه به صورت عام برای داشتن مجتمع‌هایی با کیفیت بالاتر محیط داخلی، از الگوهای کم یا پرتراکم با رعایت معیارهای مرتبط با کیفیت محیط داخلی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Relationship Between the Housing Units Density in the Building and the Indoor Environmental Satisfaction of the Residential Complex (Case study: Sepahan-Shahr Town of Isfahan)

نویسندگان [English]

  • Homayoon Nooraie 1
  • Motahar Shamohammadi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan
2 Bachelor of Urban and Planning and Design, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan
چکیده [English]

Following the increase in population in cities, increasing the density of buildings is one of the solutions for population settlement. But how this increase and how it relates to the quality of life of the residents is debatable. The purpose of this paper is to investigate the relationship between housing units density in the building and the quality of the indoor environment of residential complexes. For this purpose, Sepahan-Shahr town in Isfahan was selected as a case study. In order to achieve this goal, first the residential complexes of Sepahan-Shahr town were divided into 8 categories.  Then, the required data were collected by documentary and field methods (observation and questionnaire). For this purpose, stratified random sampling method was used with equal allocation method and 136 residential units in Sepahan-Shahr were questioned. In addition, the parametricity of the data was first investigated by Kolmogorov-Smirnov test. Then, the Kruskal – Wallis test and the U-Man-Whitney test were used to analysis of the significance of the difference between the building density groups. The results showed that there is a parabolic relationship between the density of the number of residential units and the quality of the indoor environment in residential complexes. Low-density or high-density models are higher in internal quality and therefore more desirable than medium-density models in complexes. It is suggested that due to the social and cultural characteristics of the residents of Sepahan-Shahr in particular and similar cities in general to have higher quality complexes of indoor environment, low or high density patterns should be used by observing criteria related to indoor quality

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing Units Density in the Building
  • Indoor Environmental Satisfaction
  • Residential Complex
  • Sepahan-Shahr Town of Isfahan

مراجع

بحرینی، سیدحسن و منوچهر طبیبیان. «مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری»، در نشریة محیط‌شناسی، دورة 24، ش 21 و 22 (فروردین و اردیبهشت 1377)، ص 41-56.
بحرینی، سیدحسین. فرایند طراحی شهری، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
بنتلی، ای ین و همکاران. محیط‌های پاسخ‌ده، ترجمة مصطفی بهزادفر، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت، 1392.
پاکزاد، جهانشاه. «کیفیت محیط شهری، مطالبة معوقة شهروندان»، در مدیریت شهری، ش 9 (بهار 1381)، ص 15-6.
پل، ریک‌ون. رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، ترجمة مجتبی رفیعیان و جمشید مولودی، تهران: انتشارات آذرخش، 1390.
جمعه‌پور، محمود و غلامرضا نجفی و سعید شفیعی. «بررسی رابطة تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران»، در مجلة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، ش 48 (1391)، ص 185- 200.
حسین‌پور، محمد. «تراکم و مسکن پایدار، کنکاشی در راستای شهرسازی پایدار»، در نخستین همایش توسعة شهری پایدار، تهران، قطب علمی توسعة شهری پایدار، 1389، دسترسی از:
https://civilica.com/doc/96930/
رحمانی، مهرداد و بهاره بهرامی. «تدوین و اولویت‌بندی مؤلفه‌های کیفیت محیط در محیط‌های مسکونی طبقة متوسط جدید شهری؛ موردپژوهی: ناحیة 4 منطقة 6 شهرداری تهران»، در کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، 1392، دسترسی از:
http://www.tpbin.com/article/11739.
زنگی‌آبادی، علی و محمد قنبری. «تحلیل فضایی خدمات شهری سپاهان‌شهر اصفهان»، در اولین کنفرانس ملی خدمات شهری و محیط زیست، مشهد، شهرداری مشهد، 1392.
سرور، هوشنگ، و امید مبارکی و صدیقه امیری. «بررسی تأثیرات افزایش تراکم ساختمانی بر شبکة حمل‌ونقل بافت قدیم شهر تبریز»، در فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، دورة دوم، ش 4 (زمستان 1389)، ص 115-143.
شرکت جهاد خانه‌سازی استان اصفهان. نقشة سپاهان شهر، سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان، 1370.
شهابیان، پویان و همکاران. «تحلیل رابطة میان تراکم ساختمانی با مؤلفه‌های اجتماعی و اقتصادی در محلة تختی، منطقة 12 شهرداری شهر تهران با استفاده از مدل رگرسیون وزن‌دار فضایی»، در نشریة آرمانشهر، ش 25 (زمستان 1397)، ص 329-342.
عزیزی، محمدمهدی و سیده‌مرجانه معینی. «تحلیل رابطة بین کیفیت محیطی و تراکم ساختمانی؛ مطالعة موردی: شهرک گلساـ رشت»، در نشریة هنرهای زیباـ معماری و شهرسازی، ش 45 (بهار 1390)، ص 5-16.
عزیزی، محمدمهدی و مجتبی آراسته. «تبیین پراکنده‌رویی شهری بر اساس شاخص تراکم ساختمانی؛ مطالعة موردی: شهر یزد»، در نشریة هویت شهر، ش 8 (بهار و تابستان 1390)، ص 5-16.
عزیزی، محمدمهدی. تراکم در شهرسازی (اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری)، تهران: دانشگاه تهران، 1388.
فرهودی، رحمت‌اله و علیرضا محمدی. «تأثیر احداث ساختمان‌های بلندمرتبه بر کاربری‌های شهری»، در نشریة پژوهش‌های جغرافیایی، ش 41 (1380)، ص 71-82.
قوامی زروان، گلریز و همکاران. «بررسی رابطة بین تراکم ساختمانی و کیفیت محیطی»، در مجموعه مقالات دومین همایش بین المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزارة سوم، تهران، 1395.
کرمونا، متیو و همکاران. مکان‌های عمومی، فضاهای شهری، ترجمة فریبا قرائتی و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه هنر، 1391.
گلکار،کورش. «مؤلفه‌های سازندة کیفیت طراحی شهری»، در صفه، ش 32 (بهار و تابستان 1379)، ص 38-65.
لنگ، جان. آفرینش نطریة معماری، ترجمة علیرضا عینی‌فر، انتشارات دانشگاه تهران، 1381.
لینچ، کوین. تئوری شکل شهر، ترجمة حسین بحرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1387.
مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار: تقسیمات کشوری سال 1398، 1398. دسترسی از:  https://www.amar.org.ir
معصوم‌نیا بیشه، عسکری و ناصر برک‌پور. «تحلیل روند تغییرات شاخص‌های تراکم و سرانة فضای مسکونی»، در صفه، ش 64 (بهار 1393)، ص 75- 94.
 
Al horr, Y. & M. Arif & M. Katafygiotou & A. Mazroei & A. Kaushik & E. Elsarrag. “Impact of Indoor Environmental Quality on Occupant Well-being and Comfort: A Review of the Literature”, in International Journal of Sustainable Built Environment, Vol. 5, Issue 1 (2016), pp. 1-11.
Bonaiuto, M. & F. Fornara & S. Alves, et al. “Urban Environment and Well-being: Cross-cultural Studies on Perceived Residential Environment Quality Indicators (PREQIs)”, in Cogn Process, 2015;16 Suppl 1, pp.165-169.
Booysen, F. “An Overview and Evaluation of Composite Indices of Development”, in Social Indicators Research, Vol. 59 (2002), pp. 115-151.
Bramley, G. & S. Power. “Urban Form and Social Sustainability: The Role of Density and Housing Type”, in Environment and Planning B: Planning and Design, 36(1) (2009), pp. 30-48.
Bratt, R.G. “Housing and Family Well-being”, in Housing Studies, Vol. 17 (2002), pp. 13-26.
Carmona, M. The Design Dimension of Planning, E & FN SPON, an Import of chapman & Hall, 1997.
Cramer, V. & S. Torgersen & E. Kringlen. “Quality of Life in a City: The Effect of Population Density”, in Social Indicators Research, Vol. 69, Issue 1 (2004), pp. 103-116.
Diener, E. “A Value Based Index for Measuring National Ouality of Life”, in Social Indicators Research, Vol. 36 (1995), pp. 107-127.
Duany A. & E. Plater-Zyberk. Suburban Nation: The Rise of Sprawl and the Decline of the American Dream, San Francisco, CA: North Point Press, 2001.
Dunn, J.R. “Housing and Inequalities in Health: A Study of Socioeconomic Dimensions of Housing and Self Reported Health from a Survey of Vancouver Residents”, in Journal of Epidemiology and Community Health, Vol. 56 (2002), pp. 671-681.
Fassio, O. & C. Rollero & N. De Piccoli. “Health, Quality of Life and Population Density: A Preliminary Study on ‘Contextualized’ Quality of Life”, in Soc Indic Res, 110 (2013), pp. 479-488.
Gruber, K.J. & G.G. Shelton. “Assessment of Neighborhood Satisfaction by Residents of three Housing Types”, in Social Indicators Research, Vol. 19, Issue 3 (1987), pp. 303-315.
Hur, M. & H. Morrow-Jones. “Factors that Influence Residents’ Satisfaction with Neighborhoods”, in Environment and Behavior, Vol. 40(5) (2008), pp. 619-635.
Johnson, R.B. & L. Christensen. Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches, 4th Edition, SAGE Publications, Inc, 2014.
Jones, A. & M. Riseborough. Comparing Quality of Life Research—International Lessons, A Joint University of Birmingham and University of Bristol Research Project, 2002.
Kowaltowski, Doris C.C.K., et al. “Quality of Life and Sustainability Issues as Seen by the Population of Low-income Housing in the Region of Campinas, Brazil”, in Habitat International, Vol. 30, Issue 4 (2006), pp. 1100-1114.
Lovejoy, K. & S. Handy & P. Mokhtarian. “Neighborhood Satisfaction in Suburban versus Traditional Environments: An Evaluation of Contributing Characteristics in eight California Neighborhoods”, in Landscape and Urban Planning, Vol. 97 (2010), pp. 37-48.
Mohan, J. & L. Twigg. “Sense of Place, Quality of Life and Local Socioeconomic Context: Evidence from the Survey of English Housing, 2002/03”, in Urban Studies. Vol. 44 (10) (2007), pp. 2029-2045.
Natividade-Jesus, Eduardo. & Coutinho-Rodrigues, João. & Carlos Henggeler Antunes. “A Mmulticriteria Decision Support System for Housing Evaluation”, in Decision Support Systems, Vol. 43, Issue 3 (2007), pp. 779-790.
Richards, R. & B. O’Leary & K. Mutsonziwa. “Measuring Quality of Life in Informal Settlements in South Africa”, in Social Indicators Research, Vol. 81 (2007), pp. 375-388.
Sirgy, M.J. & T. Cornwell. “How Neighborhood Features Affect Quality of Life”, in Social Indicators Research, Vol. 59, Issue 1 (2002), pp. 79-114.
Toyinbo, O. “Indoor Environmental Quality”, in W.Y. Tam, K. N. Le (eds), Sustainable Construction Technologies, Butterworth-Heinemann, 2019, Chapter 4.
Zebardast, E. “The Housing Domain of Quality of Life and Life Satisfaction in the Spontaneous Settlements on the Tehran Metropolitan Fringe”, in Social Indicators Research, Vol. 90 (2009), pp. 307-324.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 19 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار