رویکردی نو برای ترسیم نقش مایه های گره ده با استفاده از روش پاره خط مبنا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قم

2 کارشناسی ارشد معماری، مؤسسة آموزش عالی شهاب دانش، قم

3 معمار تجربی، قم

چکیده

گره‌های سنتی ترکیبی از واحدهای هندسیِ پایه هستند که به نقش‌مایه یا آلت‌های گره معروف هستند و هرکدام شمایل تعریف‌شده و مشخصی دارند. در روش‌های سنتی مرسوم ترسیم نقش‌مایه‌ها یا آلات گره، به دلیل استفاده از ابزارهای متعدد ترسیمی و ترسیم الگوهای متمایز برای هر آلت، باعث پیچیدگی و زمان‌بر بودن ترسیم گره می‌شوند. به منظور رفع این مسئله، در این پژوهش پاسخ این سؤال پیگیری می‌شود چگونه می‌توان با به حداقل رساندن ابزار و مراحل ترسیمی، روشی را برای ترسیم آلات یا نقش‌مایه‌های گره ابداع کرد که بتوان، علاوه بر بالا بردن سرعت عمل در ترسیم و پیاده کردن این گره، ضریب خطا و اشتباهات را به حداقل رساند؟ نگارندگان در این مقاله در پاسخ به این سؤال، با تمرکز بر یکی از انواع گره (گره ده)، روشی را با عنوان «روش پاره‌خط مبنا» معرفی کرده‌اند که با استفاده از رویکردی نوآورانه، به تعریف الگوی بدیعی برای ترسیم آلات این گره می‌انجامد.
یافته‌های این پژوهش با استفاده از روشی ترکیبی حاصل شده است؛ به طوری که گردآوری داده‌ها با استفاده از روش مطالعات اسنادی کتابخانه‌ای انجام شده است؛ لیکن تحلیل داده‌ها، که منتج به عرضة روش پاره‌خط مبنا شده است، با استفاده از روش استدلال منطقی تبیین شده است. در این مقاله، ضمن مقایسة روش‌های سنتی با روش پیشنهادی، مشخص می‌شود که روش پاره‌خط مبنا، تأثیر یکی از مهم‌ترین ابزارهای ترسیم گره، یعنی پرگار، را به حداقل می‌رساند که این امر، علاوه بر بالابردن سرعت ترسیم، به کاهش ضریب خطا در فرایند ترسیم گره منتهی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Approach to Drawing 10 Point Girih Motifs Using Baseline ‎Method

نویسندگان [English]

  • mohammad mannan raeesi 1
  • Majid Deheshti 2
  • Mahdi Khosh Nejad 3
1 university of Qom
2 M.Arch. Shahab Danesh University, Qom
3 Experimental Architect, Qom ‎
چکیده [English]

Decorations in Islamic‏ ‏art are often built on combinations of repeated squares and ‎circles, which may be overlapped and interlaced to form intricate and complex patterns. ‎Based on the shapes drawn from the circle, the earliest geometrical forms in Islamic art were ‎occasional isolated geometric shapes such as 8-pointed stars and lozenges containing squares. ‎These date from 836 in the Great Mosque of Kairouan, Tunisia, and since then have spread all ‎across the Islamic world. In 1086, 7 and 10 point girih patterns (with heptagons, 5 and 6 ‎pointed stars, triangles and irregular hexagons) appear in the Jameh Mosque of Isfahan. 10 ‎point girih became widespread in the Islamic world and this kind of girih (10 point girih) is ‎the subject of this paper.‎
Girih are elaborate interlacing patterns formed of five standardized shapes. The style ‎is used in Persian Islamic architecture and also in decorative woodwork. Girih designs are ‎traditionally made in different media including cut brickwork, stucco, and ‎mosaic faience tilework. In architecture, girih forms decorative interlaced strap work surfaces ‎from the 15th century to the 20th century. Most designs are based on a partially hidden ‎geometric grid which provides a regular array of points; this is made into a pattern using 2-, 3-‎‎, 4-, and 6 fold rotational symmetries which can fill the plane. The visible pattern ‎superimposed on the grid is also geometric, with 10 and 12 pointed stars and a variety of ‎convex polygons, joined by straps which typically seem to weave over and under each other.‎
A recurring motif is the 8-pointed star, often seen in Islamic tilework; it is made of ‎two squares, one rotated 45 degrees with respect to the other. The fourth basic shape is ‎the polygon, including pentagons and octagons. All of these can be combined and reworked ‎to form complicated patterns with a variety of symmetries including reflections and rotations. ‎Such patterns can be seen as mathematical tessellations, which can extend indefinitely and ‎thus suggest infinity.‎
As it cited above, in this article, the method of 10 point girih drawing is essayed and ‎in order to maintain and ease the use of this lasting legacy in contemporary Iranian Islamic ‎architecture, the question arises as to how to minimize the tools and stages of 10 point girih ‎drawing, invented a method for drawing schematics in addition to speeding up the practice of ‎drawing and applying motifs.‎‏ ‏Authors, in response to this question, have developed a method ‎called the baseline method (eighteen – eighteen Method), which presented an original pattern ‎for drawing 10 point girih motifs. The most difference between this new method and ‎traditional method is that in this method, girih would been drawn without using circle and ‎compasses which results in a higher speed for girih drawing.‎
In this research, a combinative method has been used; the data collection is based on ‎library documentation studies, and a kind of logical methodology based on mathematical ‎relationships and mathematical proportions, is used for presenting a suitable model for ‎drawing 10 point girih.‎
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • 10 point girih
  • motif
  • compasses
  • base line
  • base circle‎
امین‌پور، احمد و محمدرضا اولیا و رضا ابوئی و بیتا حاجبی. «ارائة دو روش جدید در ترسیم گره و مقایسة آن‌ها»، در مجلة علمی پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، ش 11 (مرداد 1395)، ص 67-84.
امین‌پور، احمد و محمدرضا اولیا و رضا ابوئی و بیتا حاجبی. «پیشنهاد مدلی برای ترسیم گره در تزئینات وابسته به معماری اسلامی»، در مجلة علمی پژوهشی نامة هنر. ش 15 (1394)، ص 57-77.
بزرگمهری، زهره و آناهیتا خدادادی. آمودهای ایرانی (شناخت آسیب‌شناسی و مرمت)، تهران: انتشارات سروش دانش، 1390.
رئیس‌زاده، مهناز و حسین مفید. احیای هنرهای از یاد رفته، تهران: انتشارات مولی، 1374.
زمرشیدی، حسین. گره‌چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز، 1365.
سعید، عصام و عایشه پارمان. نقش‌های هندسی در هنر اسلامی، ترجمة مسعود رجب‌نیا. تهران: انتشارات سروش، 1389.
شعرباف، اصغر. گره و کاربندی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی، 1372.
ماهرالنقش، محمود. کاشی‌کاری ایران، تهران: انتشارات موزه رضا عباسی، 1361.
مهدی‌زاده سراج، فاطمه و فرهاد فخاری تهرانی و نیما ولی‌بیگ. «به‌کارگیری مثلث‌های هنجار در محاسبات ریاضی و پیاده‌سازی هندسه در ساخت و اجرای معماری سنتی ایران»، در مجلة علمی پژوهشی مرمت و معماری ایران، ش 1 (بهار و تابستان 1390)، ص 15-26.
نجیب اغلو، گل‌رو. هندسه و تزیین در معماری اسلامی (طومار توپکاپی)، ترجمة مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: انتشارات روزنه، 1379.
نوایی، کامبیز و کامبیز حاجی‌قاسمی. خشت و خیال، تهران: انتشارات سروش، 1390.
نیستانی، جواد. «سابقة ترسیم نقشه و کاربرد هندسه و حساب در معماری اسلامی (از سده‌های نخستین تا اواسط قرن نهم قمری»، در مجلة پیک نور، ش 12 (1384)، ص 42-49.                                                                                                                              
Bodner, Lynn. “A Nine- and Twelve- Pointed Star Polygon Design of the Tashkent Scrolls”, in Bridges Conference Proceedings Coimbra, Portugal: The Bridges Organization, 2011, pp.147-154.
Bonner, Jay. “Three Traditions of Self-Similarity in Fourteenth and Fifteenth Century Islamic Geometric Ornament”, in Bridges Conference Proceedings,Granada, Spain: The Bridges Organization, 2003, pp. 1-12.
Hankin, Ernest Hanbury. “Some Difficult Saracenic Designs III”, in The Mathematical Gazette, 20 (241) )1936(, pp. 318-319.
Kaplan, Craig S. ”Computer Generated Islamic Star Patterns”, in Bridges Conference Proceedings. Winfield, Kansas, USA: The Bridges Organization, 2000.