نهاد موزه، نگاهی دوباره به برآیند کالبد و محتوا

خسروی, مولود

نهاد موزه، نگاهی دوباره به برآیند کالبد و محتوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مولود خسروی

مربی دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، واحد تهران شرق

چکیده

امروزه با پیشرفت علوم انسانی و تکنولوژی بسیاری از تعاریف مرتبط با زندگی انسان‌ها در حال تغییر و تحولات زیربنایی هستند. در این میان، علاوه بر نمایش و گردآوری و نگهداری آثار، دگرگونی توصیف‌ناپذیر در تعاریف جدید و نوع نگاه به موزه در دورة معاصر، گرامی‌داشت مخاطبان و واگذاری کارکردهای مؤثر در امور آموزش، پژوهش و انتشار مطالب، طی سال‌هایی که از ایجاد اولین موزه‌ها تاکنون می‌گذرد، به تأمل بسیار نیاز دارد. از سوی دیگر، با وجود اهمیت جایگاه موزه در حد یک نهاد اجتماعی، در برخی از موزه‌ها تغییر خاصی به چشم نمی‌خورد. در کشور ما نیز برخی موزه‌ها همچنان در رخوت و در برخی موارد تقلیدی از گالری‌های نمایشی غربی، بدون در نظر گرفتن ساختارهای عملکردی و پشتیبانی‌های فنی، هستند و به نظر نمی‌رسد که تعهد قابل ملاحظه‌ای در قبال جامعه و یا حتی مخاطبین خود داشته باشند. این تفاوت فاحشْ نگارنده را بر آن داشت تا، با نگاهی دوباره، مؤلفه‌های تأثیرگذار اصلی در این خصوص را بررسی و مشخص کند که توجه به تاریخچه و سیر تحولات نهاد موزه چه نکات مؤثری در شکل‌گیری کالبد و محتوای موزه از دید طراحان خواهد داشت؟ و گرامی‌داشت مخاطبان موزه چگونه صورت می‌گیرد؟ روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی توأم از دو روش توصیفی و تحلیلی است و ضمن استفاده از منابع مکتوب، از مصاحبه با طراحان و موزه‌داران پژوهشگر به منظور شفاف کردن و تعمیق پاسخ‌گویی به پرسش‌های تحقیق بهرة زیادی گرفته شده است. این مقاله در سه بخش اصلی تنظیم شده است که ابتدا به هویت‌شناسی موزه، پس از آن به محتوای موزه، و سپس به کالبد و تنوع کالبدی آن پرداخته و زیرمجموعه‌های این موارد از جمله مخاطب‌شناسی بررسی شده است. همچنین در نتیجه‌گیری و جمع‌بندی مقاله به این موضوع اشاره می‌شود که ضروری است با نگاهی دوباره به ریشه‌های شکل‌گیری موزه، تعاریف و تحولات و وظایف حیاتی آن، به مثابة یک نهاد اجتماعی، موجبات پرداختن به طراحی کالبد و محتوای هر موزه، به منزلة یک اثر معماری و پذیرای حضور مخاطبین تبیین شود. همچنین در این مقاله به ضرورت توجه به دستیابی به یک برنامة مرجع در شکل‌گیری محتوا و کالبد و تعامل دوجانبه میان طراحان و موز‌ه‌داران در همة مراحل از تبیین صورت مسئله و خلق سناریوی هر موزه تا پایان طراحی و اجرا توجه شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.1683870.1397.28.1.3.0

عنوان مقاله [English]

The institution of Museum: Another Look at Body, Content, and their Interaction Outcome

نویسنده [English]

Molood Khosravi

M. Arch Instructor, Faculty of Art and Architecture, Payame Noor University, East Tehran

چکیده [English]

With present-day developments in the humanities and technology, many human-related concepts are undergoing radical redefinitions. Significant among them are new definitions and views regarding the contemporary museum, including the cherishing of the audience, the museum’s taking up of effective educational roles, and the museum’s research and dissemination, on top of the original tasks of collection and display of works. However, despite the rise of museums into social institutions some museums remain unaffected by developments, which is the case with some Iranian museums as they remain inert, occasionally mimicking Western galleries without considering their functioning and supporting structures. They do not appear to have any significant commitments to society or even their audience. This prompted the author to have a second look on the matter trying to establish the main influences, and that bearing in mind historical developments of museums, what can affect the formation of museum bodies and their contents, and how are audiences cherished? The research method is simultaneously descriptive and analytical using written literature on one hand and interviews with designers and researching curators on the other, to achieve as much transparency and depth as possible in dealing with the questions of this research. The paper is in three parts starting with identity of the museum and followed with its content and then its physicality and its variations. The audience is also scrutinised under the above categories. It concludes arguing for the necessity of revisiting museum formation roots, its definitions and evolution of its vital duties as a social institution, and the necessity of paying attention to museum’s architectural and content design to safeguard the presence of the audience. It also calls for a reference programme to regulate the formation of the museum’s content and body, and interactions between designers and curators in all stages from establishing its ontologies, to its scenarios and its design and implementation procedures.

کلیدواژه‌ها [English]

the institution of museum
museum physicality
museum content
museum physical variations
museum architecture
museum audience

مراجع

تانیگوچی، جونکو. گفتگوی شخصی با فرزین فردانش و مولود خسروی، تهران: دفتر کار ایشان در کاخ سعدآباد تهران، اسفند 1384.

حاتمی گلزاری، الهام. «معماری موزه در گذر زمان»، نشریه مهندسی زیرساخت‌ها، ش 7 (اردیبهشت 1388).

حجت، مهدی، «مقدمه»، در کریستوفر الکساندر، معماری و راز جاودانگی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1386.

خانی‌زاد، شهریار. طراحی موزه در ایران و جهان، تهران: هنر معماری قرن، 1392.

خسروی، مولود و راحله ظهوری قره درویشلو. «نگاهی دوباره به فنون نمایش نموده‌ها در موزه»، در مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1395.

خسروی، مولود. «بررسی ویژگی‌های مؤثر در ارتقای کیفی وکمی طراحی معماری موزه»، در مجموعه مقالات سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1394.

ــــــــ . موزة اسب در فرهنگ ایران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد معماری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی، 1385.

دبیری‌نژاد، رضا. گفتگوی شخصی با مولود خسروی، تهران: گنجینة نقش جهان (دفتر خصوصی ایشان در محلة انقلاب تهران)، بهمن 1384.

ــــــــ . گفتگوی شخصی با مولود خسروی، تهران: گنجینة نقش جهان (دفتر خصوصی ایشان در محلة انقلاب تهران)، دی 1384.

ــــــــ . گفتگوی شخصی با مولود خسروی، تهران: دفتر کار مدیریت روابط عمومی در کاخ موزه نیاوران، آبان 1385.

ــــــــ . موزه دیروز امروز فردا، تهران: ساحت، 1383.

دسوآلیز، آندره و فرانسیسکو مایرس. مفاهیم کلیدی موزه‌شناسی، ترجمة کورس سامانیان و مرضیه حکمت و معصومه کریمی، تهران، 1392.

روحانی، رضا. سخنرانی در دانشگاه شهید بهشتی، بهمن 1380.

صادقپور فیروزآبادی، ابوالفضل و سیدمحمود میرعزیزی و مریم خلیل‌زاده مقدم. مطالعات موزه (اصول و مبانی)، تهران: سمیرا، 1393.

طالبیان، نیما و مهدی آتشی و سیما نبی‌زاده. موزه، تهران: حرفه هنرمند، 1388.

فردانش، فرزین و حسن تقوایی. گفتگوی شخصی با مولود خسروی، تهران: دفتر گروه منظر در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1384.

کیپنس، جفری. «در قلمرو نیچه»، ترجمة حمید خادمی، در مجموعه مقالات شش مفهوم در معماری معاصر، تهران: توسعه، 1378.

لاوسون، برایان. طراحان چگونه می‌اندیشند، ترجمة حمید ندیمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1384.

ماریا مونتانر، جوزف. موزه‌های جدید، ترجمة اکرم بحرالعلومی، شیراز: اداره کل میراث فرهنگی استان فارس، 1382.

مصطفی‌زادگان، رضا. «سیر تحول تعریف موزه در اساسنامة ایکوم از 1951 تا 2001»، در مجله موزه‌ها، ش 30 (1380).

مهندسین مشاور طرح محیط پایدار، مطالعات طرح ایجاد موزه‌های مختلف «طرح توسعه و بهسازی پارک جنگلی چیتگر»، 1381.

نامعلوم. «گفت‌وگویی با ژان نوول»، ترجمة مهندسین مشاور محمدرضا جودت و همکاران، در مجموعه مقالات شش مفهوم در معماری معاصر، تهران: توسعه، 1378.

نامعلوم. «گنجینه‌های تماشایی»، در نشریه مهندسی زیرساخت‌ها، ش 7 (اردیبهشت 1388).

نامعلوم. «موزه چیست؟»، در فصلنامه هنر، ش 5 (زمستان و بهار 1362-1363)، ص 246-255.

ندیمی، ‌هادی. «بهاء حقیقت؛ مدخلی بر زیبایی‌شناسی معماری اسلامی»، در کلک دوست: ده مقاله در هنر و معماری، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1385.

نفیسی، نوشین‌دخت. موزه‌داری، تهران: سمت، 1380.

Ambrose, Timothy & Crispin Pain, Museum Basics, 3rd Eition, Abingdon: Routledge, 2012.

George, Gerald & Cindy Sherrell-Leo. Starting Right: A Basic Guide to Museum Planning, 3rd Edition by Gerald George & Carol Marian-George, Lanham : AltaMira Press, 2012.

Gregorová, Anna. Museological Working Papers, ICOM International Committee for Museology , Ed. Vinos Sofka, Stockholm. Stockholm: MuWoP publisher. 1980.

Grove , Louise & Suzie Thomas. “The Rhino Horn on Display Has Been Replaced by a Replica”, in Museum Security in Finland and England, 14(1) (2016), pp. 1–11, DOI: http://dx.doi.org/10.5334/jcms.124, last accessed 4 March 2017.

Hooper, Greenhil E. (Ed). The Educational Role of The Museum, London: Routledge, 1994.

International Council of Museums. Museum Definition In: Paris: Icom, 2017. Available at: http://icom.museum/the-vision/museum-definition/ [last accessed 7 March 2017].

Karp, Cary. “Digital Heritage in Digital Museums”, in Museum International, ICOM Internationl Concil of Museums, Blackwell Publishing Oxford ( UK) & Malden (USA), No 221-222 (vol 56. No 1-2), 2004, pp. 45-51.

Littlefield, David. Metric Handbook, Planning and Design Data, fourth edition, 28th part by Geoffrey Mathews, Museums, Art Galleries and Temporary Exhibition Spaces, Abingdon: architectural press, 2012.

Macleod, Suzanne. Museum Architecture: A New Biography, first published. Abingdon: Routledge press, 2013.

New Standard Encyclopedia, volume11. Standard Educational Corporation, Chicago,1996.

Pohl, Nicole. “‘Passionless Reformers’: The Museum and the City in Utopia”, in The Architecture of the Museum: Symbolic Structures, Urban Contexts, Ed. Michaela Giebelhausen, Manchester, Eng.: Manchester University Press, 2003, pp. 127-43.

Stránský, Zbynêk Z. MUSEOLOGY AND MUSEUMS Symposium, icofom study Series, Iss 12, pp287-298, Helsinky, preprared by Vinoš Sofka with the assistant of Museum of National Antlqutttes, Stockholm,Sweden, September 1987.

The Architecture of the Museum. Symbolic Structures, Urban Contexts, Ed. Michaela Giebelhausen, Manchester & New York: Manchester University Press, printed in Great Britain, Oxford: Alden Press, 2003.

Zorich, Dian M. “Information Policy in Museums”, in Museum Informatics: People, Information & Technology in Museums, Paul F.Marty & Katherine Burton Jones (eds.), New York & Abingdon: Routledge press, 2008, pp. 85-106.