کاربرد روش چیدمان فضا در ارزیابى طرحهاى توسعة شهرى نمونة مطالعاتى: طرح جامع جدید کلا نشهر تهران و طرح تفصیلى مناطق شهردارى تهران (منطقة 19)

پیمانى, على; ذوالقدر, مارال

کاربرد روش چیدمان فضا در ارزیابى طرحهاى توسعة شهرى نمونة مطالعاتى: طرح جامع جدید کلا نشهر تهران و طرح تفصیلى مناطق شهردارى تهران (منطقة 19)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

مدرس دانشکدة هنر و معمارى دانشگاه آزاد اسلامى واحد شیراز

چکیده

امروزه یکى از عمده ترین مشکلات در شهرها ناشى از آن است که، تجربة حاصل از حضور افراد در فضاهاى معمارى و شهرى، سازگارى و هماهنگى مناسب با ساختارهاى اجتماعى حاکم بر جوامع مرتبط را ندارد. حال پرسش اساسى اینجا است که چه مجموعه دلایلى باعث مى شود ساختار فضایى سیستم هاى پیچیدة شهرى جواب گوى نیازها و مطالبات افراد آن جامعه نباشد. به منظور بازشناسى این پرسش مى بایستى روابط میان « ساختار فضایى » و « ساختار اجتماعى » سیستم هاى شهرى بررسى شود.نظریة « چیدمان فضا »، منظرى جدید براى مبحث ریخت شناسى فضاهاى معمارى و شهرى پیش روى معماران و طراحان شهرى گشوده است. « چیدمان فضا » مدلى از تحلیل شهر مى دهد که طراحان و تصمیم گیران را در فرایند طراحى قادر مى کند، قبل از دادن راه حل نهایى و اجراى طرح، پیامد اقدامات خود را، بر روى رفتارهاى احتمالى در فضاهاى شهرى پیشنهادى، مشاهده کنند. روش چیدمان فضا ابزارى است براى طراح که او در فرایند طراحى شهرى به طور « تعاملى »از آن استفاده مى کند. پدیدآورندگان این نظریه نگاهى اجتماعى به آثار هنرى در کل، و فضاهاى معمارى و شهرى به طور خاص، دارند. پژوهشگر به منظور پاسخ به پرسش مذکور، علاوه بر بازشناسى مفاهیم و پایه هاى نظرى جنبش چیدمان فضا، با انتخاب نمونة مطالعاتى تهران در مقیاس کلان شهر و منطقة 19 شهردارى تهران در مقیاس منطقة شهرى، سعى در معرفى چگونگى به کار گیرى این روش و بررسى کاربردها و سودمندى هاى آن در فرایند تهیه طرح هاى توسعة شهرى دارد. بدین منظور، تحلیل «هم پیوندى کلى» مورفولوژى شهرى کلان شهر تهران و منطقة 19 شهردارى به کمک استفاده از« نقشة محورى» صورت پذیرفته است. هدف از کاربرد این روش، تشخیص و مطالعة مجموعه اى از هم پیوند ترین فضاهاى شهر تهران (هستة هم پیوندى) است. به عبارت دیگر به کمک روش استخوان بندى» چیدمان فضا مى توان هم پیوند ترین فضاهاى شهر تهران را ودل «استخوان بندی فضایی شهر» کرد. در این راه از امکانات و محدودیت هاى قابل توجهى در استفادة هر چه بیشتر از این روش سخن گفته شده است. با تأمین شرایط و امکانات مناسب مى توان از این روش در پیشبرد اهداف طرح هاى شهرسازى و معمارى استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.1683870.1390.21.3.9.1

عنوان مقاله [English]

Applying Space Syntax Method to Evaluation of Urban Development Projects

نویسندگان [English]

Ali Peymani
Maral Zolghadr

Lecturer, Faculty of Art and Architecture, Azad Islamic University, Shiraz

چکیده [English]

Space Syntax is an analysis method employed to study the relationship between different urban elements or spatial organization and social structure. It could be used for both evaluating practical solutions and describing social phenomena. This paper reports the application of this method in a morphological study undertaken in District 19 of Tehran City. The overall integration in spatial organization of Tehran metropolitan area and District 19 is evaluated and a set of highly integrated urban spaces are determined. In conclusion, the prerequisites for a successful application of the Space Syntax method in urban studies are mentioned.

مراجع

عباس زادگان، مصطفى. « توضیح و معرفى روش چیدمان فضا و کاربرد آن» ، مجلة مدیریت شهرى، ش 9، (مرداد 1381 )، ص64-75.
معماریان، غلامحسین. « نحو فضاى معمارى». صفه، ش 35 ، (پاییز و زمستان 1381) ص 75-83.
مهندسین مشاور نقش پیراوش (با مدیریت اجرایى و هماهنگى نگارنده) ، « برنامة راهبردى طراحى شهرى و مدیریت منظر شهرى تهران » 1387.
هیلیر، بیل.« زبان مشترک فضا؛ نظرى به کارکرد اجتماعى، اقتصادى، و زیست محیطى شهرها». ترجمة حسن چیذرى، کتاب شهرهاى جدید ش 5، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهاى جدید، 1383 ، ص 9-41.
Brown, Frank E. «Continuity and Change in Urban House, Developments in the Domestic Space Organization in Seventeenth_ Century London», in Comparative Studies in Society and History, vol. 28 (1986), pp. 558- 590.
________ . “Comment on Chapman: Some Notes on the Application of Spatial Measures to Prehistoric Settlements” in The Social Archaeology of Houses, edited by R. Samson, Edinburgh: Edinburgh University Press, 1996.
Hanson, Julienne. City of London Space and Role, Urban Design Group Quarterly, Issue 48, October 1993.
________ . Order and Structure in Urban Design: The Plans For The Rebuilding of London After The Great Fire, Ekistics, 1989.
Hillier, Bill & Julienne Hanson. The Social Logic of Space, Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
Hillier, Bill. Space is The Machine,A Configurational Theory Of Architecture, Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
Hillier, Bill et al. “Natural Movement”, in Environment and Planning B, vol. 20 , 1993, pp. 29- 66.
Klarqvist, Bjorn. “Space Syntax Glossary”, Nordisk Arkiekture Forskining, no 2 (1992).
Orhun, D & B. Hillier & J. Hanson. “Spatial Types in traditional Turkish Houses”, in Environment and Planning B, vol. 22 ( No. 4 ), 1995, pp. 475- 498.