ارزیابی و مقایسۀ طراحی فراگیر دسترسی در محیط های مسکونی شهرهای گذشته و معاصر ایران

حسینی, سید باقر; نوروزیان ملکی, سعید

ارزیابی و مقایسۀ طراحی فراگیر دسترسی در محیط های مسکونی شهرهای گذشته و معاصر ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

² دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت ایران عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب

چکیده

در اندیشه های اسلامی، بر تأمین عدالت و رعایت حقوق تمام افراد جامعه تأکید شده است و همۀ افراد در هر سن، هر نژادی، هر قومی، و با هر اندازۀ توانایی باید بتوانند به طور عادلانه در اجتماع حضور پیدا کنند و بر هیچ قشری تبعیض و محرومیت روا نیست؛ ولی از آنجایی که بخشی از نیروهای فعال جامعه، محدودیت جسمی‌ حرکتی دارند، طراحی فضاهای شهری که افراد از این طریق خود را وارد زندگی اجتماعی میکنند و در ارتباط با دیگران قرار میگیرند، اهمیت بسیار ویژه ای دارد.هدف این نوشتار، بیان اصول و مبانی طراحی فراگیر در محیطهای شهری و مسکونی است که، بنیان این تفکرات را م یتوان در مبانی و اندیشه های اسلامی جستجو کرد. در شهرهای گذشتۀ ایران،نمونه های طراحی فراگیر را، که برگرفته از تفکر اسلامی است می توان در محیط های شهری مشاهده کرد، که به طور مثال میتوان از پیرنشین ها و سکوهای نشیمن نام برد که پیرنشین ها، در ورودی فضاهای مسکونی، فضای استراحتگاهی برای افراد مسن و سالخورده افراد حامل بار سنگین، و موارد مشابه آن هستند. اما در شهرهای امروزی ایران،رعایت نکردن اصول طراحی شهری با ورود عنصر خیابان به زندگی شهری گسترش یافت و از زمانی که معابر پذیرای ورود اتومبیلها شد، عابر پیاده که عمده ترین حرکت کننده در سطح معابر بود، اهمیت خود را از دست داد. در این نوشتار با ذکر نمونه ها و مصادیق، به مقایسۀ فراگیر محیطهای مسکونی در شهرهای گذشته و جدید پرداخته میشود و در این باره به منظور بررسی وضع موجود دسترسی ها در محیط مسکونی معاصر، روش تحقیق میدانی استفاده میشود. در این تحقیق با شیوۀ نمونه گیری خوشه ای، پرسش نامه هایی در بین ساکنان محلّۀ نارمک شهر تهران توزیع شد و مشکلات، محدودیت ها و خواسته های افراد ازطریق تجزیه وتحلیل پرسش نامه ها، برداشت های محلی، و مشاهدۀ وضع موجود شناسایی گردید. تحلیل یافته ها، مشکلات، و نارسای یهای عمدۀ دسترسی ها ازقبیل فقدان ایمنی و راحتی که به کاهش فعالیّتهای اجتماعی و فیزیکی منجر میشود را نشان می دهد.در انتها بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، را ه حل هایی به منظور فراگیر کردن فضاها برای حرکت آزاد و مستقل و تأمین عدالت در دسترسی که عاملی برای دستیابی به استقلال فردی و حقوق اجتماعی افراد است، بیان می شود

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.1683870.1390.21.2.7.7

عنوان مقاله [English]

Inclusive Access to Residential Environments

نویسندگان [English]

Seyyed Baqer Hosseini ¹
Saeed Norouzian Maleki ²

¹ Assistant Professor,School Of Architecture And Environmental Design, Iran University of Science and Technology

² PhD Candidate, School Of Architecture And Environmental Design, Iran University of Science and Technology

چکیده [English]

The rights of all society members are respected in Islam, irrespective of their race, ethnicity, gender and age. Nevertheless, the access of disabled population is limited in diverse urban environments. This paper reviews the necessity of an inclusive design approach based on Islamic texts. Then the inclusiveness of urban environments is compared between historic towns and new developments. The results are verified by a field survey in District 8 of Tehran where some 74 disabled respondents identified 9 main problems in accessibility of their urban environment. In conclusion, a series of recommendations are presented for increasing the accessibility and liveability of Iranian metropolitan areas.

مراجع

حسینی، سید باقر و سعید نوروزیان ملکی. « نقش دسترسی ها در میزان مشارکت و حضور شهروندان در محلات مسکونی »، مجلۀ فناوری و آموزش، ش2) سال 1386 (، ص 125-134 .
رفیع زاده، ندا و شعله نوذری و حسین روشنبخش. رهنمودهای طراحی معماری خانه های سالمندان، تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن،1382 .
سلطان زاده، حسین . فضاهای شهری در بافت های تاریخی ایران، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی با همکاری شهرداری تهران، ۱۳۷۲ .
شهیدی، سیدجعفر. ترجمۀ نهج البلاغه، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۶ .
Ferneeuw, S. “Planning a barrier-free environment: Practical tools”, STEPS Consulting Social, France: Siège social, (2005).
Greater London Authority. “Accessible London: achieving an inclusive environment”, Mayor of London, (2006)
Imrie, R. and P. Hall. Inclusive Design: Designing and Developing Accessible environment, London: Spon Press, 2001.
Multiple Sclerosis Society of Canada-Halton Region. “Report on Accessible Housing for those with Mobility Impairments in the Halton Region”, Burlington, Ontario, (2003).
Sorensen, R. J. Design for Accessible, New York: McGraw-Hill Book Company, 1977.
The Center for Universal Design . Universal Design in Housing, College of Design, North Carolina State University, 2006.
The Newsletter Of The Office For Women, New Women, 2004, Issue 1.
Universal Housing Design Working Group—Queensland. “Housing design for all: Universal housing design in Queensland”, Office of the Public Advocate, Brisbane, 2005.
World Health Organization. International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps: A manual of classification relating to the consequences of disease, Geneva, 1980.
The World Wide Web: http://www.map.ketabeavval.ir.
The World Wide Web: http://earth.google.com.