رویکردهای بازسازی مسکن پس از سانحه؛ از تولد تا بلوغ

فلاحی, علیرضا

رویکردهای بازسازی مسکن پس از سانحه؛ از تولد تا بلوغ

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

علیرضا فلاحی

دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

اگرچه سابقۀ اقدامات بازسازی مسکن پس از سوانح به سا لهای دور باز م یگردد، لیکن نگرش علمی به رویکردها و دیدگاه های آن در اواخر دهۀ ۱۹۷۰ شکل گرفت. بازسازی مسکن پس از سانحه از نقطه نظر «میزان کنترل توسط خانوار» موضوعی است که در ده ههای اخیر توجه سیاستگزاران و نهادهای درگیر در امداد و بازتوانی سوانح را به خود جلب کرده است. دیدگاه مزبور در جهت ظرفیت سازی آحاد جامعه و توانمند کردن آنها به مسئولیت پذیری و مشارکت در روند عملیات بازسازی تبیین شده است. در این میان انتخاب رویکرد یا رویکردهای بهینه، نیازمند ملحوظ داشتن شاخص هایی از قبیل هزینۀ بازسازی، ارتقای وضعیت ایمنی خانوار و جامعه، ترمیم و بهبود معیشت، شرایط سیاسی حاکم، زمینه های فرهنگی موجود، مکانیز مهای تطبیق، و چگونگی بالا بردن ظرفیت های جامعۀ آسیب دیده است. بنا بر این مشاوره با مردم و ارزیابی نیازها و ظرفیت های آنها، قبل از اتخاذ تصمیمات اجرایی امری مهم محسوب می شود. عوامل کلیدی که در روند تصمیم گیری نقش ویژه ای دارند شامل دولت مرکزی، نهاد مسئول بازسازی، سازما نهای مشارکت کننده در بازسازی، دولت محلی، و جامعۀ آسیب دیده است. چگونگی تعامل میان بازیگران مزبور، در اتخاذ رویکرد بهینۀ بازسازی اثر میگذارد.به طور کلی، پنج رویکرد در اکثر پروژه های بازسازی مسکن پس از سانحه به کار گرفته شده اند. رویکردهای مزبور در برخی اوقات به صورت ترکیبی و با توجه به مقیاس خسارت، شدت واقعه، و وضعیت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی منطقۀ آسیب دیده، به شرح زیر اتخاذ می شوند:رویکرد پول نقد: کمک مالی بی قید و شرط از جانب دولت و نهادهای مسئول به مالک خانه بدون حمایت فنی.رویکرد بازسازی با هدایت مالک: کمک مالی مشروط و قانونمند به همراه حمایت فنی با هدف احداث خانه های مقاوم. رویکرد بازسازی توسط جامعه: رهبری توسط نهادها، با مشارکت فعال جامعه در تصمیم گیری و مشاوره.رویکرد بازسازی پیمانکارمحور درجاسازی در محل: اجرا توسط نهادها و به کارگیری شرکت های پیمانکاری، به منظور درجاسازی خانه های تخریب شده. رویکرد بازسازی توسط پیمانکار در سایت جابه جا شده: اجرا توسط نهادها و به کار گیری شرکت های پیمانکاری، به منظور احداث خانه های جدید در سایت جابه جا شده. نوشتار حاضر ضمن بررسی رویکردهای مبتنی بر میزان کنترل، توسط خانوار، به تحلیل دیدگاه های مطرح و فرایند تکاملی و معایب و مزایای هریک از دیدگاه ها می پردازد. دراین مقاله نتیجه گیری می شود که، در میان رویکردهای مطرح، «بازسازی با هدایت مالک » قابلیت توانمند کردن، ظرفیت سازی، تداوم، پایداری، و مقرون به صرفه بودن را در اکثر موقعیت های بازسازی دارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.1683870.1390.21.2.10.0

عنوان مقاله [English]

Various Approaches to Post-Disaster Housing Reconstruction: From Birth to Maturity

نویسنده [English]

Alireza Fallahi

Associate Professor, School of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Although post-disaster reconstruction activities have been practiced for a long-time, relatively new approaches were developed since 1970s. In recent decades, housing reconstruction after disasters has been studied mostly from the point of view of “household control”. Such approach has attracted policy makers and authorities because of its capacity in empowering community in order to participate actively in processes of recovery. There are a number of criteria which should be considered, such as: housing cost, promoting family and community security, upgrading livelihood, cultural situation and copying mechanism. Postdisaster housing reconstruction has been adopted in five categories:•Cash Approach: Unconditional financial assistance is given without technical support.•Owner-Driven Reconstruction: Conditional financial assistance is given, accompanied by regulations and technical support aimed at ensuring that houses are built back better.•Community-Driven Reconstruction: Financial and/or material assistance is channeled through community organizations that are actively involved in decision making and managing reconstruction.•Agency-Driven Reconstruction in-situ: Refers to an approach in which a governmental or non-governmental agency hires a construction company to replace damaged houses in their pre-disaster location. •Agency-Driven Reconstruction in Relocated Sites: Refers to an approach in which a governmental or non-governmental agency hires a construction company to build new houses in a new site.The advantages and disadvantages of the mentioned approaches are discussed based on their contexts and characteristics of affected populations. The paper resulted in selecting the Owner-Driven Reconstruction approach as a high potential for empowering survivors, as well as, capacity building and cost benefit appropriate housing reconstruction policy.

مراجع

آیسان، یاسمین و یان دیویس. معماری و برنامه ریزی بازسازی، ترجمۀ علیرضا فلاحی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۵ .
فلاحی، علیرضا. معماری سکونتگاه های موقت پس از سوانح، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۶ .
----------. « درآمدی بر مقولات اساسی بازسازی»، در صفه، ش ۴۰ )بهار و تابستان 1384 ).
Abhiyan. «Coming Together: A Document on the Post- Earthquake Rehabilitation Efforts by Various Organisations Working in Kutch», Bhuj: UNDP/Abhiyan, 2005.
Adams, L. and P. Harvey. «Cash for Shelter, Learning from Cash Responses to the Tsunami», in Humanitarian Policy Group, London: Overseas Development Institute, 2006.
Alexander, D. et al. «Post-Disaster Reconstruction, Meeting Stakeholder Interests», in Proceedings of a Conference Held at the Scuola di Sanita Militare, Florence, Italy 17-19 May 2006.
American Planning Association, «Policies for Guiding Planning for Post-Disaster Recovery and Reconstruction», Chapter 3, Reprinted from PAS Report No, 483/484, September 2005
Aysan, Yasemin. «External Evaluation of the Swiss Consortium’s Cash for Repair and Reconstruction Project in SriLanka, 2005-2008», Bern, Swiss, Agency for Development Cooperation, 2008.
Barakat, Sultan. «Housing Reconstruction after Conflict and Disaster», in HPN Network Paper, No. 43, London: Overseas Development Institute (2003).
Barenstein, Jennifer Duyne. «Challenges and Risks in Post-Tsunami Housing Reconstruction in Tamil Nadu», in Humanitarian Policy Network Humanitarian Exchange 33, 2006.
________ . «Housing Reconstruction in Post-earthquake Gujarat», A Comparative Analysis, Network Paper, Humanitarian Practice Network (HPN), Overseas Development Institute, UK. Number 54, March 2006,
________ . «From Gujarat to Tamil Nadu: Owner-Driven vs. Contractor-driven Housing Reconstruction in India», 2008, http://www.resorgs.org.nz/irec2008/paper/Duyne.pdf.
Barta, J. B. and S. Chaudhry, «International Human Rights Standards on Post-disaster Resettlement and Rehabilitation Habitat International Coalition –Housing and Land Rights Network (HIC-HLRN)», 2005, www.hlrn.org Blaikie , P. et al. At Risk Natural Hazards, Peoples Vulnerability, and Disasters, New York: Routledge, 1994.
Causton, A and G. Saunders. «Responding to Shelter Needs in Post-Earthquake Pakistan: A Self_ Help Approach», in Humanitarian Policy Network Humanitarian Exchange 34, 2006, http://www.odihpn.org/report.asp?ID-2810.
Comerio, M. Disasters Hits Homes, New Policy for Urban Housing Recovery, London: University of California Press, 1998.
Davidson, C. H. et al. «Truths and Myths about Community Participation», in Post-disaster Housing Projects, Habitat International, doi:10.1016/j.habitatint.2006.08.003
Davis, I. Shelter After Disasters, UNDRO. United Nations 1982.
Foly, P. Shelter Programme, Monitoring and Evaluation, Final Report», The UN Refugee Agency (UNHCR), 2005.
Fresma, H. P. et al. After Event: Areas Following Natural Disasters, Beverly Hills CA, Sage Publication, 1979.
Hass, J. E & R. W. Kates & M. J. Bowden. Recovery after Disaster, Cambridge: MIT Publication, 1977.
Jha, Abhas K. et al. Safer Homes, Stronger Communities, A Handbook for Reconstruction after Natural Disasters, The World Bank, 2010.
Jigyasu, R. «Using Traditional Knowledge Systems for Post Disaster Reconstruction, Issues and Challenges following Gujarat and Kashmir Earthquakes», paper presentation in Integrating Traditional Knowledge Systems and Concern for Cultural and Natural Heritage into Risk Management Strategies, International Disaster Reduction Conference (IDRC) Davos, Switzerland, 31 August 2006
Mileti, D. Disasters by Design, A Reassessment of Natural Hazards in the United States, Washington, D.C: University of Colorado at Boulder, 1990.
Quarantelli , E. L. «Shelterring AND Housing After Major Community Disasters ,Columbous ,ohio: Research Foundation, The ohio State University, 1982.
United Nations, “Exploring Key Changes and Developments in Post Disaster Settlement, Shelter and Housing, 1982-2006 Scoping Study to Inform the Revision” of “Shelter After Disaster: Guidelines for Assistance”,2006.