ویژگیها و مختصات شهر آرمانی یا مدینه فاضله که با تعابیری چون ارمانشهر ناکجااباد یوتوپیا و هیچستان در آرا و نظریات مختلف به کار گرفته شده است، از دو طریق قابل پی جویی است. یکی، از مطالعه آثار آنان که به طور مستقیم از مدینه فاضله و محیط زندگی آرمانی انسان سخن گفته اند، و دیگر، از بررسی و غور در آثاری که اصول و ویژگی هایی برای مشی و زندگی انسان تبیین نموده و به کار بستن آن ها را ضامن سعادت انسان شمرده و به لحاظ تآثیر آن ها بر فضای زیست، به طریقی دیگر، متضمن تفسیر و معرفی شهر آرمانی است. این نوشتار مقدمه ای است بر شناخت خصوصیات و ویژگی های آرمانشهر اسلامی، با این اعتقاد که تفکر و تعالیم اسلامی به عنوان الگویی کامل نمی توانسته نسبت به روابط اجتماعی انسان، ارتباط انسان با محیط و نیز نسبت به چگونگی فعالیت ها و فضاهای فردی و جمعی بی تفاوت بماند و اگر نه به صورت مستقیم، به عنوان برنامه زندگی برای انسان دستوراتش بر معماری، شهر و محیط زندگی مسلمین تأثیرگذار است.
)
