تجربۀ استفاده از خانه های تاریخی با کارکرد مدارس معماری از منظر تجربۀ زیستۀ دانشجویان مورد پژوهش: دانشگاه هنر اسلامی تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

3 کارشناس ارشد مرمت و احیای بناهای تاریخی، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

به اعتقاد صاحب‌نظرانْ محیط‌های آموزشی تأثیرات انکارناپذیری بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دارند و رابطه‌ای مستقیم بین کیفیت محیط‌های آموزشی با میزان یادگیری و نحوة تحصیل دانشجویان وجود دارد. هرچند از نخستین تجربة استفاده از خانه‌های تاریخی با کارکرد مدرسة معماری در کشورمان بیش از بیست سال سپری شده، بااین‌حال میزان اقبال مطلوب به این اقدام و رابطة کیفیت این فضاها با تحصیل دانشجویان برآورد نشده است. در پژوهش حاضر در نظر است که تجربة زیستة دانشجویان معماری در استفاده از خانه‌های تاریخی به‌صورت مدارس معماری، از جمله تأثیرات اقدام مذکور بر نحوة تحصیل دانشجویان را در چهار سطح، شامل بعدِ کالبدی‌ـ فیزیکی، بعدِ ادراکی‌ـ معنایی، بعد اجتماعی، و بعدِ آموزشی، ارزیابی شود. در این مطالعه از تلفیق راهبردهای کمّی و کیفی و برای ارزیابی نهایی الگوی عملیاتی تحقیق و تعیین رابطة وابستگی بین متغیرها از روش چندمتغیرة الگوسازی معادله‌های ساختاری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تغییر کارکرد خانه‌های تاریخی در دانشگاه هنر اسلامی تبریز به دانشکده‌های معماری، علی‌رغم وجود مشکلاتی در تأمین بخشی از فضاهای جانبی مؤثر بر آموزش، نمونه‌ای موفق در تجربة زیستة دانشجویان محسوب می‌شود که ضمن حفاظت از سرمایه‌های تاریخی‌ـ فرهنگی، نقشی مثبت در آموزش دانشجویان دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Historical Houses as Architecture Schools in aspect of Student Lived Experience; Case study: Tabriz Islamic Art University

نویسندگان [English]

  • Hmed Beyti 1
  • Minoo Gharehbaglou 2
  • Bagher Pourjavadasl 3
1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University
2 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University
3 MSc. Restoration& Rehabilitation of Monuments and HistoricalFabric, Faculty of Architecture and Urbanism, ShadidBeheshti University
چکیده [English]

According to experts, educational environments have undeniable effects on students' academic performance. Actually there is a direct relationship between the quality of educational environments, the extent of learning and student educational attainment. Although it's been twenty years since the first experience in the reuse of historic houses as architecture school in our country, however, the success rate of this action and the relationship between the quality of these spaces and students' education, has not been assessed. This article intends to evaluate the lived experience of architecture students in the reuse of historic houses as architectural schools, for example the impact of this action on the students' study in four levels, consist of physical, Perceptual- Semantic, Social and educational aspects. Structural Equation Modeling was used to finalize the research operational model of the research and to determine the relationship between the variables. The research results show that changing the function of historical houses to the architecture school at Tabriz Islamic Art University, despite there is some problems in providing of side spaces affecting education, it is a successful example of the student lived experience that, while preserving historical-cultural properties, it plays a positive role in student education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical Houses
  • Architecture Schools
  • Tabriz Islamic Art University
  • Lived Experience
آرشیو دفتر فنی و نظارت بر طرح‌های عمرانی دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
اسلامی، سیدغلامرضا و رضا نقدبیشی. «مدل‌سازی راهبردی ساختاری دانشکدة معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران با اقتباس از تجربیات گذشته»، در مجلة آرمانشهر، ش 9 (زمستان 1391)، ص 1-17.
اکبریان، مجتبی و محبوبه شریف مهرآبادی. «شناسایی مؤلفه‌های هویت‌بخش به فضاهای آموزشی بر اساس دیدگاه اسلامی؛ مطالعة موردی دانشکده هنر و معماری یزد»، در مجموعه مقالات منتخب اولین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، 1390، ص 241-276.
ایمانی جاجرمی حسین و مهدی مسعودیان. «سکونتگاه‌های جدید و بازتولید نابرابری اجتماعی (تجربة زیستة ساکنان مسکن مهر صدرای شیراز)»، در مجلة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورة 8، ش 1 (بهار 1398). ص 199-222.
پالمر، ریچارد. علم هرمنوتیک، ترجمة محمدسعید حنایی، تهران: هرمس، 1377.
جوان فروزنده، علی و قاسم مطلبی. «مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل‌دهندة آن»، در مجلة هویت شهر، ش 8، (بهار و تابستان 1390)، ص 27-37.
حجت، مهدی. میراث فرهنگی در ایران، سیاست‌ها برای یک کشور اسلامی، تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1380.
حیدری، علی‌اکبر و سیدعباس یزدانفر و نازگل بهدادفر. «ارائة مدلی برای تبیین پارامترهای تأثیرگذار در معنای مکان در محیط‌های آموزشی؛ نمونة موردی: مقایسة معنای مکان در دانشکدة معماری و غیرمعماری»، در مجلة  انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، ش 5 (بهار و تابستان 1392)، ص 49-62.
خدابخشی، سحر و دیگران. «بررسی سیر تحول فضای معماری مدارس بر اساس ارزیابی نقش نظام آموزشی حاکم بر آن‌ها؛ نمونة موردی: مدرسة سپهسالار، دارالفنون و دبیرستان البرز»، در باغ نظر، ش 37 (بهمن 1394)، ص 61-74.
رحیمی، لیلا و بهنام قاسم‌زاده. «تبیین و ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت فضای دانشکده‌های معماری از دیدگاه دانشجویان، مطالعه‌ای در دانشکده‌های معماری دانشگاه‌های تبریز، هنر اسلامی و آزاد تبریز»، در دوفصلنامة مرمت و معماری ایران، ش 11 (بهار و تابستان 1395)، ص 77-90.
شرقی، علی. «تأثیر کیفیت منظر پردیس دانشگاهی بر کاربرد آموزشی آن؛ تحلیل کارکردی نظریة بازسازی تمرکز ذهنی و مطالعة دانشجویان در فضای باز»، در مجلة باغ نظر، ش 18 (پاییز 1390)، ص 51-62.
طباطبائی ابراهیمی، سیدعلی و زهره تفضلی. «روایتِ خانه: روشی برای فهم و بازنمایی مطلوبیتِ تجربة زیسته در خانه»، در نشریه مطالعات معماری ایران، ش 14 (پاییز و زمستان 1397)، ص 125-147.
علی‌الحسابی، مهران و سعید نوروزیان ملکی. «مدارس معماری، مکان آموزش یا محل تعلیم؟ نگاهی به تجربه آموزش طراحی معماری»، در سومین همایش آموزش معماری، 1387، ص 291-311.
فلامکی، محمدمنصور. باززنده‌سازی بناها و شهرهای تاریخی، تهران: دانشگاه تهران، 1386.
کشمیری،‌ هادی و ویدا عیسی‌خانی و محمدرضا بمانیان. «بررسی تأثیر ایجاد کاربری مناسب در بهبود کارکرد اقتصادی بناهای باارزش فرهنگی‌ـ تاریخی و جلوگیری از تخریب و فرسودگی بافت تاریخی شهر شیراز؛ نمونة موردی: مجموعة پاکیاری»، در مجلة آرمانشهر، ش 19 (تابستان 1396)، ص 143-152.
گال، مردیت و دیگران. روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمة احمدرضا نصر و دیگران، 2ج، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1398.
معروفی، یحیی و موسی آداک. «بازنمایی تجارب زیستة دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشتة علوم تربیتی در ارتباط با پدیدة تغییر رشته (مطالعه‌ای پدیدارشناسی)»، در فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، ش 20 (زمستان 1396)، ص 33-55.
نژادابراهیمی، احد و علی‌اصغر شریفی سردرود. عملکرد و رویکرد در تغییر کاربری تطبیقی بناهای تاریخی، قزوین: انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین، 1398.
نژادابراهیمی، احد و مهدی نارنگی و حامد بیتی و قهرمان سلوی‌کی‌نژاد و باقر پورجواد اصل. «طرح مطالعات و پژوهش  برای ارائه الگوی طرح مرمت و بازسازی خانه‌های تاریخی تبریز؛ مطالعه موردی خانه تاریخی صدقیانی»، در مدیریت پژوهش دانشگاه هنر اسلامی تبریز، 1393.
واعظی، احمد. درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: پژوهشکده فرهنگ و اندیشه معاصر، 1380.
همتی، رضا و اکرم بیات. «مطالعة پدیدارشناختی تجربة زیستة دانشجویان از فرایند نگارش پایان‌نامه»، در راهبرد فرهنگ. ش 43 (پاییز 1397)، ص 89-122.
Altman, I. & B. Rogoff. “World Views in Psychology: Trait, Interactional, Organismic and Transactional Perspectives”, in D. Stokols & I. Altman (Eds.), Handbook of Environmental Psychology, Vol. 1 (1987), New York: Wiley, pp. 245-281.
Amerigo, Maria & Juan Ignacio Aragones. “A Theoretical and Methodological Approach to the Study of Residential Satisfaction”, in Journal of Environmental Psychology, 17 (1997), pp. 47–57.
Amerigo, Maria & Juan Ignacio Aragones. “Residential satisfaction in council housing”, in Journal of Environmental Psychology, 10(4) (1990), pp. 313-325..
Canter, David. The Psychology of Place, London: The Architectural Press, 1971.
Cho, Hichang & Geri Gay & B. Davidson & A. Ingraffea. “Social Networks, Communication Styles, and Learning Performance in a CSCL Community”, in Computers & Education, 49 (2007), pp. 309-329.
Fraser, Barry & AFL. Wong & DJ. Young. “A Multilevel Analysis of Learning Environments and Student Attitudes”, in Educational Psychology, 17 (1997), Taylor & Francis, 1997, pp. 449-468.
Fraser, Barry & DL. Fisher. “Validity and Use of the School-Level Environment Questionnaire”, in ERIC ED318757, N/A. Australia, 1990.
Fraser, Barry. “Classroom Environment Instruments: Development, Validity and Applications”, in Learning Environments Research, 1 (1998), pp. 7–34.
________ . “Learning Environments Research: Yesterday, Today and Tomorrow”, in Studies in Educational Learning Environments: An International Perspective, Curtin University of Technology, Australia, 2002, pp. 1-25.
Gilford, Robert. Environmental Psychology, Principles and Practice, Second Edition, Allyn & Bacon.. 1996.
Kurt, Sevinc. “An Analytic Study on the Traditional Studio Environments and the Use of the Constructivist Studio in the Architectural Design Education”, in Procedia: Social and Behavioral Sciences, Vol. 1, No. 1, 2009, pp. 401-408.
________ . “Assessing the Quality of Architecture Schools”, in Springer Netherlands, Vol. 2, Supplement 1, 2018.
Nasar, Jack L. The Evaluative Image of the City, SAGE Publications, 1998.
Simonsen, B. & S. Fairbanks & A. Briesch & D. Myers & G. Sugai. “Evidence-based Practices in Classroom Management: Considerations for Research to Practice”, in Educ Treat Child, 31(3) (2008), pp. 351-380.
Stokols, Daniel & S.A. Shumaker. “The Psychological Context of Residential Mobility and Well-being”, in Journal of Social Issues, 38(3) (January 1982), pp. 149-171.
Umphrey, Laura R. & J.A. Wickersham & J.C. Sherblom. “Student Perceptions of the Instructor’s Relational Characteristics”, The Classroom Communication Experience, and the Interaction Involvement in Face-to-face Versus Video Conference Instruction, Communication Research Reports. Vol. 25, Issue 2, 2008, pp. 102-114.
Yang, Zheng & Burcin Becerik-Gerber & Laura Mino. “A Study on Student Perceptions of Higher Education Classrooms: Impact of Classroom Attributes on Student Satisfaction and Performance”, in Building and Environment, 70 (2013), pp. 171-188.