مدیریت پیچیدگیها، تضادها و عدم قطعیتها در توسعة شهرستان مرزی قصر شیرین با بهکارگیری رهیافت اختیار راهبردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامهریزی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

2 کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامهریزی منطقهای، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

در سال‌های اخیر دولت سیاست جذب جمعیت به مناطق مرزی و تقویت امنیت این مناطق با کمک ساکنان بومی را در‌ پیش گرفته است. شهرستان قصر شیرین یکی از شهرستان‌های مرزی غرب کشور واقع در استان کرمانشاه است که، در اجرای این سیاست، توسعة آن مد نظر بوده است. برنامه‌ریزی توسعة این شهرستان با پیچیدگی‌ها، تضادها، و عدم قطعیت‌هایی روبه‌رو است که توجه به آن‌ها برای انطباق با واقعیت و تحقق‌پذیری بیشتر برنامه ضروری است. رهیافت اختیار راهبردی در برنامه‌ریزی راهبردی، امکان مدیریت پیچیدگی‌ها، تضادها، و عدم قطعیت‌ها را در موضعی تعادلی در فرایند تصمیم‌سازی و فراوردة آن فراهم می‌کند. این امر از ‌طریق به‌کارگیری فنون شفاف و ساده در چهار وضعیت صورت‌بندی، طراحی، مقایسه، و اختیار در فرایندی چرخه‌ای انجام می‌پذیرد. با توجه به جهت‌گیری نظام برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای ایران به سوی برنامه‌ریزی راهبردی در سال‌های اخیر و لحاظ نکردن پیچیدگی‌ها، تضادها، و عدم قطعیت‌ها در برنامه‌های متداول، در این نوشتار رهیافت اختیار راهبردی، به منزلة روش، به منظور برنامه‌ریزی برای توسعة شهرستان مرزی قصر شیرین به کار گرفته می‌شود و با روش علمی استدلال منطقی، فنون عمدتاً کیفی آن استفاده می‌شود. در این پژوهش نشان داده می‌شود که در برنامه‌ریزی برای توسعة شهرستان قصر شیرین چگونه پیچیدگی‌ها، تضادها، و عدم قطعیت‌ها در فرایند تصمیم‌سازی و فراوردة حاصل از آن مدیریت می‌شوند. در فرایند تصمیم‌سازی برای توسعة شهرستان قصر شیرین عرصه‌های مربوط به هریک از این موضوعات در مراحل مشخص شناسایی و در طول فرایند و نیز در طراحی بستة پیشرفت، با ‌عنوان فراورده، بنا‌ بر موقعیت مسئله، موضعی تعادلی در ‌برابر آن‌ها اتخاذ ‌‌گردیده ‌است. در رویارویی با پیچیدگی‌ها در فرایند تصمیم‌سازی عمدتاً برخوردی پرجزئیات در گسترة محدودی از مسئله در برابر برخوردی ساده‌گیرانه در گستره‌ای وسیع اختیار‌ شده و در فراوردة آن ترتیبی از گام‌های تدریجی پیوسته، با توجه به پیوندهای تصمیم‌گیری، تدوین گردیده است. به منظور مدیریت تضادها در فرایند و فراورده، برخورد تعاملی بر برخورد انفعالی ترجیح داده شده و مدیریت عدم قطعیت‌ها از‌ طریق پذیرش یا کاهش آن‌ها بر‌ مبنای انعطاف‌پذیری فرایند تصمیم‌سازی انجام گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Management of Complexities, Conflicts and Uncertainties in the Border County of Ghasr-e Shirin Using Strategic Choice Approach (corresponding author)

نویسندگان [English]

  • Mahshid Nejati 1
  • Sheyda Bagrezaie 2
1 MSc, Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology
2 Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology
چکیده [English]

In recent years, the policy of attracting population to border areas and strengthening the security of these areas by residents has been adopted by the Government. Located in the west Iranian Kermanshah province, Ghasr-e Shirin county is one of the areas earmarked for the implementation of this policy. Planning the development of this county faces complexities, conflicts and uncertainties, which must be taken into account in order to adapt the plan to realities and appropriately implement it. The Strategic Choice approach, makes it possible to manage complexities, conflicts and uncertainties in the decision-making process and its product in a balanced position. It is done through the application of simple and clear techniques in a cyclic process including four modes of configuration, design, comparison and choice. Bearing in mind the tendency of recent Iranian urban and regional planning system towards strategic planning, and thereby neglecting complexities, conflicts and uncertainties in mainstream plans, the strategic choice approach is adopted here as a methodology to plan the development of Ghasr-e Shirin border county, with its mainly qualitative techniques employed based on scientific, logical methods. This research intends to show how complexities, conflicts and uncertainties are managed in planning the development of Ghasr-e Shirin county. The areas concerning each of these issues have been identified at specific stages and in the decision-making process, as well as in designing the progress package as the end product. Balances have been struck according to the problem situation. Facing the complexities of the decision-making process, a more elaborate, narrowly focused approach is adopted as opposed to a simplistic treatment less focused alternative; and in the end product, a sequence of slow and steady steps has been designed according to the decision links. In order to manage the conflicts in the management of process and product, a more interactive treatment has been preferred to a more reactive treatment, with the uncertainties managed through the acceptance or reduction of uncertainties based on the flexibility of the decision-making process

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghasr-e Shirin county
  • strategic choice approach
  • complexity
  • conflict
  • uncertainty
اکبری، مرتضی. سومار در مسیر تاریخ، ایلام: دانشگاه ایلام، 1393.
بگ‌رضائی، شیدا. آمایش مناطق مرزی، موردپژوهی: محور مرزی سومارـ نفت‌شهر (از تخلیه تا حیات دوباره)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، استاد راهنما: رضا خیرالدین، 1394.
زبردست، اسفندیار. «بررسی تحولات نخست شهری در ایران»، در هنرهای زیبا، ش 29 (بهار 1386)، ص 29- 38.
عبدی دانشپور، زهره. «برنامه‌ریزی راهبردی و برنامه‌ریزی اختیار راهبردی: ویژگی‌ها، تفاوت‌ها و پیش‌شرط‌ها»، در مدیریت شهری، ش 14 (تابستان 1382)، ص 14-23.
ــــــــ . «درآمدی بر پایه‌های نظری و گونه‌بندی نظریه‌های برنامه‌ریزی با تأکید ویژه بر برنامه‌ریزی شهری». در هنرهای زیبا، ش 15 (پاییز 1382)، ص 42-57.
مرکز آمار ایران. سالنامة آماری استان کرمانشاه، 1390.
ــــــــ . سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، 1345 تا 1395.
نجاتی، مهشید. به‌کارگیری رهیافت اختیار راهبردی در سطح محلی با تأکید بر فنون تصمیم‌سازی، موردپژوهی: محدودة شمالی دریاچة شهدای خلیج فارس، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، استاد راهنما: رضا خیرالدین، 1394.
Burns, Tom. “A Practical Theory of Public Planning: The Tavistock Tradition and John Friend’s Strategic Choice Approach”. in Journal of Planning Theory, No. 3 (2004), pp. 211-223.
Dekker, Fred & Hans Mastop. “Strategic Choice: An Application in Dutch Planning Practice”. in Journal of Planning Outlook, No. 22 (1979), pp. 87-96.
Faludi, Andreas. “The Impact of Planning Philosophy”. in Journal of Planning Theory, no. 3 (2004), pp. 225-236.
Friend, John. “Connective Planning: From Practice to Theory and Back”. in Eric Trist & Fred Emery & Hugh Murray (eds.), The Social Engagement of Social Science, Volume III: The Socio-Ecological Perspective, Philadelphia: The University of Pensylvania Press, 1997, pp. 439-469.
________ . “Labels, Methodologies and Strategic Decision Support”, in Journal of the Operational Research Society, No. 57 (2006), pp. 772-775.
________ . “Planning in the Presence of Uncertainty: Principles and Practice”, in Journal of Infrastructure Planning and Management, No. 476 (1993), pp. 1-9.
________ . “Response from John Friend: A Future for the Non-Academic Planning Theorist?”. in Journal of Planning Theory, No. 3 (2004), pp. 249-262.
________ . “Supporting Developmental Decision Processes: The Evolution of an OR Approach”, in Journal of International Transactions in Operational Research, No. 2 (1995), pp. 225-232.
________ . “The Dynamics of Policy Change”, in Journal of Long Range Planning, No. 10 (February 1977), pp. 40-47.
________ . “The Strategic Choice Approach”, in James Cochran (ed.), Wiley Encyclopedia of Operations Research and Management Science, John Wiley & Sons, 2011, pp. 1-12.
Friend, John & Allen Hickling. Planning under Pressure: The Strategic Choice Approach (3rd ed.), Oxford: Routledge, 2012 (Original work published 2005).
Friend, John & Neil Jessop. Local Government and Strategic Choice: An Operational Research Approach to the Process of Public Planning (2nd ed.), Oxford: Routledge, 2013 (Original work published 1976).
Hickling, Allen. “AIDA and the Levels of Choice in Structure Plans”, in Journal of the Town Planning Review, No. 49 (October 1978), pp. 459-475.
Khakee, Abdul & Knut Stromberg. “Applying Future Studies and the Strategic Choice Approach in Urban Planning”, in Journal of the Operational Research Society (JORS), No. 44 (March 1993), pp. 213-224.
Mingers, John & Jonathan Rosenhead. “Problem Structuring Methods in Action”, in European Journal of Operational Research, No. 152 (2004), pp. 530-554.
Rosenhead, Jonathan & John Mingers. Rational Analysis for a Problematic World Revisited (2nd ed.), London: John Wiley & Sons, 2009 (Original work published 2001).
http://www.bonyadmaskan.ir 4/9/1396.
http://iiees.ac.ir 4/9/1396.