اولویت‌بندی عوامل رضایت سالمند از فضای باز مجموعۀ مسکونی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

این مقاله با هدف شناخت عوامل مؤثر بر رضایت سالمند از فضای باز مجموعۀ مسکونی نگاشته و در آن ضمن تبیین این عوامل به تدوین مدلی از آن­ها با استفاده از«روش دلفی» و «تکنیک شانون» پرداخته شده است. در این پژوهش به دو پرسش پاسخ داده می­شود: عوامل مؤثر بر رضایت سالمند از فضای باز مجموعۀ مسکونی چیستند؟ و چگونه می­توان به میزان اهمیت هریک از آ­ن عوامل نسبت به هم پی برد؟ برای پاسخ­گویی به این پرسش­ها، پژوهشگران با روش دلفی نظرات ده نفر از متخصصان این حوزه را با مصاحبه و پرسش­نامه جمع­آوری و به کمک روش شانون تحلیل کرده­اند. یافته­ها نشان می­دهند که مهم­ترین دستۀ عوامل مؤثر بر رضایت سالمند از فضای باز مجموعۀ مسکونی دستۀ «کالبدی­ـ فضایی» است که مؤثرترین شاخص­های آن «تأمین فضایی»، «دید و منظر»، «سازمان­دهی فضایی»، و «جنبه­های زیباشناختی» هستند و بعد ­از آن دستۀ «فردی­ـ اجتماعی» با مؤثرترین شاخص­های «سن»، «احساسات و نیازها»، و «انتظارات» قرار دارند. سپس دستۀ عوامل «عملکردی­ـ مدیریتی» است که «وجود نظارت اجتماعی»، «تأمین ایمنی»، و «میزان دسترسی به خدمات عمومی و خصوصی» مؤثرترین شاخص­های این دسته هستند. درنهایت مدل عوامل رضایت سالمند از فضای باز مجموعۀ مسکونی تدوین گردیده که وزن هر دسته از عوامل و شاخص­ها در آن بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Elderly Satisfaction Priorities in Residential Complexes’ Open Spaces

چکیده [English]

This article aims to identify the factors affecting elderly satisfaction with outdoor spaces of residential complexes, and to explain these factors and formulate a model using the ‘Delphi Method’ and the ‘Shannon Technique’. The two main questions of this study are ‘what are the factors affecting the satisfaction of the elderly with the outdoor space of residential complexes’ and ‘how one can understand the importance of each in relation to others’. To answer these questions, the opinions of ten Delphi experts were collected using interviews and questionnaires, and analysed using the Shannon Technique. Findings show that the most important factor affecting outdoor satisfaction of the elderly is the ‘physical’ aspect of the space, with ‘spatial supply’, ‘views’, ‘spatial organisation’, and ‘aesthetics’ being most effective indicators in this respect. This is followed by "individual-social" aspects, with ‘age, ‘feelings and needs’ and ‘expectations’ as its most effective indicators. Next comes ‘performance-management’, with ‘community surveillance’, ‘safety’ and ‘access to public and private services’ as its most effective indicators. Finally, a model for residential satisfaction factors of the elderly is developed, which outlines the weight of each of these factors and indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elderly
  • Residential complex
  • Outdoor residential complex
  • Satisfaction
  • Residential satisfaction

مراجع

بهزادفر، مصطفی و سیده­ندا قاضی­زاده. «حس رضایت از فضای باز مسکونی (نمونۀ مورد مطالعه: مجتمع­های مسکونی شهر تهران)»، در هنرهای زیباـ معماری و شهرسازی، ش 45 (بهار 1390)، ص 15-24.
حاجی­نژاد، علی و مجتبی رفیعیان و حسین زمانی. «بررسی متغیرهای فردی بر رضایت­مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی (مطالعۀ موردی مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز)»، در جفرافیا و توسعه، ش 17 (بهار 1389)، ص 63-82.
خراسانی مقدم، صبا و سیدعباس یزدانفر و سیدباقر حسینی. «بررسی شاخص­های کیفیت زندگی مؤثر بر میزان رضایت مندی ساکنان سکونتگاه­های غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ فرحزاد تهران، فرحزاد شمالی)»، در پژوهش­های جغرافیای انسانی، ش1 (بهار 1394)، ص 97-117.
ذبیحی، حسن و فرح حبیب و کمال رهبری­منش. «بررسی رابطۀ بین میزان رضایت از مجتمع­های مسکونی و تأثیر مجتمع­های مسکونی بر روابط انسان»، در هویت شهر، ش 8 (بهار و تابستان 1390)، ص 103-118.
رضایی، علی­اکبر و شهروز امیرانتخابی. «بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای رضایت از زندگی (مطالعۀ موردی: کارکنان مرکز تحقیقات استراتژیک)»، در فصل نامۀ پژوهش­های اجتماعی فرهنگ و رسانه، ش 1 (بهار 1391)، ص 55-76.
رفیعیان، مجتبی؛ و علی عسگری و زهرا عسگری­زاده. «سنجش میزان رضایت­مندی سکونتی ساکنان محلۀ نواب»، در پژوهش­های جغرافیای انسانی، ش 67 (بهار 1388)، ص 53-68.
صوفی نیستانی، مینا و مجتبی رفیعیان. «ارزیابی اثرات سازمان اجتماعی­­ـ کالبدی محلۀ نارمک شمالی بر رضایت­مندی سکونتی»، در بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش 1 (بهار و تابستان 1393)، ص 113-140.
طبیبیان، منوچهر و یاسر منصوری. «ارتقای کیفیت محیطی و رضایت­مندی از زندگی در محلات جدید با اولویت­بندی اقدامات بر اساس نظرهای ساکنان (نمونۀ موردی: کاشان)»، در محیط­شناسی، ش 4 (زمستان 1392)، ص 1-16.
غیاثی، محمدهادی و شراره عظیمی و پویان شهابیان. «سنجش میزان ارتباط رضایت­مندی سکونتی با متغیرهای مسکن، واحد همسایگی و محله (مطالعۀ موردی: مجتمع مسکونی پزشکان فارابی)»، در هویت شهر، ش 15 (پاییز 1392)، ص 47-58.
نوذری، شعله و ندا رفیع­زاده و فرامرز داعی­نژاد. مبانی طراحی فضاهای باز محله­های مسکونی متناسب با شرایط سالمند، تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وزارت مسکن و شهرسازی، 1383.
 
Abdul Ghani, S. & Noraini, Y. “Residential Satisfaction in Low cost Housing in Malaysia”, Report of research, (2006), pp. 1-69.
Amerigo, M. & J. Aragones. “A Theoretical and Methodological Approach to the Study of Residential Satisfaction”, in Journal of Environmental Psychology, No.17 (1997), pp. 47-57.
Amerigo, M. & J. Aragones. “Residential Satisfaction in Council Housing”, in Journal of Environmental Psychology, No.10 (1990), pp. 313-325.
Amole, D. “Residential Satisfaction and Levels of Environment in Students’ Residences”, in Journal of Environment and Behavior, No. 41 (November 2009), pp. 866-879.
Bonaiuto, M., & A. Aiello & M. Perugini & M. Bonnes & A.P. Ercolani. “Multidimensional Perception of Residential Environment Quality and Neighbourhood Attachment in the Urban Environment”, in Journal of Environmental Psychology, No.19 (December 1999), pp. 331-352.
Bonaiuto, M. & F. Fornara & M. Bonnes. “Perceived Residential Environment Quality In middle- And low-Extension Italian Cities”, in Revue Europeenne de Psychologie Appliquée / European Review of Applied Psychology, No. 56 (March 2006), pp. 23-34.
Bowen, G.L. & M.V. Chapman. “Poverty, Neighborhood Danger, Social Ssupport, and the Individual Aadaptation among at-risk youth in Urban Areas”, in Journal of Family Issues, No.17 (1996), pp. 641-666.
Bramley, G. & S. Power. “Urban Form and Social Sustainability: The Role of Density and Housing Typ”, in Environment and Planning B: Planning and Design, No. 36 (January 2008), pp. 30-48.
Buys, L. & E. Miller. “Residential Satisfaction in Inner Uurban Higher-density Brisbane, Australia: Role of Dwelling Design, Neighbourhood and Neighbours”, in Journal of Environmental Planning and Management, No. 55 (2012), pp. 319-338.
Canter, D. “Putting Situations in their Place Foundations for a Bridge Between Social and Environmetal Psychology”, in. A – Furnham (Ed), Social Behavior in Context, London: Allyn & Bacon, 1986.
Fleury- Bahi, Gh. & M.L. Felonneau & D. Marchand. “Processes of Place Identification and Residential Satisfaction”, in Environment and Behavior, No. 40 (January 2008), pp. 669-682.
Ge, J. & K. Hokao. “Research on Rresidential Lifestyles in Japanese Cities from the Viewpoints of Residential Preferences, Residential Choice and Residential Satisfaction”, in Landscape and Urban Planning, No. 78 (November 2006), pp. 1655-178.
Gifford, R. “Environmental Perception and Cognition”, in Environmental Psychology: Principles and Practice, Transl. Residential Dehbashi, A Quarterly Journal of Architecture & Culture, Tehran, No. 2-3 (Fall & Winter 1999), pp. 5-32.
________ . “Residential Environmental Psychology”, in Environmental Psychology: Principles and Practice, Transl. Vahid Qobadian, in A Quarterly Journal of Architecture & Culture, Tehran, Iran, No. 2 & 3 (Fall & Winter 1999), pp. 81-98.
Huang, Z. & X. Du. “Assessment and Determinants of Residential Satisfaction with Ppublic Housing in Hangzhou, China”, in Habitat International, No. 47 (June 2015), pp. 218-230.
Kowaltowski, D.C.C.K., et al. “Quality of Life and Sustainability Issues as Seen by the Population of Lowincome Housing in the Region of Campinas, Brazil”, in Habitat International, No. 30 (December 2006(, pp. 1100-1114.
Lu, M. “Determinants of Residential Satisfaction: Ordered Logit vs. Regression Models”, in Growth and Change, No. 30 (Spring 1999), pp. 264-287.
Marcuse, P. “Social Indicators and Housing Policy”, in  Urban Affairs Review, 7(2) (December 1971), pp. 193-217. 
Michelson, W. “Research Note: An Empirical Analysis of Urban Environmental Preferences”, in Journal of the Amer, Institute of Planners, No. 31 (December 1966), pp. 355-360.
Morris, E. & S. Crull & M. Winter. “Housing Norms, Housing Satisfaction and the Propensity to Move”, in Journal of Marriage and the Family, No. 38 (May 1976), pp. 309-320.
Oh, L.S. Housing Satisfaction of Middle Income Households in Bandar Baru Bangi, Selangor, Dissertation, University Pertaining Malaysia, 2000.
Schmidt, D. & R. Goldman & N. Feimer. “Perceptions of Crowding: Predicting at the Residence, Neighborhood, and City Levels”, in Environment and Behavior, No. 11 (March 1979), pp. 105-130.
Sedaghatnia, S., et al. “An Evaluation of Residents Quality of Life through Neighborhood Satisfaction in Malaysia”, in Environmental Management and Sustainable Development, No. 2 (2013), pp. 114-125.
Stone Fish, L. & D. Busby. “The Delphi Method”, in D. Sprenkle & F. Piercy (Eds.), Research Methods in Family Therapy, New York: Guilford Press, 2005, pp. 238-253.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 29 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار