نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حامد همدانی گلشن ¹
• قاسم مطلبی ²
• مصطفی بهزادفر ³

¹ دانش‌آموختۀ دکتری تخصصی معماری، دانشکدۀ معماری، پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران

² دانشیار دانشکدۀ معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

³ استاد دانشکدۀ مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

در این پژوهش ویژگی­های فرهنگی­ای شناسایی می­شود که در هر جامعه­ای باید پیش­شرط مطالعات نحو فضا قرار گیرد. هدف از آن سنجش و ارزیابی نتایج نظریۀ نحو فضا با استفاده از یک مدل تجربی است. برای این منظور، سه کوی مسکونی، که هر سه در دورۀ پهلوی دوم شکل گرفته­اند، به صورت هدفمند از میان کوی­های متعدد برگزیده شده است. مدل نظری نحو فضا را بر روی آن­ها اعمال می­گردد و سپس، با استفاده از مدل تجربی که در مطالعات میدانی پژوهشگر شکل گرفته است، به سنجش و ارزیابی مدل نظری نحو فضا پرداخته می­شود. فرضیۀ اصلی پژوهش این است که واقعیت بیرونی رخدادها با مدل نظری نحو فضا تطابق ندارد و برای تطابق آن با نتایج تجربی می­توان از نظریۀ قرارگاه­های رفتاری راجر بارکر بهره گرفت. برای شکل­دهی به مدل نظری نحو فضا، توسط نرم­افزار دپت مپ، با استفاده از نقشه­های خطی، مدل ارتباط میان فضاها و اتصالات فضاها به یکدیگر به صورت یک طیف رنگی ترسیم می­شود. از سوی دیگر، به منظور شکل­دهی به مدل تجربی از روش مشاهدۀ مستقیم استفاده می­شود. در این خصوص، نمونه­های موردی پژوهش کوی­های نارمک، یوسف­آباد، و شهرک غرب هستند، نگارندۀ اول در دوره­های چهارماهه در میان مردم آن مناطق اقامت داشته و نتیجۀ مشاهدات مستقیم و تجربیات خود را ثبت کرده که در این پژوهش از آن­ها استفاده شده است. بر اساس نظریات راجر بارکر، از میان مشاهدات روزمره، قرارگاه­های رفتاری به تمایز مشخص می­شوند. درنهایت از تطابق مدل نظری نحو فضا و مدل روان­شناسی بوم­شناختی، خلأ­های نظریۀ نحو فضا نمایان می­شود. نتیجه اینکه، فرهنگ جامعۀ ساکن در نوع استفاده از نحو فضا نمی­تواند نادیده گرفته شود. ویژگی­های فرهنگیْ الگوهای رفتاری حرکت را تغییر می­دهد و تغییر الگوهای رفتاری­ حرکتی به معنی تغییر مبانی اولیه­ای است که نحو فضا بر آن بنا شده است. بنا بر این واقعیت­های بیرونی تعاملات اجتماعی قابل­مشاهده در کوی­های مسکونیْ برآیندی از نظریۀ نحو فضا و نظریۀ قرارگاه­های رفتاری هستند و هر یک بدون دیگری ناقص است و تنها گویای بخشی از واقعیت بیرونی است.

کلیدواژه‌ها

• جانمایی
• طرح‌بندی
• محیط‌های مسکونی
• نحو فضا
• قرارگاه‌های رفتاری
• چیدمان فضا
• سینومورفی
• همساختی

20.1001.1.1683870.1399.30.1.4.5

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Spatial Configuration and Social Interaction in Tehran Residential Environments: Bridging the Gap between Space Syntax and Behaviour Settings Theories

نویسندگان [English]

• Hamed Hamedani Golshan ¹
• Ghassem Motallebi ²
• Mostafa Behzadfar ³

¹ Faculty of Architecture, University Collage of Fine Arts, University of Tehran

² Associate Professor, Faculty of Architecture, University Collage of Fine Arts, University of Tehran

³ Professor, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology

چکیده [English]

Designing settlements and their formation patterns has always been one of the controversial topics in the field of architecture and planning, but it is the implications of these patterns on forming spatial structures in residential layouts which is the focal point of this research. The main aim of the current paper is to scrutinise Space Syntax theory and criticise its origins and fundamental thoughts. In order to do so, the paper uses computational models of three residential settings in Tehran, Iran. The main question is how deeply is Space Syntax able to predict movements and behavioural patterns of residents in a residential layout. In other words, this research explores whether Space Syntax computational models can fully cover behavioural patterns or does it leave gaps. The hypothesis is that although the configuration of settlements is the basis for movements, it demands Behavioural Settings theory to interpret the behavioural-movement patterns.
In order to answer the main question, three relevant residential layouts have been chosen in Tehran: Narmak, Yousef Abad, and Shahrak-e Gharb. Moreover, current situation of these communities in terms of private, semi-private, and public spaces were modelled in the Depth Map software, which is developed by Space Syntax Research Group at UCL. Afterwards, these settings were observed during a four-months period. The subsequent comparison between the results obtained from Depth Map models and observations reveals the gaps between Space Syntax theory and the reality. It reveals that the configuration of residential layouts` has a causal relation with the formation of spatial-physical structure.  The integration analysis, based on the Space Syntax methodological-conceptual framework is able to predict the general movement patterns of residents, but when it comes to behavioural patterns, the synomorphy between physics and behaviour can perform a more accurate prediction. The behavioural settings theory by Roger Barker has developed the synomorphy in order to find the adaptations between physical environments and behaviours.
Obtained results indicate that spatial-physical structures in the neighbourhoods correspond mainly with the intensity of the behavioural-movement patterns but much less with the shape of their spatial integration. The empirical findings can be considered innovative in light of the fact that Space Syntax studies dealing with ecological psychology in cities are rare and a completely fresh theoretical ground.
The research findings nonetheless support the theoretical understanding that the urban environment’s spatial configuration provides a fundamental condition for the movement patterns but barely can offer a good interpretation for the micro level behaviours by the residents.

کلیدواژه‌ها [English]

• Spatial configuration
• spatial integration
• Space Syntax
• spatial-physical
• residential layouts
• neighbourhoods