فرمالیسم در معماری و نسبت آن با مفهوم فرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر، تهران

2 دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران

چکیده

فرم از مهم‌ترین مفاهیم گفتمان امروزۀ معماری است. به‌علاوه، اندیشه و رویکردی با عنوان فرمالیسم هم در معماری هست که اساساً بر فرم اثر متمرکز است و به دیگر جنبه‌های معماری، مانند جنبه‌های عملکردی و سازه‌ای و اجتماعی، کم‌اعتناست. فرم مفهوم اصلی در تفکر فرمالیستی است، بااین­حال مدلول‌های بی‌شمار واژۀ فرم از یک سو، و فقدان تحقیقات منسجم دربارۀ خاستگاه و ریشه‌های فلسفی و اندیشۀ فرمالیسم از سوی دیگر، مانع از فهم چیستی تفکر فرمالیسم در معماری و بخصوص نسبت آن با مفهوم فرم در معماری است. در این مقاله بعد از بررسی تفکر فرمالیسم در معماری، می‌کوشیم دریابیم که این تفکر با چه فهمی از فرم سروکار دارد، فرمالیسم را نه به مثابۀ رویکردی نزد معماران برای تصرف در جهان، بلکه به مثابۀ اندیشه‌ای نزد دانشوران و منتقدان و نظریه‌پردازان که در کار شناخت و نقد معماری بوده‌اند، بررسی می‌کنیم و با این قصد به منابع تاریخی و نظری و نقد معماری‌ای رجوع می‌کنیم، که در آن‌ها به موضوع فرمالیسم و فرم در معماری پرداخته‌اند.تفکر مبتنی بر فرمالیسم در معماری ریشه در جریان فرمالیسم هنری دارد و از نظریه‌ها و آموزه‌های آن غنی و آکنده شده و تأثیر بسزایی در اندیشۀ نظریه‌پردازان و منتقدان و اهل حرفۀ معماری داشته است. در این مقاله بین سه نوع فرمالیسم تمایز قائل می‌شویم: اول، فرمالیسم به مثابۀ اندیشه‌ای نزد دانشورانی که با رویکرد و نگاهی فرمالیستی به سخن گفتن در باب معماری و شناخت معماری پرداخته‌اند؛ دوم، فرمالیسم به مثابۀ شیوه‌ای در تحلیل آثار معماری؛ و سوم، فرمالیسم به مثابۀ شیوه‌ای در طراحی آثار معماری. تحقیق حاضر دربارۀ فرمالیسم در حوزۀ معرفتی معماری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Formalism in Architecture and its Relation with the Concept of Form

نویسندگان [English]

  • Mona Bolouri Bazzaz 1
  • Alireza Mostaghni 2
1 PhD Candidate, Faculty of Architecture and urban Planning, University of Art, Tehran
2 Associate Professor, Faculty of Architecture and urban Planning, University of Art, Tehran
چکیده [English]

The concept of "form" is among the most important concepts in the present-day architectural discourse. There is also a thought and an approach called formalism in architecture, which basically focuses on the form of the work in the absence of functional, social, and other considerations. Form is the core concept in the formalist thought; yet its countless significations on one hand, and the lack of well-organised research on its origins on the other, have hindered an understanding of the essence of formalist thought especially when it comes to architecture. The present paper studies architectural formalist thought, and attempts to find the kind of understanding of form involved there. Formalism is seen here not as an intervention approach for architects but a mode of thought among architectural scholars, critics and theoreticians. The study here is through literature on formalism and form in architecture.
The architectural formalist thought has its roots in artistic currents, and is thus informed by them, and in turn influencing architectural scholars, critics and theoreticians. Three types of formalism are recognised here: formalism as a thought possessed by architectural scholars in the realm of architectural theory, formalism as a method for the analysis of architectural works, and formalism as a design method. The paper particularly focuses on formalism in the realm of architectural theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Formalism
  • Form in architecture
  • Architectural formalism
  • formalist criticism
  • the relation between form and formalism

مراجع

بلوری بزاز، مونا. فرمالیسم روسی: از ادبیات تا معماری، تبیین مدلی برای خوانش معماری. رسالۀ دکتری معماری. استادان راهنما: علیرضا مستغنی و مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: دانشگاه هنر، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، 1398.
تاتارکیه‌ویچ، ولادیسلا. «فرم در تاریخ زیبایی‌شناسی»، ترجمۀ کیوان دوستخواه، در فصلنامۀ هنر، ش 52 (تابستان 1381)، ص 46-61.
ظفرمند، سیدجواد. «چیستی فرم در هنر»، در رشد آموزش هنر، ش 4 (بهار 1384)، ص 8-13.
قیومی بیدهندی، مهرداد و مطهره دانایی‌فر. «مفهوم معماری در برهۀ گذار از دورۀ ساسانیان به دورۀ اسلامی: درآمدی بر تاریخ مفهومی معماری ایران»، در مطالعات معماری ایران، ش 10 (پاییز و زمستان 95)، ص 49-73.
Abrams, M.H. & Geoffrey Harpham. A Glossary of Literary Terms, Cengage Learning, 2011.
Agudin, L.M. The Concept of Type in Architecture: An Inquiry into the Nature of Architectural Form, Zurich: Swiss Federal Institute of Technology, 1995.
Anay, Hakan. “(Epistemological) Formalism and its Influence on Architecture: A Concise Review”, in ITU A|Z, Vol.9, No.1 (2012), pp. 70-85.
Behne, A. The Modern Functional Building, trans. M. Robinson, Santa Monica, The Getty Research Institute for the History of Art and the Humanities, 1996.
Colquhoun, Alan. “Form and Figure”, in Collected Essays in Architectural Criticism, introduction by Kenneth Frampton, Black Dog Pub, 2009.
________ . “Historicism and the Limits of Semiology”, in Collected Essays in Architectural Criticism, introduction by Kenneth Frampton, Black Dog Pub, 2009.
________ . “Rationalism: A Philosophical Concept in Architecture”, in Collected Essays in Architectural Criticism, introduction by Kenneth Frampton, Black Dog Pub, 2009.
Corbo, Stephano. From Formalism to Weak Form: The Architecture and Philosophy of Peter Eisenman, Routledge, 2016.
Crysler, C. & Greig and Stephen Cairns (eds.). The SAGE Handbook of Architectural Theory, SAGE Publications, 2012.
Deamer, Peggy. “Structuring Surfaces: The Legacy of the Whites”, in Perspecta, Vol. 32, Resurfacing Modernism (2001), pp. 90-99.
Dziemidok, Bohdan. “Artistic Formalism: Its Achievements and Weaknesses”, in Journal of Aesthetics and Art Criticism and the American Society for Aesthetics, No. 2 (Spring, 1993), pp. 185-193.
De Zurko, EdwardRobert. Origins of Functionalist Theory, New York: Columbia University Press, 1957.
Eisenman, Peter. “House I 1967”, in Five Architects: Eisenman, Graves, Guathmey, Hejduk, Meier, Oxford: Oxford University Press, 1975, pp. 15-17.
________ . “Misreading”, in Houses of Card, New York: Oxford University Press, 1987.
________ . The Formal Basis of Modern Architecture, published by Lars Müller, 2018.
Erlich, Victor. Russian Formalism: History – Doctrine, Walter de Gruyter, 2012.
Forty, Adrian. Words and Buildings: A Vocabulary of Modern Architecture, Thames & Hudson, 2004.
Goller, Adolf. “What is the Cause of the Perpetual Style Change in Architecture?”. in Mallgrave & Ikonomou, Empathy, Form, and Space, pp. 193-225.
Hays, K. Michael. “Critical Architecture: Between Culture and Form”, in Perspecta, 21 (1984), pp. 14-29.
Hegel, G.W.F. Introductory Lectures on Aesthetics (The Introduction to Hegel’s Philosophy of Fine Art, 1886). M. Inwood (ed.), trans. B. Bosanquet, London: Penguin Books, 1993.
Hitchcock, Russell & Philip Johnson. The International Style, W.W. Norton, 1997
Hildner, Jeffry. “Formalism: Move, Meaning”, in 84th ACSA Annual Meeting: Theory and Criticism, 1996, pp. 251-257.
Isenberg, A. “Formalism”, in Aesthetics and the Theory of Criticism, Chicago, IL and London: University of Chicago Press, 1973.
Isenman, Peter. The Formal Basis of Modern Architecture, Baden: Lars Muller Publishers, 2006.
Kaji-O’Grady, Sandra. “Formalism and Forms of Practice”, in The SAGE Handbook of Architectural Theory, SAGE Publications, 2012.
Krauss, Rosalind. “Death of a Hermeneutic Phantom: Materialization of the Sign in the Work of Peter Eisenman”, in Peter Eisenman (ed.), Houses of Cards, New York: Oxford University Press, 1987, pp. 166-184.
Mallgrave, Harry Francis & Eleftherios Ikonomou. Empathy, Form and Space: Problems in German Aesthetics 1873-1893, Santa Monica, C.A: Getty Center, 1994.
Mitrović, Branko. Philosophy for Architects, New York: Princeton Architectural Press, 2011.
Perez-Gomez, Alberto. Built Upon Love: Architectural Longing after Ethics and Aesthetics, Cambridge, MA: MIT Press, 2004.
Rowe, Colin. The Mathematics of an Ideal Villa, and Other Essays, Cambridge, MA: MIT press, 1976.
Shannon Hendrix, John. The Contradiction between Form and Function in Architecture, Routledge, 2013.
Schelling, F.W.J. The Philosophy of Art, University of Minnesota Press, 2008.
Somol, R.E., et al. “What is the Status of Work on Form Today?”, in ANY: Architecture New York, No. 7/8, Form Work: Colin Rowe (1994), pp. 58-65.
Wittkower, Rudolf. Architectural Principles in the Age of Humanism, London: The Warburg Institute, University of London, 1949.
Wollflin, Heinrich. Prolegomena to a Psychology of Architecture, trans. Michael Selzer, Create Space, 2016.
Zangwill, Nick. The Metaphysics of Beauty, Ithaca , NY: Cornell University Press, 2001.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 05 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار