نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مونا بلوری بزاز ¹
• علیرضا مستغنی ²

¹ دانشجوی دکتری دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر، تهران

² دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران

چکیده

فرم از مهم‌ترین مفاهیم گفتمان امروزۀ معماری است. به‌علاوه، اندیشه و رویکردی با عنوان فرمالیسم هم در معماری هست که اساساً بر فرم اثر متمرکز است و به دیگر جنبه‌های معماری، مانند جنبه‌های عملکردی و سازه‌ای و اجتماعی، کم‌اعتناست. فرم مفهوم اصلی در تفکر فرمالیستی است، بااین­حال مدلول‌های بی‌شمار واژۀ فرم از یک سو، و فقدان تحقیقات منسجم دربارۀ خاستگاه و ریشه‌های فلسفی و اندیشۀ فرمالیسم از سوی دیگر، مانع از فهم چیستی تفکر فرمالیسم در معماری و بخصوص نسبت آن با مفهوم فرم در معماری است. در این مقاله بعد از بررسی تفکر فرمالیسم در معماری، می‌کوشیم دریابیم که این تفکر با چه فهمی از فرم سروکار دارد، فرمالیسم را نه به مثابۀ رویکردی نزد معماران برای تصرف در جهان، بلکه به مثابۀ اندیشه‌ای نزد دانشوران و منتقدان و نظریه‌پردازان که در کار شناخت و نقد معماری بوده‌اند، بررسی می‌کنیم و با این قصد به منابع تاریخی و نظری و نقد معماری‌ای رجوع می‌کنیم، که در آن‌ها به موضوع فرمالیسم و فرم در معماری پرداخته‌اند.تفکر مبتنی بر فرمالیسم در معماری ریشه در جریان فرمالیسم هنری دارد و از نظریه‌ها و آموزه‌های آن غنی و آکنده شده و تأثیر بسزایی در اندیشۀ نظریه‌پردازان و منتقدان و اهل حرفۀ معماری داشته است. در این مقاله بین سه نوع فرمالیسم تمایز قائل می‌شویم: اول، فرمالیسم به مثابۀ اندیشه‌ای نزد دانشورانی که با رویکرد و نگاهی فرمالیستی به سخن گفتن در باب معماری و شناخت معماری پرداخته‌اند؛ دوم، فرمالیسم به مثابۀ شیوه‌ای در تحلیل آثار معماری؛ و سوم، فرمالیسم به مثابۀ شیوه‌ای در طراحی آثار معماری. تحقیق حاضر دربارۀ فرمالیسم در حوزۀ معرفتی معماری است.

کلیدواژه‌ها

• فرم در معماری
• فرمالیسمِ معماری
• نقدِ فرمالیستی
• نسبتِ فرم و فرمالیسم

20.1001.1.1683870.1398.29.4.1.1

عنوان مقاله [English]

Formalism in Architecture and its Relation with the Concept of Form

نویسندگان [English]

• Mona Bolouri Bazzaz ¹
• Alireza Mostaghni ²

¹ PhD Candidate, Faculty of Architecture and urban Planning, University of Art, Tehran

² Associate Professor, Faculty of Architecture and urban Planning, University of Art, Tehran

چکیده [English]

The concept of "form" is among the most important concepts in the present-day architectural discourse. There is also a thought and an approach called formalism in architecture, which basically focuses on the form of the work in the absence of functional, social, and other considerations. Form is the core concept in the formalist thought; yet its countless significations on one hand, and the lack of well-organised research on its origins on the other, have hindered an understanding of the essence of formalist thought especially when it comes to architecture. The present paper studies architectural formalist thought, and attempts to find the kind of understanding of form involved there. Formalism is seen here not as an intervention approach for architects but a mode of thought among architectural scholars, critics and theoreticians. The study here is through literature on formalism and form in architecture.
The architectural formalist thought has its roots in artistic currents, and is thus informed by them, and in turn influencing architectural scholars, critics and theoreticians. Three types of formalism are recognised here: formalism as a thought possessed by architectural scholars in the realm of architectural theory, formalism as a method for the analysis of architectural works, and formalism as a design method. The paper particularly focuses on formalism in the realm of architectural theory.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Formalism
• Form in architecture
• Architectural formalism
• formalist criticism
• the relation between form and formalism