مقایسة هندسه و روش ترسیم طاق کاربندی نمونه های مطالعاتی کاربندی های زمینة 10، 12، 14 و 16

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی، دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهاندانشگاه هنر اصفهان

2 استادیار دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

3 دانشیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

گستره شیوه‌های ترسیمی عرصه‌ای است برای دسته‌بندی ویژگی‌های هندسه نظری کاربندی‌های زمینه مربع و مستطیل که شباهت‌ها و تفاوت‌های گوناگون آن‌ها را آشکار می‌کند. تحلیل تفاوت‌ها و شباهت‌ها می‌تواند ویژگی خاص و عام ساختار هندسی این کاربندی‌ها را مشخص کند. با روش مطالعه مقایسه‌ای راهکاری برای تحلیل چگونگی و چرایی شباهت‌های هندسه نظری کاربندی‌های زمینه مربع و مستطیل در گستره شیوه‌های ترسیمی با وجود تفاوت‌ها عرضه می‌شود. در متون فارسی طراحان سنتی درباره روش‌های گوناگون ترسیم به طور مجزا سخن فراوان گفته‌اند. ولی تا کنون گستره شیوه‌های ترسیمی برای یک مطالعه مقایسه‌ای به منظور دسته‌بندی هندسه نظری کاربندی‌های زمینه مربع و مستطیل به کار بسته نشده است. در این مقاله کاربندی‌هایی با زمینه یادشده بررسی شده است. از هرکدام دو نمونه پرکاربردتر انتخاب می‌شود. در این پژوهش چگونگی و چرایی تفاوت‌ها و شباهت‌های پدیدآمده در حوزه تمایز دیدگاهای مختلف در روش ترسیم این کاربندی‌ها تحلیل می‌گردد. نتیجه حاصل از تحقیق مبین این مطلب است که روش ترسیمی پیرنیا و بزرگمهری خطاهایی در اندازه ابعاد مستطیل زمینه دارد که از طریق مقایسه با سایر روش‌ها می‌توان به آن‌ها پی برد. شعرباف و لرزاده از زمینه‌های کاربندی و تناسبات ابعادی آن‌ها سخنی به میان نیاورده‌اند. شیوه پیرنیا نسبت به سایر روش‌های ترسیمی عملی‌تر و با ابزارهای سنتی به‌سادگی قابل اجرا است. با روش‌های پیرنیا و بزرگمهری تعداد بیشتری از کاربندی‌ها را می‌توان به‌سادگی کشید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of Geometry and Drawing Method of Karbandi Vault Samples 10,12,14,16- sided Karbandis

نویسندگان [English]

  • Shahrzad Aine-chi 1
  • Nima Vali-Beig 2
  • Farhad Tehrani 3
1 PhD.Student, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan
2 Assistant Professor, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan
3 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The study of drawing methods is one for classification of geometrical theories of rib-works (karbandi’s) based on rectangles. The analysis of similarities and differences can reveal general and particular geometric structures of these karbandi’s. Comparative studies offer methods to analyse how and why there are underlying similarities between rectangular karbandi’s despite apparent differences. Various drawing methods are widely discussed by traditional Persian-speaking designers. However, drawings methods have not yet been used for comparative studies classifying theoretical geometries of rectangular bases. The present paper studies rectangular bases. Two widely used examples of square and non-square rectangular bases are selected in order to analyse and compare various drawing techniques and their associated views. The results show Pirnia’s and Bozorgmehri’s methods’ errors when it comes to rectangles in comparison with others’, that She’rbaf and Lorzadeh have not talked about karbandi bases and proportions, and that Pirnia’s method is more practical compared with others’, and easily executable through traditional means. It is also shown that Pirnia’s and Bozorgmehri’s methods are more easily applicable to larger numbers of karbandi’s.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theoretical Geometries
  • Karbandi
  • Drawing Error
  • Documented Drawing Methods
السعید،عصام و عایشه پارمان. نقشهای هندسی در هنر اسلامی، ترجمة مسعود رجبنیا، تهران: سروش، 1387.
بوزجانی، ابوالوفا محمد بن محمد. هندسة ایرانیــ کاربرد هندسه در عمل، ترجمة سیدعلیرضا جذبی، تهران: سروش، 1392.
بزرگمهری، زهره. هندسه در معماری، تهران: میراث فرهنگی کشور و سبحان نور، 1371.
بمانیان، محمدرضا و دیگران. کاربرد هندسه و تناسبات در معماری، تهران: نشر هله و طحان، 1390.
پاپادوپولو، آلکساندر. معماری اسلامی، ترجمة حشمت جزنی، تهران: رجاء، 1368.
پورنادری، حسین. شعرباف و آثارش (جلد دوم گره و کاربندی)، تهران: میراث فرهنگی کشور، 1379.
پیرنیا، محمدکریم. تحقیق در معماری گذشتة ایران، تدوین غلامحسین معماریان، دانشگاه علم و صنعت ایران، 1378.
ــــــــ . درسنامة معماری اسلامی، دانشگاه تهران، 1362.
تهرانی، فرهاد و مهدی رئیسی نافچی. کاربندی درآمدی بر ادبیات موضوع، درس سازههای سنتی دورة دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس، 1387.
رئیسزاده، مهناز و حسین مفید. احیای هنرهای از یاد رفته: مبانی معماری سنّتی در ایران به روایت استاد حسین لرزاده، تهران: مولی، 1374.
رئیسی، مهدی و دیگران. «بازنگری در مفهوم کاربندی بر مبنای هندسة نظری، عملی و نقش ساختمانی»، در دوفصلنامه علمیـ پژوهشی مرمت و معماری ایران، ش 5 (بهار و تابستان 1392)، ص 33-54.
ستارپور، مریم و دیگران. «تعاملات معماری و کاربندی در سازههای بازار تبریز»، در کنفرانس بینالمللی علوم و مهندسی، دبیـ امارات، 1394.
شعرباف، اصغر. گره و کاربندی، ج 1، تهران: میراث فرهنگی کشور و سبحان نور، 1385.
فارابی، ابوالنصر محمد. احصاء العلوم، تهران: علمی و فرهنگی، 1381.
فرشچی، حمیدرضا و دیگران. «نظام هندسی زمینههای رسمیبندی یکپا، برگرفته از دایرة محیطی»، در دوفصلنامة مرمت و معماری ایران، ش 12 (پاییز و زمستان 1395)، ص 127-138.
معماریان، غلامحسین. معماری ایران نیارش، تدوین هادی صفاییپور. تهران: موسسه انتشارات و موسسه فرهنگی هنری نغمة نواندیش، 1394.
نجیباوغلو، گلرو. هندسه و تزیین در معماری اسلامی (طومار توپکاپی)، ترجمة مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: روزنه، 1389.
نوایی، کامبیز و کامبیز حاجیقاسمی. خشت و خیال: شرح معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ سروش، 1390.
 
Ching, F.D.K. & M. Jarzombek & V. Prakash. A Global History of Architecture, NewJersey: Wiley & Sons , 2010.
Garofalo, Vincenza. ”The Geometry of a Domed Architecture: A Stately Example of Karbandi at Bagh-e- Dolat Abad in Yazd”, in Journal of the Nexus Network Architectural and Mathematics, 18(1 ) (2016), pp. 169-195.
Peter, J.Lu & Paul J. Steinhardt. “Decagonal and Quasi-Crystalline Tilings in Medieval Islamic Architecture”, in Science Journal, Vol. 315 ( 2007), pp. 1106-1110.
Pope, Arthur Upham. A Survey of Persian art from Prehistoric Times to the Present, Vol. VIII, London: Oxford University, 2005.
PourAhmadi, Mojtaba.”A Basic Method for Naming Persian Karbandis Using a Set of Numbers”, in Journal of the Nexus Network Architectural and Mathematics,  16(2) (2014), pp. 313-343.