نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی سلطانی ¹
• هادی ندیمی ²

¹ دانشجوی دکترى معمارى، دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى

² استاد دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

برای فهم بهتر معماری گذشته باید ذهنیت رایج معمارانة زمان مورد مطالعه را بیشتر شناخت. علاوه بر خود آثار، یکی از راه‌های شناخت این ذهنیت متون مکتوب مرتبط با معماری است. با این حال در میان متون تاریخی جهان اسلام در کمتر متنی به طور صریح و مستقیم به معماری پرداخته شده است. تذکرة البیان و تذکرة الابنیه دو متن از این دست هستند که از دوران عثمانی به دستمان رسیده است و حاوی خاطرات زندگی‌نامه‌ای و حرفه‌ای سنان، معمار بزرگ جهان اسلام، است. در این میان می‌توان پرسید که چگونه و به چه اندازه می‌شود، از میان سطور این متون و دیگر متون مرتبط آن دوران، ابعاد و وجوه مختلف ذهنیت معمار سنان را فهمید؟ قالب و چارچوب ذهنیت معماری همانند او از چه عناصر، مفاهیم، و افرادی تشکیل شده بود و هرکدام از آن‌ها چه شأن و جایگاهی داشته‌اند؟ در مقالة پیش رو تلاش می‌شود که با رجوع به این دو متن و بهره‌مندی از دیگر متون مهم مرتبط آن دوران چون رسالة معماریه و تحفة ‌المعمارین راهی به سوی فهم ذهنیت معمار سنان گشوده و گوشه‌هایی از آن برای محقق امروزی معماری اسلامی شناسانده شود.متون تذکره‌ها برای معمار سنان در حکم مناقب‌نامه‌ای بوده است که به خواست خود وی و توسط شخص معتمد او نوشته شده است تا نام نیکی از او به جای گذاشته و ابعاد زندگی و حرفه‌ای او را به آیندگان و شاگردان و مریدانش شناسانده شود. به طور کلی در ذهنیت معمار سنان دو دسته از افراد، که می‌توان آن‌ها را دسته پیرهای پیشه و حامیان معنوی و دسته حامیان و بانیان آثار نامید، جایگاه و شأن خاصی داشته‌اند. ابعاد دیگری از ذهنیت معمار‌باشی و در این مورد سنان در نظام عثمانی بر اساس مفاهیمی چون هدیه و کعبه و عمل بر اساس قدیم و... شکل می‌گرفت. ذهنیت سنان ابعاد معنوی بارزی داشت. آرمان و مهم‌ترین هدف او از پیشه‌اش کسب دعای خیر و رستگاری دنیا و آخرت بود. او به رقابت با گذشته و کسب افتخار برای جهان اسلام امیدوار و علاقه‌مند بود.

کلیدواژه‌ها

• معمار سنان
• تذکرة البیان
• تذکرة الابنیه
• ذهنیت معماری
• معماری عثمانی

20.1001.1.1683870.1397.28.3.1.2

عنوان مقاله [English]

Tazkara-t’al-Bonian and Tazkara-t’al-Abnieh Epistles: Pathways towards Architect Sinan’s Mindset about Architecture

نویسندگان [English]

• Mehdi Soltani ¹
• Hadi Nadimi ²

¹ PhD Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

² Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

In order to better learn the architecture of the past, it is necessary to better understand the mainstream architectural though of the period. In addition to its architectural works, the period’s architecture-related written literature offers a way to study the period’s mindset. Nevertheless, there are few texts among the Islamic period literature explicitly and directly discussing architecture. Tazkara-t’al-Bonian and Tazkara-t’al-Abnieh are two texts from this rare genre, originating from the Ottoman era, and containing biographical and professional memoirs of Sinan, the great architect of the Islamic world. One could ask the ways in and the degree to which Sinan’s mindset can be read through these and other related texts from this period; what have been the influential ingredients, concepts and individuals of his mindset, and to what degree they have been influential? The present paper is an attempt to explore and unearth Sinan’s mindset through the above texts as well as other texts such as Resala-t’al-Memarieh and Tohfa-t’al-Memarin for present-day architectural researchers.
For Sinan these texts were supposed to work as best practice instructions written to his own request by a trusted person, in the hope that he would be benignly remembered and his career would be recognized by his successors. Generally speaking, Sinan recognised two groups as having a meritorious status: the profession’s veterans and spiritual supporters, and the patrons. There are other dimensions to the architect’s mindset—Sinan in this case—under Ottoman order, based on concepts such as offering, Kaaba holiness, and being loyal to the past. Sinan’s mindset had clear spiritual dimensions, and his most important goal was being blessed and redeemed. He hoped to compete with the past and win pride for the Islamic world.

کلیدواژه‌ها [English]

• Architect Sinan
• Tazkara-t’al-Bonian
• Tazkara-t’al-Abnieh
• Architectural Mindset
• Ottoman Architecture