مدخلی بر راهبرد «فهم درونی» در تحقیقِ وجوهِ معنایی معماری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قبل از سیطرة علم به معنای مدرن آن، انسان‌ها با شیوه‌های متعددی متمرکز به فهم چیزها می‌شدند؛ اما بعد از آن، شیوه‌های فهم به انواع خاصی محدود شد. در دهه‌های اخیر کارآمدی شیوه‌های فهم مدرن بازبینی شده و بر اثر رجوع به رویکردهای فهم پیشین، برخی از راهبردها، همچون شهود، در مسیر بازیابی اعتبار خود قرار گرفته و حتی در برخی حوزه‌های دانش احیا شده‌اند. امروزه در تحقیق در ابعاد معنایی معماری، با وجود پژوهش‌های کیفی، کاستی‌هایی در راهبردهای فهم وجود دارد. در پژوهش حاضر سعی شده است که بر اساس چارچوبِ خردِ پیشینیانْ ذیل علم حضوری و با فاصله از ساحتِ خاصِ آن و با استفاده از بحث‌های معاصر در باب رجوع به شهود، مقدمه‌ای بر راهبردی با عنوان« فهم درونی» برای تقرب به فهمیدنِ مستقیم و در درونِ انسان تبیین شود. به این منظور تبیین مدخلی بر راهبرد، شگردها، و برخی کاربست‌های آن در تحقیق ابعاد معنایی معماری در نوشتار حاضر خواهد آمد.در راهبرد فهم درونی از واسطه‌های فهم همچون «عقل»، «حس»، و «دل» بهره گرفته می‌شود و «مناظره»، «تمثیل»، و «استحسان» به مثابة شگردهای آن احصا می‌شوند. انتظار می‌رود، به واسطة راهبرد فهم درونی، دستاوردهایی از جنس نظریات هنجاری در حوزه معماری به دامنة خرد افزوده گردد. در نوشتار حاضر فهم درونی نه به منزلة یک راهبردِ عام در معماری، بلکه به منزلة راهبردی خاص و تنها برای تعمیقِ تحقیق در ابعاد معنایی معماری به محققین پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to ‘Inner Cognition’ Strategy as A Research Approach for the Semantic Aspects of Architecture

نویسنده [English]

  • Azadeh Khaki Ghasr
Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Prior to the prominence of modern sciences, people adopted various approaches to understand things. After that, though, these approaches were limited to fewer types. In recent decades the efficiency of modern understanding methods has been subject to revisions, with some thinkers trying to recourse to the past in order to address present-day limits. This has resulted in some of earlier approaches having retrieved their former credibility.
Despite qualitative researches, there are shortcomings in cognitive strategies in researches on the semantic aspects of architecture. Alternative strategies, therefore, need to be sought for cognition based on the past experience. The present research is an attempt to explain a strategy called ‘inner cognition’ to approach human unmediated inner cognition, based on the historic wisdom about intuitive knowledge on one hand, and contemporary debates regarding intuition on the other. In order to do so, the present paper goes through an introduction to the strategy, followed by discussions on techniques, achievements, examples, and applications of the proposed strategy in semantic research.
In this strategy cognitive tools such as wisdom, heart and revelation are explained through techniques such as observance, allegory, approbation and gloss. It is expected that this strategy offers normative theories to architectural semantics. The present text proposes ‘inner cognition’ not as a general but a specific strategy, solely to give more depth to architectural semantic research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • inner cognition strategy
  • semantic aspects of architecture
  • intuitive knowledge
  • observance
  • allegory
  • approbation
  • gloss
اشتراس، انسلم و جولیت کربن. مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای، ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نشر نی، 1395.
اعتصامی، پروین. دیوان پروین اعتصامی، با مقدمة محمدتقی بهار و خوشنویسی عبدالملکی تویسرکانی، تهران: ساحل، 1384.
افلاطون. جمهوری افلاطون، ترجمه: رضا کاویانی و محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات ابن سینا، 1353.
اقبال لاهوری، محمد. کلیات اشعار فارسی اقبال لاهوری: شامل مجلدات اسرار و رموز، زبور عجم، جاویدنامه...، تهران: سنایی، 1381.
الکساندر، کریستوفر. معماری و راز جاودانگی، ترجمة مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1381.
ایزوتسو، توشیهیکو. صوفیسم و تائوئیسم، ترجمة محمدجواد گوهری، تهران: روزنه، 1385.
حافظ‌نیا، محمدرضا. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت، 1393.
حرّانی، ابومحمد. تحف العقول، ترجمة محمدمهدی سازندگی، قم: نوید اسلام، 1389.
حسناتی، فاطمه. «ارتباط علم حصولی با علم حضوری»، در آیین حکمت، ش 10 (زمستان 1390)، ص 7-32.
حسنی، سیدحمیدرضا و سیدمحمدتقی مدرسی یزدی. «روش‌شناسی علم آگوستینی»، در روش‌شناسی علوم انسانی، ش 69 (زمستان 1390)، ص 7-39.
حسین‌زاده، محمد. «علم حضوری (ویژگی‌ها، اقسام و گستره)»، در نشریة معرفت فلسفی، ش 14 (زمستان 1385)، ص 105-146.
حکمت، نصرالله. حکمت و هنر در عرفان ابن عربی (عشق، زیبایی و حیرت)، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، 1384.
حکیم، نگار. «معماری متن‌وار و پیشگامان آن»، در مجلة معمار، ش 20 (خرداد 1382)، ص 4-7.
خندان، علی‌اصغر (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی). مغالطات، قم: انتشارات مؤسسة بوستان کتاب، 1384.
خوانساری، محمد. دورة مختصر منطق صوری، انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
خیام نیشابوری‌، عمر بن‌ ابراهیم‌، رباعیات خیام، با مقدمة فارسی‌ حسین‌ الهی ‌‌قمشه‌ای‌، خط و تذهیب‌ مرتضی‌ نیکخواه‌‌ سخنور، مقابله‌ و تصحیح‌ علی‌اکبر محمدی‌‌ حسین‌پور، تهران: محمد، 1383.
دورانت، ویل. لذات فلسفه (پژوهشی در سرنوشت و سرگذشت بشر)، ترجمةعباس زریاب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1377.
راسخی لنگرودی، احمد. «گفتگو بر بام اندیشه (بخش دوم)»، در روزنامة اطلاعات، 14 مهر 1394.
رجایی بخارایی، احمدعلی. برگزیدة شاهنامة فردوسی، به کوشش کتایون مزداپور، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1381.
سپهری، سهراب. اطاق آبی به همراه دو نوشتة دیگر، تهران: سروش، 1392.
سربخشی، محمد. «نگاهی به شبهات خطاناپذیری علم حضوری و پاسخ آنها»، در معرفت فلسفی، ش 50 (زمستان 1394)، ص 75-100.
ساروخانی، باقر. روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1375.
سالینگروس، نیکوس. ای. یک نظریة معماری، برگردان سعید زرین‌مهر و زهیر متکی، تهران: انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، 1387.
طاهباز، منصوره. «زیبایی در معماری»، در صفه، ش 37 (پاییز و زمستان 1383)، ص 75-98.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد اول و دوم و سوم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، تهران: صدرا، 1368.
ــــــــ . بدایة الحکمه، ترجمة علی شیروانی، قم: انتشارات دارالعلم، 1385.
کاظمی، علی‌اصغر. روش و بینش در سیاست، جلد اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1374.
عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم. منطق الطیر، ویراستار محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن، 1384.
عین‌القضاة همدانی، عبدالله بن محمد. نامه‌های عین القضات همدانی، جلد اول و دوم وسوم، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران، تهران: اساطیر، 1377.
کربن، هانری. مجموعه مصنفات شیخ اشراق (شهاب‌الدین یحیی سهروردی)، ترجمة سیدجعفر سجادی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1355.
کریمی، عبدالعظیم. علم ناآموخته، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پرتال جامع علوم انسانی، www.ensani.ir آخرین دسترسی به سایت 2/8/1396.
گروت، لیندا و دیوید وانگ. روش‌های تحقیق در معماری، ترجمة علیرضا عینی‌فر، انتشارات دانشگاه تهران، 1386.
مطهری، مرتضی. شرح منظومه، تهران: صدرا، 1388.
ــــــــ . فطرت، تهران: صدرا، 1391.
ــــــــ . مسئلة شناخت، تهران: صدرا، 1392.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. حکمت متعالیه در اسفار اربعه، ترجمة محمد خواجوی، تهران: مولی، 1380.
مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی. مثنوی معنوی، به کوشش رینولد نیکلسون، با تصحیح و مقدمة بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: ثالث، 1393.
Alexander, Christopher. The Nature of Order: An Essay on the Art of Building & the Nature of the Universe, China, 2004, accessed at: https://www.amazon.com/Nature-Order-Phenomenon-Environmental-Structure/dp/0972652914
Bolte, Annette & Thomas Goschke. “Intuision in the Context of Object Perception: Intuitive Gestalt Judgments Rest on the Unconscious Activation of Semantic Representation”, in Cognition Journal, Vol. 108, issue 3 (September 2008), pp. 608-616.
Dushkes, Laura. The Architect Says Quotes, Quips, and Words of Wisdom, New York: Prinston Architectural Press, 2012.
Fedyk, Mark & Barbara Koslowski. Intuition versus Reason: Strategies that People Use to Think about Moral Problems, 2013, accessed at: philpapare.org.
Feltz, Adam & Michael Bishop. “The Proper Role of Intuitions in Epistemology”, in Beyond Description: Normativity in Naturalized Philosophy, College Publication, 2010, accessed at: http://philpapers.org/rec/FELTP
Hales, Steven D. “Intuition, Revelation and Relavitism”, in Inernational Journal of Philosophical Studies, vol. 12(3) (2004), pp. 271-295.
Harteis, Christian & Stephen Billett. “Intuitive Expertise: Theories and Empirical Evidence”, in Educational Reaearch Review Journal, Griffith University, 2013, accessed at: http://hdi.handle.net/10072/53125
Hodgkinson, Gerard P. & Janice Langan-Fax & Sadler Smith Eugene. “Intuition: A Foundamental Bridging Construct in the Behavioural Science”, in British Journal of Psychology, 99(2008), pp. 1-27.
Horvath, Joachim & Alex Wiegmann. “Intuitive Expertise and Intuitions About Knowledge”, in Forthcoming in Philosophical Studies, 173(10) (2016), pp. 2701-2726.
Huntley, H.E. The Divine Proportion: A Study in Mathematical Beauty, Dover Publications, June 1, 1970.
Khatri, Naresh & H.Alvin NG. “The Role of Intuition in Strategic Decision Making”, in Human Relations Journal,{0018-7276(2000)53:1},Vol. 53(1) (2000), pp. 57-86:010551, copyright2000, the tavistock institute, SAGE Publication, London, thousands oaks CA, New Delhi.
Lchikawa, Lonathan. Intuition in Contemporary Philosophy, Cambridge University Press, published september 2014.
Nasr, Seyyed Hossein. The Essential, edited by William Chittick, foreword by Huston Smith, world Wisdom Inc., 2007.
Norberg- Schulz, Christian. Intention in Architecture, the MIT press, 1966.
Omstedt, Anders. “Connecting Analytical Thinking and Intuition and the Nights abound with Inspiration”, in Springer, (2016), ISBN 978-3-319-27533-8, ISBN 978-3-319-27534-5 (eBook), accessed at: http://www.springer.com/series/8897
Peng, Mike W & Sunny Li Sun & Brain Pinkham & Hao Chen. “The Instution-Based View as a Third Leg for a Strategy Tripod”, Academy of Management Perspectives Journal, (2009), pp. 63-81.
Ping Li, Peter. Toward the Geocentric Framework of Intuition, the Yin- Yang balancing between the eastern and Western perspectives on intuition, DOI: 10.4337/9781782545996.00010, Chapter January 2014, Available from: Peter Ping Li Retrieved on: 09 November 2016.
Polanyi, Micheal. The Tacit Knowledge, with a new foreword by Amartya Sen, The university of chicago press Chicago and London, 2009.
Rammi,Asta. Intuition Unleashed, DOCTORAL DISSERTATIONS, Aalto University publication series, 29/2015, School of Arts, Design and Architecture, Department of Media, Aalto ARTS Books, ISSN 1799-4942 (pdf), Unigrafia, Helsinki, 2015.
Symons, John. “Intuition and Philosophical Methodology”, in Axiomathes, 18(1) (March 2007), pp. 67-89.
Spira, Michel. “On the Golden Ratio”, 12th international congress on Mathematical Education, Korea,8-15 July 2012.
Topolinski, Sascha & Fritz Strack. “Where there is a Will-there Is no Intuition.the Unintentional Basis of Semantic Coherence Judgments”, in Journal of Memory and Language, Vol. 58, issue 4 (may 2008), pp. 1032-1048.
Uchida, Atsumasa. “Research: Intuition and Logic”, in Journal of Orthopaedic Science, 10(5) (Sep 2005), pp. 439–440.
Zander, Thea & Micheal Ollinger & Christen G. Volz. “Intuition and Insight: Two Processes That Build on Each Other or Fundamaentally Differ?”, in Hypothesis and Theory Journal, published:13 september 2016.