معماری منظر دریاچة چیتگر، مروری بر فرایند طراحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناس ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

دریاچه چیتگر با مساحت 134 هکتار در غرب شهر تهران و در اراضی منطقة 22 واقع ‌شده است. طرح‌های اولیه و برنامه‌ریزی این دریاچه به اولین طرح جامع تهران در سال 1347 بازمی‌گردد. نهایتاً برنامة ساخت این دریاچه در سال 1389 در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت و طراحی و اجرای پهنة آبی آن تا سال 1391 و آبگیری آن در سال 1392 انجام شد. در خصوص مکان‌یابی این دریاچه، منابع تأمین آب، و اثرات زیست‌محیطی آن در عرصه‌های دانشگاهی و حرفه‌ای نقدهای گوناگون و گهگاه متضادی صورت گرفته است، نقدهایی که در آن‌ها به موضوعاتی همچون تراکم بافت پیش‌بینی‌شده در طرح‌های جامع شهری در اطراف دریاچه، کمیت و کیفیت آب ورودی به دریاچه، و حتی موجودیت این دریاچه بر اساس توان اکولوژیک شهر تهران پرداخته می‌شود. با این حال، با توجه به دخالت نکردن معماران منظر پروژه در تصمیمات کلان اتخاذشدة کلان‌شهری و مسکوت و مغفول ماندن مباحث مربوط به معماری منظر پهنة ساحلی، در این مقاله تلاش بر آن است که این تجربه و چالش‌های فراروی آن بررسی شود. در این مقاله دیدگاه‌ها و مفاهیم به کار گرفته‌شده در طراحی پهنة ساحلی این دریاچه بررسی می‌گردد. دیدگاه زیرساخت‌های سبز و بهره‌گیری از عناصر طبیعی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مفاهیم در شکل‌گیری این پروژه بوده‌اند که همة بخش‌های پروژه و حتی انتخاب گونه‌های گیاهی را متأثر کرده‌اند. همچنین توجه به مفاهیم بوم‌شناسانه به منظور ایجاد فضای مناسبی برای حیات جانوری و ایجاد زمینه‌های مناسب برای رشد و نمو آن‌ها و همچنین تماس و آشنایی کاربران با این پدیده‌ها و با اهداف آموزشی و اجتماعی مد نظر است. با این حال توجه به این نکته ضروری است که از نظر نگارندگان عدم آشنایی مسئولان با این مفاهیم باعث شده که بخش‌هایی از طرح به اهداف تعیین‌شده نرسد و بسیاری از ایده‌ها از اجرا بازبماند. در این زمینه پیشنهاد نگارندگان احرای راهکار آموزش بیشتر با هدف آشنایی عموم مردم و مسئولان برای رفع این مشکل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Landscape Architecture of Lake Chitgar, A Review of Design Process

نویسندگان [English]

  • Morteza Aadib 1
  • Mohsen Khorasanizadeh 2
  • Maryam Yousefi Najafabadi 3
1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
3 MSc, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Located in District 22 in west Tehran is the 134 ha Lake Chitgar. Early schemes and planning for the lake date back to 1968, but it was eventually in 2010 that it was placed in the municipality agenda. The design and implementation of the water expanse was complete by 2012, and it was filled a year later. There has been a variety of occasionally contradictory criticisms in academic and professional circles regarding the lake’s location, water supply sources and its environmental impacts: from the designated density of surrounding urban areas to quality and quantity of incoming water and even the city’s ecologic capacity to retain such a lake. Nevertheless, bearing in mind the landscape architects’ disinvolvement from the project’s macroscale decisions, and thereby the negligence of coastal landscape debates, the present paper attempts to pay particular attention to such neglected debates concerning this project. The paper reviews the views and concepts employed in coastal landscape architecture, the most important of which being those of green infrastructures and taking advantage of natural elements. The attention to ecological concept was also considered in order to create a suitable ground for animal life and its growth, and thereby users’ contact and familiarisation with these phenomena with learning and social objectives in mind. It should be noted, however, that the authors believe that authorities’ unfamiliarity with these concepts have contributed in the scheme’s part-failure, and non-implementation of many original ideas. A further level of training is proposed in response, to familiarise authorities as well as the public in order to help mitigate the present situation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • landscape architecture
  • Lake Chitgar
  • urban landscape
  • landscape planning
  • landscape management
  1. Benedict, M.A. & E.T. McMahon. Green Infrastructure,
  2. Washington, DC: Island Press, 2006.
  3. Brown, B. & T. Harkness & D. Johnston. “Eco-revelatory
  4. Design: Nature Constructed/ Nature Revealed”, in
  5. Landscape Journal, 17(2) (1998), pp. 15-17.
  6. Decamps, H. & R.J. Naiman. The Ecology and Management
  7. of Aquatic-Terrestrial Ecotones, Taylor & Francis, 1990.
  8. Eisenstein, W. “Eco-revelatory Design and the Values of
  9. the Residential Landscape”, in Doctor of Philosophy in
  10. Landscape Architecture, Berkeley: University of California,
  11.  
  12. Farina, A. Principles and Methods in Landscape Ecology:
  13. Towards a Science of the Landscape, Springer Netherlands,
  14.  
  15. Francis, M. “A Case Study Method for Landscape
  16. Architecture”, in Landscape Journal, 20(1) (2001), pp. 15-29.
  17. Gobster, P. & J. Nassauer & T. Daniel & G. Fry. “The Shared
  18. Landscape: What Does Aesthetics Have to Do with
  19. Ecology?” in Landscape Ecology, 22(7) (2007), pp. 959-972.
  20. Hou, R. & R. Li & K. Zhang & Y. Liu. “Edge Effect of the
  21. Ecotone of Wetland and Arid Grassland in a Semi-arid
  22. Region of China”, in Frontiers of Forestry in China, 3(4)
  23. (2008), pp. 434-439.
  24. Kark, S. “Effects of Ecotones on Biodiversity”, in
  25. Encyclopedia of Biodiversity. S. A. Levin. Oxford Elsevier,
  26. (2013), pp. 142-148.
  27. Kopperoinen, L. & P. Itkonen & J. Niemelä. “Using Expert
  28. Knowledge in Combining Green Infrastructure and
  29. Ecosystem Services in Land Use Planning: An Insight into
  30. a New Place-based Methodology”, in Landscape Ecology,
  31. (8) (2014), pp. 1361-1375.
  32. Lafortezza, R. & C. Davies & G. Sanesi & C.C. Konijnendijk.
  33. “Green Infrastructure as a Tool to Support Spatial Planning
  34. in European Urban Regions”, in Forest-Biogeosciences and
  35. Forestry, 6(3) (2013), p. 102.
  36. Leffler, A.J. & J.J. James & T.A. Monaco & R.L. Sheley. “A
  37. New Perspective on Trait Differences between Native and
  38. Invasive Exotic Plants”, in Ecology, 95(2) (2014), pp. 298-305.
  39. Liverman, B. “An Evaluation of Eco-revelatory Design”, in
  40. Master of Landscape Architecture, University of Georgia,
  41.  
  42. Nassauer, J. “Messy Ecosystems, Orderly Frames”, in
  43. Landscape Journal, 14(1995), pp. 161-170.
  44. Pauleit, S.. & J.H. Breuste. “Land Use and Surface Cover as
  45. Urban Ecological Indicators”, in Handbook of Urban Ecology,
  46. , pp. 19-30.
  47. Tzoulas, K. & K. Korpela & S. Venn & V. Yli-Pelkonen &
  48. A. Kaźmierczak & J. Niemela & P. James. “Promoting
  49. Ecosystem and Human Health in Urban Areas Using Green
  50. Infrastructure: A Literature Review”, in Landscape and
  51. Urban Planning, 81(3) (2007), pp. 167-178.
  52. Wang, Z. “Application of the Ecotone Theory in
  53. Construction of Urban Eco-waterfront”, in Environmental
  54. Science and Information Application Technology, in ESIAT
  55. , International Conference on, IEEE, 2009.
  56. Weber, T. & A. Sloan & J. Wolf. “Maryland’s Green
  57. Infrastructure Assessment: Development of a
  58. Comprehensive Approach to Land Conservation”, in
  59. Landscape and Urban Planning, 77(1) (2006), pp. 94-101.
  60. Wu, H. & X.-Y. Li & Z. Jiang & H. Chen & C. Zhang & X. Xiao.
  61. “Contrasting Water Use Pattern of Introduced and Native
  62. Plants in an Alpine Desert Ecosystem, Northeast Qinghai–
  63. Tibet Plateau, China”, in Science of the Total Environment,
  64. (2016), pp. 182-191.