زیرساخت سبز: مفهومی مشترک در آموزش دو رشتة طراحی شهری و معماری منظر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

با وجود مناقشات اخیر در خصوص وجوب حضور دو رشتة طراحی شهری و معماری منظر، بررسی پژوهش‌ها و فعالیت‌های دانشگاهی و حرفه‌ای این دو رشته نشان می‌دهد که در هر دو رشته به مفاهیم مشترکی اشاره شده است که می‌توان، با همکاری‌های بین‌رشته‌ای، به منظور ارتقای محیط در سطوح هدف، روش، و دستاوردها هم‌افزایی کرد. یکی از این مفاهیم «زیرساخت سبز» است.هدف در این پژوهش بررسی جنبه‌های مشترک به‌کارگیری مفهوم زیرساخت سبز در فعالیت‌های دو رشتة طراحی شهری و معماری منظر از بعد دستاوردهای طراحی در آموزش رسمی این دو رشته است. به این منظور پتانسیل موجود در آموزش کارگاه‌های طراحی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، که محملی برای حضور هر دو رشته است، مطالعة موردی این پژوهش انتخاب شده است.در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی تلاش شده است تا در گام اول، با مطالعة اسنادی، سابقه و اهداف به‌کارگیری مفهوم زیرساخت سبز در دستاوردهای طراحی دو رشته در قالب پروژه‌های کارگاهی و موضوع پایان‌نامه‌ها بررسی شود. سپس، در گام دوم، با  بهره‌گیری از روش استدلال منطقی، تحلیل داده‌ها از طریق مطالعة تطبیقی داده‌های به‌دست‌آمده از دستاوردهای خروجی موجود در دو رشته انجام می‌گیرد.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گرچه در دو رشته و در دستاوردهای آن‌ها به ظاهر جنبه‌های متفاوتی از زیرساخت سبز دنبال می‌شود، اما شواهد در بخش فعالیت‌های خروجی هر رشته نشان می‌دهد که در هر دو اهداف و تجارب مشترکی در قالب دستاوردهای دروس عملی و پایان‌نامه‌ها مطرح است که می‌تواند با پیشرفت نظری به امکان همکاری‌های بیشتر و هم‌افزایانه میان دو رشته، به منظور ارتقای محیط طبیعی و انسان‌ساخت، کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Green Infrastructure: Finding a Common Language in Urban Design and Landscape Architecture Education

نویسندگان [English]

  • Pantea Hakimian
  • Azadeh Lak
Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Despite recent disputes about the necessity of the two fields of urban design and landscape architecture, a search in literature, researches and activities of both disciplines shows that the two point to common concepts, that can be the basis for their cross-fertilisation,. “Green Infrastructure” is one of their common concepts. This research aims to explore commonalities of the applications of this concept in academic education in the two disciplines, taking advantage of their coexistence in the Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University. The research adopts a descriptive-analytic methodology. The first step is a study of the literature related to applications of green infrastructure concept in design products in the two disciplines focusing on final design studio projects and dissertations. The next step moves on to comparatively analyse the data from the first step.
The findings show that although there are apparently discrepancies in their agendas, there are commonalities of aims and experiences in the achievements of studio courses and dissertations, which can make grounds for cross-fertilisation of the two disciplines.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban design
  • Landscape architecture
  • design achievement
  • formal education
  • green infrastructure
تقوایی، سیدحسن، معماری منظر: درآمدی بر تعریفها و مبانی نظری، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1391.
تقوایی، سیدحسن و امیر سمیاری. «پژوهش برای طراحی در رشته معماری منظر: ارزیابی تجربة طراحی در کارگاه طرح منظر 1»، در صفه، ش 67 (زمستان 1393)، ص 63-75.
تقوایی، سیدحسن و امیر سمیاری. «آسیبشناسی برنامة درس طراحی در رشتة معماری منظر در ایران با تأکید بر محتوای آموزشی کارگاه طراحی منظر 1»، در مطالعات معماری ایران، ش 8 (پاییز و زمستان 1394)، ص 119-136.
چمنآرا، ساناز. توسعة منظر شهری با تکیه بر باغها و مزارع کشاورزی، پایاننامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
رزاقی اصل، سینا و محسن فیضی و مصطفی بهزادفر. «پیشنهاد سازوکاری برای رفع ابهام معماران منظر و طراحان شهری در حوزههای مشترک»، در باغ نظر، ش 12 (پاییز و زمستان 1388)، ص 89-100.
سوافیلد، سایمون. نظریه در معماری منظر، ترجمة محسن فیضی و مهدی خاک زند و سینا رزاقی اصل، تهران: انتشارات فرهنگ متین، 1389.
شعیبی، پیرایه. چارچوب طراحی شهری اوین با تأکید بر بر شبکههای اکولوژیک محله، پایاننامة کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1394.
صادقی، زهرا. طراحی منظر و کشاورزی شهری، پایاننامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
صادقیپور رودسری، مهدیه. زیرساخت سبز، پایاننامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
عامری، مریم. دستور کار طراحی شهری سرزندهسازی مسیلهای شهر (مطالعة موردی: آبراهههای فصلی عظیمیان شهر سبزوار)، پایاننامة کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1393.
کرباسیون، ندا. طراحی شهری سبز مبتنی بر کریدورهای اکولوژیکی (مطالعة موردی: سند چارچوب طراحی شهری منطقة 9 شهر اصفهان)، پایاننامة کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
گلکار، کورش. «طراحی شهری سیاستگذار و طراحی شهری طرحریز»، در صفه، ش 67 (بهار و تابستان 1387)، ص 51-66.
ــــــــ . آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریة طراحی شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
ــــــــ . کندوکاوی در تعریف طراحی شهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، 1378.
لنگ، جان. طراحی شهری: گونهشناسی رویهها و طرحها، ترجمة سیدحسین بحرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1386.
ملکی، شقایق، تمهیدات معماری منظر در بهبود کیفیت آبهای آلوده، پایاننامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
منصوری، سیدامیر. «درآمدی بر شناخت معماری منظر»، در باغ نظر، ش 2 (زمستان 1383)، ص 69-78.
معمار منظر (وب سایت خبری)، گزارش نشست «حرفه معماری منظر و رویارویی با معضلات شهری»، در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، اسفند 1394. قابل دسترسی از طریق آدرس: http://landscaper.ir/report-of-meeting-on-landscape-profession-and-urban-issues.html
واعظ توکلی، امیرافشار. دستور کار طراحی شهری برای حوزة مادی نیاصرمـ اصفهان، پایاننامة کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1394.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. برنامة درسی (بازنگریشده) کارشناسی ارشد معماری منظر، تهران، 1391.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برنامة درسی (بازنگریشده) کارشناسی ارشد طراحی شهری، تهران، 1392.
یوسفی، مریم. معماری منظر و جایگاه عوامل طبیعی در ارتقای کیفیت منظر شهری (زیرساختهای طبیعی)، پایاننامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1389.
Ahern, Jack. “Green Infrastructure, the Spatial Dimension”, in V. Novotny and P. Brown (eds.), Cities of the Future: Towards Integrated Sustainable Water and Landscape Management, IWA Publishing, London, UK, 2007, pp. 267–283
Benedict, Mark A. & Edward T. McMahon. “Green Infrastructure: Smart Conservation for the 21st Century”, in Sprawl Watch Clearinghouse, 2001.
Benedict, Mark A. & Edward T. McMahon. “Green Infrastructure: Linking Landscapes and Communities”, Island Press, 2006.
Ellis, Cliff. “Landscape Urbanism and New Urbanism: A view of the Debate”, in Journal of Urban Design, 20(3) (2015), p. 303-307.
Forman, Richard T.T. Land Mosaics: The Ecology of Landscapes and Regions, New York: Cambridge University Press, 1995.
________ . Urban Ecology: Science of Cities, Cambridge University Press, 2014.
Heins, Matthew. “Finding Common Ground Between New Urbanism and Landscape Urbanism”, in Journal of Urban Design, 20(3) (2015), p. 293-302.
Kullmann, Karl. “Grounding Landscape Urbanism and New Urbanism”, in Journal of Urban Design, 20(3) (2015), p. 311- 313.
Mell, Ian. C., “Green Infrastructure: Reflections on Past, Present and Future Praxis”, in Landscape Research, 42(2) (2017), p. 135-145.
Millennium Assessment, Ecosystems and Human Well-being: A Framework for Assessment, Millennium Ecosystem Assessment Series, Washington DC: Island Press, 2003.
Moorish, William R. “Beautiful Infrastructure”, in On the Ground; The Multimedia journal on Community, Design & Environment, 1(2) (1995), p. 15-18.
Moorish, William R. & Catherine, R. Brown. “Infrastructure for the New Social Compact”, in Kelbaugh, D. and McCullough (Eds.), Writing Urbanism, NY: Routledge, 2008.
Novotny, Vladimir & Jack Ahern & P. Brown. Water-centric Sustainable Communities, Planning, Retrofitting and Building the Next Urban Environment, Hoboken: John Wiley & Sons, 2010.
Rouse, David C. & Bunster-Ossa & F. Ignacio. Green Infrastructure: A Landscape Approach, American Planning Association, 2013.
Shirvani, Hamid. “The Role of Landscape Architecture in Urban Design”, in The Journal of Landscape Architecture, 74 (2) (March/April 1984).
The Conservation Fund. Houston’s Hurricane Recovery through Smart Green Infrastructure Investments, Accessed at: https://www.conservationfund.org/donate/199-blog/1719-houston-s-hurricane-recovery-through-smart-green-infrastructure-investments, 2018.
Thompson, Ian. H. “Landscape Architecture and Urban Design”, in Greed, C. (ed.). Introducing Urban Design, London & NY: Routledge, 1997, p. 105-115.
URBED. Biodiversity by Design – A Guide for Sustainable Communities, London: Town and Country Planning Association, 2004.
Waldheim, Charles. “Landscape as Urbanism”, in Waldheim, C. (Ed.), The Landscape Urbanism Reader, New York: Princeton Architectural Press, 2006, pp. 35-54.
Wilby, Robert L. “A Review of Climate Change Impacts on the Built Environment”, in Built Environment, 33(1) (2007), p. 31–45.