امکان سنجی تجدید حیات و ساماندهی بافتهای قدیم شهری با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی نمونه مطالعه شده: محله زید بن علی در شهر خرم آباد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة ادبیات و علوم انسانى دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری و پژوهشگر جهاد دانشگاهى واحد لرستان

چکیده

بافتهای قدیمی بیشتر شهرها به مرور زمان و در اثر تحولات جدید، عملکرد پیشین خود را از دست داده و رفته رفته رو به اضمحلال گذارده و امروزه بزرگترین معضل شهرها هستند.بافت قدیم خرم آباد در پیرامون قلعه فلک الافلاک، تعدادی از عناصر ارزشمند دوره های تاریخی مختلف را در خود جای داده است.متأسفانه به جز حریم درجه یک قلعه دیگر قسمت های بافت محل زندگی مهاجران و قشر ضعیف اقتصادی و فرهنگی جامعه است که از سر ناچاری به این مناطق روی آورده و هیچ گونه احساس تعهدی نسبت به حفاظت از بافت در خود احساس نمی کند. دسترسی های نامناسب و نبود تسهیلات و امکانات خدماتی بافت را با وجود واقع شدن در هسته مرکزی شهر به سمت فراموشی و نابودی سوق میدهد. هدف این تحقیق شناخت و بهبود ساختار کالبدی و سازمان فضایی از راه بهسازی شهری، ارتقای ارزش مکان مذهبی، احیای عناصر تاریخی، و گسترش زمینه های سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال برای افراد بومی در محله زید بن علی است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق ساکنان محله زید بن علی(جمعیتی بالغ بر چهارصد نفر) هستند. با استفاده از روش پیشرفته آماری (تحلیلی عاملی) مجموع متغیرهای استفاده شده در این تحقیق عامل سازی شد. با استفاده از 23 شاخص اولیه ، عوامل موثر در محله زید بن علی مطالعه شده و این شاخص ها با روش چرخشی« واریماکس» به چهار عامل یا فاکتور کاهش یافت.مجموع چهار عامل جمعأ 68/78 درصد از واریانس را پوشش می دهند. براساس نتایج تحقیق، عامل کالبدی با مقادیر ویژه 952/11، 157/9، و 605/6 به ترتیب به عنوان عوامل مشکل زا در محله زید بن علی مورد توجه قرار گرفته اند. این عوامل باید در ساماندهی محله به ترتیب اولویت مد نظر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility Study for Revitalization of Historic Fabrics Using Factor Analysis: Zeyd-ibn-Ali Quarters, Khorramabad

نویسندگان [English]

  • Kamal Omidvar 1
  • Maryam Beyranvandzadeh 2
1 Associate Professor, Faculty of Humanities, Yazd University
چکیده [English]

As one of the oldest quarters of Khorramabad City, Zeyd-ibn-Ali Quarters includes several significant historic buildings. The Zeyd-ibn-Ali Shrine and its adjoining market, where fresh agricultural products are sold daily, are important features of this part of the city. Nevertheless, the survey undertaken there indicates that some 72 percent of the inhabitants are not satisfied with their living conditions. According to this survey, 35 percent of inhabitants consider social problems, 22 percent lack of urban services, 29 percent narrow alleys as their main source of dissatisfaction, while for 14 percent all these factors count as source of dissatisfaction. Further statistical analysis shows that among eight groups of dissatisfaction factors, physical problems ranks first, followed by social, economic and environmental factors.

مراجع

  1. ابراهیمى، سمیه. ارزیابى توسعه پایدار در شهرهاى ساحلى، مطالعه موردى: شهر بابلسر. پایان نامة کارشناسى ارشد جغرافیا و برنامه ریزى شهرى. استاد راهنما: محمدحسین سرائى. یزد: دانشگاه یزد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانى، زمستان 1387.
  2. ابلقى، علیرضا. « بافت تاریخى، حفاظت، مرمت، بهسازى و نوسازى» ، در شهر ، ش 4، (1380). ص 110-117،
  3. اطلاعات دریافتى از سازمان بهسازى و نوسازى شهر خرم آباد، 1386. (منتشر نشده)
  4. افلاطون. جمهورى. ترجمة فؤاد روحانى. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب،1384.
  5. الکساندر، کریستوفر و دیگران. تئورى جدید طراحى شهرى. ترجمه و تحقیق از شرکت مهندسان مشاور طاش، محمد تقى زاده مطلق. تهران:
  6. نشر توسعه، 1373.
  7. ایمانى جاجرمى، حسین. « حاشیه نشینان حرم؛ نگاهى به مسأله اسکان غیر رسمى در مشهد » در مدیریت شهرى، ش 10 ، (تابستان 1381 )، ص44-52.
  8. بوچانى، محمدحسین. « نوسازى بافت کهن قزوین آزمونى براى مدیریت شهرى ». در شهرداریها، سال ششم، ش 70 ، (اسفند 1383 )، ص 57-63.
  9. بیرانون دزاده، مریم. امکان سنجى تجدید حیات و ساماندهى بافت قدیم شهر خرم آباد: محله زید بن على. پایان نامة کارشناس ى ارشد جغرافیا و برنامه ریزى شهرى. استاد راهنما: دکتر کمال امیدوار. یزد: دانشگاه یزد، دانشکده ادبیات و علوم انسانى، پاییز 1387.
  10. پور محمدى، محمدرضا. برنامه ریزى مسکن. چ 3. تهران: سمت، 1385.
  11. حبیبى، سیدمحسن. از شار تا شهر. تهران: دانشگاه تهران، 1385.
  12. حبیبى، سیدمحسن و ملیحه مقصودى. مرمت شهرى. تهران: دانشگاه تهران، 1384.
  13. حبیبى، کیومرث، و احمد پوراحمد و ابواالفضل مشکینى. بهسازى و نوسازى بافت هاى کهن شهرى. سنندج: دانشگاه کردستان، 1386.
  14. حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوى. کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزى شهرى و ناحیه اى. یزد: علم نوین، 1385.
  15. خضرایى، فرزین. « توانمندسازى در اسکان غیررسمى تجربه زاهدان »، هفت شهر. ش 8 (1385). ص 54-60.
  16. رهنما، محمدرحیم. « احیاى بافت قدیم و توسعة شهرى؛ نمونه بافت هاى مسکونى مرکزى مشهد ». پایان نامة دکتراى جغرافیا و برنامه ریزى شهرى. استاد راهنما: اسفندیار زبردست. تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدة علوم جغرافیایى و سنجش از دور، پاییز 1375
  17. زیارى، کرامت الله. برنامه ریزى شهرهاى جدید. تهران: سمت، 1381.
  18. سیمبر، رضا. « جهانگردى و میراث فرهنگى». در مجموعه مقالات سمینار بررسى سیاست ها و برنامه هاى توسعة جهانگردى در جمهورى اسلامى ایران: تهران. تهران: دانشکده حسابدارى و مدیریت و معاونت پژوهشى دانشگاه علامه طباطبایى، 1382 ، ص 199-210.
  19. شماعى، على و احمد احمد پور. بهسازى و نوسازى شهرى از دیدگاه علم جغرافیا. تهران: دانشگاه تهران، 1384.
  20. شیعه، اسماعیل. مقدمه اى بر مبانى برنامه ریزى شهرى. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، 1386.
  21. فلامکى، محمدمنصور. باز زنده سازى بناها و شهرهاى تاریخى. چ 2. تهران:دانشگاه تهران، 1369.
  22. کاظمى، ایرج. مشاهیر لر، ساختا ر اجتماعى، اقتصادى و سیاسى خرم آباد. خرم آباد: افلاک، 1376.
  23. مشهد ىزاده دهاقانى، ناصر. تحلیلى از ویژگی هاى برنامه ریزى شهرى در ایران. چ 3. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، 1378.
  24. مرکز آمار ایران. نتایج سرشمارى عمومى نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران 1385.
  25. مهدیزاده، جواد » .نظرى اجمالى به ساماندهى مرکز شهر تهران.« در هفت شهر، ش 3 ، (بهار 1380 ) ، ص 59-66.
  26. مهندسین مشاور آباد بوم قشم. تدوین برنامه راهبردى حفظ احیاء و باز زنده سازى بافت تاریخى خرم آباد، 1383 (منتشر نشده)
  27. مهندسین مشاور بعدتکنیک، بازنگرى طرح جامع شهر خرم آباد، خرم آباد: سازمان مسکن و شهرسازى استان لرستان، 1383. (منتشر نشده)
  28. Balchin, P. Urban Land Economic. London: Palgrave Macmillan Ltd, 1988.
  29. Claval, P. Logiqueds Villes. Paris: Springer Ltd, 1981.
  30. Geddes, P. Civies: as Applied Sociology. Paris: Springer Ltd, 1950.
  31. Habermas, J. The Pilosophical Discourse of Modernit y. translated by Frederick Lawerence. Cambridge: Polity Press, 200, 1950.
  32. Lynch, K. A theory of a good city form. Cambridge: mass, MIT press, 1981.
  33. Robert, K. Omelnnercity Regeneration. London: Spon Ltd, 1982.
  34. Tisdell, S., taner, Oc. and Tim, H. Revitalizing Historic urban Quarters. Oxford, UK: Architectural Press, 1996.
  35. www.anbohsazan.net
  36. www.khormoa.persiablog.ir

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 19 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار