جایگاه سازمان فضایى در طراحى شهرى

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکدة معمارى و شهرسازى دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

شهرها همانند یک سیستم منسجم و یکپارچه وحدت و انتظام درونى دارند. این انسجام و اتصال همواره موجب برقرارى جریان فعالیت و فعل و انفعالات درونى سیستم مى شود.لیکن چیدمان عناصر و فضاهاى عمومى در قالب یک الگوى فضایى منسجم ضمن معنى بخشى به ادراک آن، عامل ایجاد حیات شهرى و جریان زندگى درون سیستم است. این بعد از انسجام فضایى شهر، متفاوت از بعد عملکردى و اقتصادى آن، بعد ماهوى از نظم فضایى را تشکیل مى دهد که در ذهن شهروندان نقش بسته و الگوى فضایى را معنى مى بخشد.اما خارج از مراودات بازار کار و مصرف، عملکرد الگوى فضایى شهر ابعاد کیفى و ماهوى دارد، که حضور زندگى و حیات شهرى را در درون این سیستم تضمین مى کند. این الگوى فضایى کلیت استخوان بندى آن براى شهروندان قابل ادراک است و هویتى ویژه را معنى مى بخشد.مهم ترین بخش از نظام تصمیم سازى در خصوص طراحى شهرى،دستیابى به سیاست هاى استراتژیک در زمینة چیدمان فضایى شهر است.در این مقاله سازمان فضایى یکى از ابعاد ماهوى کیفیت محیط و همچنین تکنیک و ابزارى در مقیاس کلان و استراتژیک براى سازمان بخشى به الگوى فضایى شهر است. مقاله شامل سه بخش اصلى است؛ بخش نخست، معرفى است که طى آن ابتدا به مفهوم چیدمان مکان هاى شهرى از منظر « فضایى محتواى سازمان » سالینگاروس و هیلیر پرداخته مى شود و در ادامه اهمیت و جایگاه محور مجهز در چیدمان فضا و پیکربندى عناصر استخوان بندى فضایى شهر مطرح گردیده است و نهایتاً دیدگاه هاى بیل اریکسون درخصوص آرماتور شهرى و اهمیت این پدیده در نظم دهى به استخوان بندى فضایى مطرح شده است. بخش دوم، معرفى « عناصر سازمان فضایى » است، آن گونه که، لینچ، اریکسون، و بیکن مطرح مى کنند و طى یک جمع بندى از بین عناصر مؤثر در شکل دهى، به پدیدة سازمان فضایى شهر پرداخته شده است. سازمان دهى یک روش مدیریت و راهبرى، الگوى فضایى شهر و در قالب یک فرایند تدریجى و ادوارى، مهم ترین ابزار دست طراحى شهرى در بخش سوم بیان شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Organization in Urban Design

نویسنده [English]

  • Kamran Zekavat
Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

A city is comprised of elements, which generate its internal activity patterns. Such interactions culminate in the integration of urban elements creating the spatial order recognized by citizens. Content and meaning of urban elements and their interaction requires a spatial configuration, which creates and enhances urban identity. Each urban space has its specific spatial character. Visual qualities of built and natural elements as well as spatial configuration create this special spatial identity. Different urban design experts have treated this concept of spatial organization under diverse titles, such as ‘urban armature’. Urban armature defines an urban configuration of civic buildings, urban and green spaces, access network, monuments, etc. of a special locality. Thus, urban armature is a tool for analysis of spatial organization.A city experiences evolution processes while transforming from towns to cities and from cities to metropolises: its spatial organization evolves over time, while many of its elements gradually change. In this process, the town forms the central area of the bigger city. Nevertheless, insufficient management of urban evolution leads to a discordant change of elements, resulting in a chaotic urban configuration of the urban core.

مراجع

  1. آگ برن، دبلیو. اف. زمینة جامعه شناسى، ترجمة ا. ح. آریان پور، تهران: فرانکلین، 1352.
  2. بیکن، ادموند. طراحى شهرها، ترجمة فرزانه طاهرى، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازى و معمارى ایران، 1376.
  3. حبیبى، محسن. استخوا نبندى شهر تهران، معاونت فنى و عمرانى شهردارى تهران، 1376.
  4. شیرین زاد، سارا. پایان نامة کارشناسى ارشد طراحى شهرى، 1387.
  5. ذکاوت، کامران. « چشم انداز توسعة مرکز شهر تهران و چارچوب طراحى شهرى اراضى عباس آباد». فصلنامة جستارهاى شهرسازى، ش 12، (بهار 1384)، ص 38-51
  6. ذکاوت، کامران.« طراحى شهرى و تأکیدهاى محتوایى در نظام هدایت و راهبرى شهرى». (1381)، مدیریت شهرى
  7. ذکاوت، کامران. « جایگاه سیاست هاى طراحى در نظام هدایت و راهبرى طراحى شهرى». فصلنامه جستارهاى شهرسازى شماره 13 و 14، (1384).
  8. ذکاوت، کامران (1385). « هویت شهرهاى جدید نقش عوامل طبیعى و مصنوعى» . تجربه شهرهاى جدید ایران و جهان مرکز تحقیقات وزارت مسکن و شهرسازى.
  9. ذکاوت، کامران (1389).« اراضى عباس آباد ». نشریه منظر
  10. Alonso, W. Location and Land Use, Harvard University Press, 1964.
  11. Appleyard, D. & K. Lynch & J. R. Myer. The View from the Road, Cambridge M.A: M.I.T. Press, 1964.
  12. Bacon, Edmund. Design of Cities, London: Thames and Hudson Lt., 1967.
  13. Batty, M. “Complexity in City Systems: Understanding, Evolution and Design”, in CASA, Working Paper, Centre of Advanced Spatial Analysis, No. 117 (March 2007).
  14. Batty, M. & P. Longley. Fractal Cities, A Geometry of Form and Function, London: Academic Press, 1994.
  15. Bentley, Ian. “Urban Trans formation” Power, People and Urban Design, London: Routledge, 1999.
  16. Bertaud, Alain. The Spatial Structure of Cities, PDF/Adobe Acrobat, 2001.
  17. Carmona, M. et. al. Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design, Oxford: Architectural Press, 2003.
  18. Carmona, Matthew. “Controlling Urban Design- Part 1: A Possible Renaissance?”, in Journal of Urban Design, Vol. 1, N. 1 (February 1996), Carfax, pp. 47- 74.
  19. Erickson, Bill. Approaching. Urban Design. The Design Process. Edited B Marion Roberts & Clara Greed, England: Long man, 2002.
  20. Golledge, R. G. “Human wayfinding and Cognitive Maps” In R. G. Golledge (Ed.), Wayfinding Behavior: Cognitive Mapping and Other Spatial Processes, Baltimore MD: Johns Hopkins Press, 1999.
  21. Hillier, B. The common Language of Space, Space Syntax Laboratory, Retrieved 2009, from http:www.spacesyntax. org/publications/commonlang.html, 1998.
  22. ________ . Space Is the Machine; a Configurationally Theory of Architecture, Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
  23. Hillier, B. & J. Hansen. The Social Logic of Space, Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
  24. Jacobs, Jane. The Death and Life of Great American Cities, London: Peregrine Books, 1961.
  25. Lioyd _ Jones, Tony. in Lioyd – Jones ed., A Review of Modeling and Simulation in Urban Spatial Planning, London: Computers in Urban Spatial Planning ODA, 1996.
  26. Lynch, Kevin. The Image of the City, Cambridge, Massachusetts: M.I.T prees, 1960.
  27. ________ . A Theory of Good City Form, Cambridge Ma: M.I.T press, 1981.
  28. Maki, Fumihiko. Space, City, Order and Making, London: Taylor Books, 2003.
  29. ________. Investigation in Collective Form, London: Taylor Books, 2006.
  30. Punter, J. & M. Carmona. The Design Dimension of Planning, London: E & FN/ Spon, 1992.
  31. Salingaros, N. A. Principles of Urban Structure, Amsterdam: Techne Press, 2005.
  32. ________ . “Theory of the Urban Web”, Journal of Urban Design, 1998, pp. 53-71
  33. Trancik , Roger. Finding Lost Space: Theories or Urban Design, New York, 1986.
  34. Thompson, C. & P. Travlou. Open Space People Space, NewYourk: Taylor and Francis, 2007.
  35. The Urban, Task, Force. Towards an Urban Renaissance, London: Department of the Environment, Transport and the Regions, 1999.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 19 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار