منظر طبیعی به مثابة مقصد؛ تحلیلی از ابعاد اجتماعی «سبزراه»

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

چنین تصور می‌شود که حیات رسمی سبزراه‌های طراحی‌شده هم‌زمان با رسمیت یافتن حرفة معماری منظر به مثابة یک پیشه و از اوایل قرن نوزدهم آغاز شده است. اما شواهد بیشماری در تاریخ وجود دارد که نشان می‌دهد انسان در همة فرایندهای مربوط به آبادانی سرزمین به این پدیده توجه کرده است.امروزه با توجه به تعاریف برنامه‌ریزان و معماران از واژة سبزراه اجزای متفاوتی به این عنصر منظری افزوده شده است. بعلاوه، ناهمگونی در مفهوم سبزراه پیش از این موجب شده بود که فهرست یکسانی از اهداف و انتظارات برای ابداع آن در تجارب جهانی در اختیار نباشد. به این سبب و با در نظر گرفتن دقت نظری که در پژوهش‌های جاری برای روشن شدن وجوه بوم‌شناختی سبزراه مشاهده می‌شود؛ پژوهش حاضر به وجوه نسبتاً فراموش‌شدة اجتماعی این عنصر منظری پرداخته است. پرسش دربارة علل اقبال اجتماعی به برخی از این عناصر منظری در مقابل برخی نمونه‌های دیگر، یکی از محورهای اصلی رسیدن به تعریف دقیق از این پدیده است. در این مسیر تحلیل مدارک تاریخی، اسناد تصویری نمونه‌ها و مرورِ مباحث و مجادلات پژوهشی همگی از ضروریات و مبانی این پژوهش بوده‌اند.در نهایت و پس از تحلیل تفصیلی آرا و نمونه‌ها، مقالة حاضر نه تنها وجوه اجتماعی متضمن موفقیت و دوام سبزراه‌ها را فهرست کرده بلکه به مدد مرور نمونه‌ها در سیری تاریخی تا به امروز، نحوه و گوناگونی تحقق این وجوه را نیز بررسی کرده است. نتایج ارائه‌شده می‌تواند علاوه بر تغییر نگرش در برنامه‌ریزی این مسیرها، مبانی اصیل طراحی سبزراه را احیا و دیدگاه‌های نوین را با آن ادغام کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Natural Landscape as Destination: An Analysis of the Social Aspects of Greenways

نویسنده [English]

  • Niloofar Razavi
Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Contrary to the common belief that the “greenways concept” was introduced in early 19th century, there is ample historic evidence proving that it was employed throughout the history—albeit under a diversity of names and definitions. Such an inconsistency in definition has therefore led to different conceptions, expectations and goals both in planning and in design. This research aims to focus on the relatively overlooked social aspects of this concept; and address the popularity and community acceptance of some examples versus the rejection of others. To reach an exact definition, it therefore surveys historic documents, analyzes illustrative representations of greenway examples, and reviews scholarly discussions on the topic.
In conclusion, it highlights some of the social aspects accountable for the popularity and persistence of successful examples. It also explains the diversity of greenways concept and its evolution to its present day notions. The findings presented in this study can provide a basis for a change of perspective in planning these routes, while reusing some forgotten principles in contemporary practice.

پیرنیا، م.، و افسر، ک. راه و رباط. تهران: سازمان میراث فرهنگی و انتشارات آرمین، 1370.
تقوائی، سیدحسن. معماری منظر؛ درآمدی بر تعریفها و مبانی نظری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1391.
حناچی، س.، & غزنوی، م. برنامهریزی سبزراهها؛ از برنامهریزی محلی تا برنامه جامع مسیرهای چند منظوره ملی. هویت شهر، 3(4)، 59-71، 1388.
Ahern, J. (1995). Greenways as Planning Strategy. Landscape and Urban Planning(33), 131-155.
Ahern, J. (2004). Greenways in USA: Theory, Trends and Prospects. In R. Jongman, & G. Pungetti, Ecological Networks and Greenways. Cambridge: Cambridge University Press.
Bender, T. (1974). The “Rural” Cemetery Movement: Urban Travail and the Appeal of Nature. The New England Quarterly, 47(2), 196-211.
Blake, S. P. (1999). Contributors to the Urban Landscape: Woman Builders in Safavid Isfahan and Mughal Shahjajanabad. In G. Hambly, & G. Hambly (Ed.), Women in the Medieval Islamic World: Power, Patronage and Piety. New York: Palgrave Mc.Milan.
Couch, S. M. (1992). The Practice of Avenue Planting in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. Garden History, 20(2), 173-200.
Curl, J. S. (1983). John Claudius Loudon and the Garden Cemetery Movement. Garden History, 112, 133-156.
Davis, T. (2003). “A Pleasant Illusion of Unspoiled Countryside”: The American Parkway and the Problematics of an Institutionalized Vernacular. Perspectives on Vernacular Architecture, 9, 228-246.
Davis, T. (2005). The American Motor Parkway. Studies in the History of Gardens and Designed Landscapes, 25(4), 219-149.
European Greenway Association. (2000). The European Greeway Good Practice Guide;examples of actions undertaken in cities and the periphery. Namur: EGA. Retrieved 4 16, 2016, from http://www.aevv-egwa.org/greenways/
Fabos, J. G. (1995). Introduction and Overview; the greenway movement, uses and potentials of greenways. Landscape and Urban Planning(33), 1-13.
Fabos, J. G. (2004). Greenway Planning in the United States; its origins and recent case studies. Landscape and Urban Planning(68), 321-342.
Gobster, P. H., & Westphal, L. M. (2004). The human dimensions of urban greenways: planning for recreation and related experiences. Landscape and Urban Planning(68), 147-165.
Jacobs, A. B., MacDonald, E., & Rofe, Y. (2002). The Boulevard Book. Cambridge: MIT Press.
Mc Donald, E. S. (1999). Enduring Complexity; a History of Brooklyn Parkways. PhD Dissertation, Berkeley.
Mehta, V. (2013). The Street; A Quisntessential Social Public Space. New York: Routledge.
Noblitt, P. (1994). The Blue Ridge Parkway and Myths of the Pioneer. Appalachian Journal, 21(4), 394-408.
Parker, B. (1935). Parkways. Town Planning Review, 16(3), 182-185.
Payton, S., & Ottensmann, J. (2015). The implicit price of urban public parks and greenways: a spatial-contextual approach. Journal of Environmental Planning and Management, 58(3), 495–512.
President’s Commission on American Outdoors. (1987). American Outdoors; the legacy the chalenge. Washington DC: US Government Printing Office.
Rykwert, J. (1986). The Street: the use of its history. In S. Anderson, & S. Anderson (Ed.), On Streets. Cambridge Mass. and London: MIT Press.
Seihl, G. H. (2008). The Policy Path to the Great Outdoors:A History of the Outdoor Recreation Review Commissions. Washington DC: Outdoor Resources Review Group.
Turner, T. (1995). Greenways, Blueways, Skyways and other ways to a Better London. Landscape and Urban Planning(33), 269-282.
Turner, T. (1998). Landscape and Environmental Impact Design. London: UCL Press.
Turner, T. (2006). Greenway Planning in Britain; recent works and future plans. Landscape and Urban Planning(76), 240-251.
Walmsley, A. (1995). Greenways and the Making of Urban Form. Landscape and Urban Planning(33), 81-127.
Yang, J., & Jinxing, Z. (2007). The failure and success of greenbelt program in Beijing. Urban Forestry & Urban Greening(6), 287-296.
Yu, K., Li, D., & Li, N. (2006). The evolution of Greenways in China. Landscape and Urban Planning(76), 223-239.