تحلیل فضایی قابلیت پیاده‌روی - مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهر تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران

2 دانشجوى دکتری برنامه ریزی محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران

3 دانش آموختة دکترى برنامه ریزى محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران

چکیده

قابلیت پیاده‌روی یک مفهوم برجسته و نوپا در ادبیات محیط انسان­ساخت و سلامت عمومی است، که آن را سنجه­ای برای تعیین درجۀ زیرساخت محله در تشویق شهروندان به پیاده‌روی تعریف می‌کنند. تاکنون مطالعات بسیاری در زمینۀ میزان تحرک فیزیکی شهروندان و قابلیت پیاده‌روی انجام شده است؛ اما در اغلب آن­ها رابطۀ ویژگی­های محیط فیزیکی و میزان پیاده‌روی در مقیاس محله­ای بررسی شده است. در اندکی نیز قابلیت پیاده‌روی محدوده­ای معین از شهر (مقیاس میانی) را ارزیابی ذهنی­ کرده‌اند. با توجه به اهمیت بالای شناخت وضع موجود قابلیت پیاده‌روی در سطح شهر، به منظور توسعۀ شبکۀ دسترسی پیاده­ و در فقدان روش مناسب در این زمینه، پژوهشگران در این پژوهش به دنبال عرضۀ روشی مناسب برای ارزیابی عینی و تجزیه‌وتحلیل کمّی مکان‌دار­ قابلیت پیاده‌روی، با قدرت تفکیک بالا، برای شبکۀ دسترسی در مقیاس میانی هستند. به این منظور، ابتدا پایگاه دادۀ جغرافیایی برای منطقۀ 6 شهر تهران، برای مطالعۀ موردی، گردآوری و تهیه شد. سپس پیشینۀ تحقیق و ادبیات پژوهش مرور و معیارهای مؤثر بر قابلیت پیاده‌روی انتخاب گردید. همچنین برای هر یک از معیارها با استفاده از روش‌های تحلیل شبکه و یا آمار فضایی، لایه­های اطلاعاتی تهیه گردید. سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، این لایه­ها وزن‌دهی شد. در نهایت لایه­های اطلاعاتی تلفیق و نقشۀ قابلیت پیاده‌روی برای کل منطقۀ 6 شهر تهران تهیه و شاخص قابلیت پیاده‌روی به تفکیک محلات برآورد گردید. بر اساس نتایج به­دست‌آمده، از روش‌های تحلیل مکانی، مانند روش‌های موجود در آمار فضایی و تحلیل شبکه، می­توان به طور مؤثری برای ارزیابی عینی قابلیت پیاده‌روی در مقیاس میانی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Spatial Analysis of Walkability: The Case of Tehran District 6

نویسندگان [English]

  • Esmaeel Salehi 1
  • Sayedeh Alemohammad 2
  • Majid Ramezani Mehrian 3
1 Associate Professor, Faculty of Environment, University of Tehran
2 PhD Candidate, Faculty of Environment, University of Tehran
3 Faculty of Environment, University of Tehran
چکیده [English]

The importance of physical exercise as an essential factor for urban healthy life and welfare is currently well documented. As a result, the walkability of urban settings gains increasing importance in current planning practices. Nevertheless, there is no standard reliable methodology for assessing walkability of urban environments. This paper attempts to identify and apply such a methodology using District 6 of Tehran metropolitan area as a sample study case. To this end, first the physical properties of this district were fed into a geographic information system (GIS).Then, a set of walkability criteria were selected through a literature survey on this subject. The main set of criteria includes residential density, continuity of access network, mixed use and access to public transportation network, for each of which a GIS layer was formed. Using the analytic hierarchy process (AHP) method, these layers were weighted and combined at neighborhood level. The resulting map shows the overall walkability in diverse areas of district 6. The advantages of this methodology lie in the fact that it employs: all relevant walkability criteria and their subsets; a sound weighted rating methodology for combination of these criteria; and geo-referenced polygons based on urban physical properties rather than simple circles based on recommended radii.

اصغرپور، محمدجواد. تصمیم‌گیری چندمعیاره، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰.
بنیاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی، آمار مناطق بیست و دوگانۀ شهرداری تهران،1390.
رضازاده, راضیه و ا. زبردست, و ل. لطیفی اسکویی. «سنجش ذهنی قابلیت پیاده‌مداری و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر آن در محلات (مطالعۀ موردی: محلۀ چیذر)»، در مدیریت شهری, ش 28 (پاییز و زمستان ۱۳۹۰), ص 297-313.
رنجی، حسن و جمیله عرفانی و نصرت‌اله حق‌گو و زهرا قیومی. بررسی ویژگی‌های جمعیت و مسکن در مناطق 22 گانۀ شهر تهران در سرشماری نفوس و مسکن سال 1390 و مقایسۀ آن با سال 1385، پژوهشکدۀ آمار، گروه پژوهشی پردازش داده‌ها و اطلاع‌رسانی، زمستان 1392.
سلطان حسینی, محمد و ح. پورسلطانی و م. سلیمی و س. عمادی. «امکان‌سنجی قابلیت پیاده‌روی در فضای شهری بر پایۀ الگوهای توسعۀ پایدار و نوـ شهرسازی (مطالعۀ موردی: محلۀ سعادت‌آباد تهران)»، در مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری, ش ۴ (بهار 1390), ص 43-56.
شهرداری تهران. راهنمای گردشگری تهران، منطقۀ 6، سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی،1390.
محمدزاده درودی، محسن. آمار فضایی و کاربردهای آن، دانشگاه تربیت مدرس، مرکز نشر آثار علمی، 1394.
Ball, K. & A. Bauman & E. Leslie & N. Owen. “Perceived Environmental Aesthetics and Convenience and Company Are Associated with Walking for Exercise among Australian Adults”, in Preventive medicine, 33(5) (2001), pp. 434-440.
Bauman, A. & B. Smith & L. Stoker & B. Bellew & M. Booth. “Geographical Influences upon Physical Activity Participation: Evidence of a ‘Coastal Effect’”, in Australian and New Zealand Journal of Public Health, 23(3) (1999), pp. 322-324.
Besser, L.M. & A.L. Dannenberg. “Walking to Public Transit: Steps to Help Meet Physical Activity Recommendations”, in American Journal of Preventive Medicine, 29(4) (2005), pp. 273-280.
Brownson, R.C. & C.M. Hoehner & K. Day & A. Forsyth & J.F. Sallis. “Measuring the Built Environment for Physical Activity: State of the Science”, in American Journal of Preventive Medicine, 36(4) (2009), pp. S99-S123. e112.
Burton, N.W. & G. Turrell & B. Oldenburg & J.F. Sallis. “The Relative Contributions of Psychological, Social, and Environmental Variables to Explain Participation in Walking, Moderate, and Vigorous- intensity Leisure- time Physical Activity”, in Journal of Physical Activity and Health, 2(2) (2005),pp. 181-196.
Cervero, R. & K. Kockelman. “Travel Demand and the 3Ds: Density, Diversity, and Design”, in Transportation Research Part D: Transport and Environment, 2(3) (1997), pp. 199-219.
Christian, H.E. & F.C. Bull & N.J. Middleton & M.W. Knuiman & M.L. Divitini & P. Hooper, et al. “How Important is the Land Use Mix Measure in Understanding Walking Behavior?
Results from the RESIDE Study”, IntJBehavNutrPhys.doi:10.1186/1479-
-8-55, 2011.
De Bourdeaudhuij, I. & J.F. Sallis & B.E. Saelens. “Environmental Correlates of Physical Activity in a Sample of Belgian Adults”, in American Journal of Health Promotion, 18(1) (2003), pp. 83-92.
De Bourdeaudhuij, I. & P.J. Teixeira & G. Cardon & B. Deforche. “Environmental and Psychosocial Correlates of Physical Activity in Portuguese and Belgian Adults”, in Public Health Nutrition, 8(07) (2005), pp. 886-895.
Dill, J. “Measuring Network Connectivity for Bicycling and Walking”, Paper Presented at the 83rd Annual Meeting of the Transportation Research Board, Washington, DC, 2004.
Ewing, R. & R. Cervero. “Travel and the Built Environment: A Meta-analysis”, in J. Am. Plan. Assoc, 76 (2010), pp. 265–294. [CrossRef]
Fotheringham, A.S. “Spatial Structure and Distance-decay Parameters”, in Annals of the Association of American Geographers, 71(3) (1981), pp. 425-436.
Frank, L.D. & M.A. Andresen & T.L. Schmid. “Obesity Relationships with Community Design, Physical Activity, and Time Spent in Cars”, in American Journal of Preventive Medicine, 27(2) (2004), pp. 87-96.
Frank, L.D. & T.L. Schmid & J.F. Sallis & J. Chapman & B.E. Saelens. “Linking Objectively Measured Physical Activity with Objectively Measured Urban Form: Findings from SMARTRAQ”, in American Journal of Preventive Medicine, 28(2) (2005), pp. 117-125.
Giles-Corti, Billie & Gus Macaulay & Nick Middleton & Bryan Boruff & Fiona Bull &
Lain Butterworth & Hannah Badland & Suzanne Mavoa & Rebecca Roberts & Hayley Christian. “Developing a Research and Practice Tool to Measure Walkability: a Demonstration Project”, in Health Promotion Journal of Australia, 25(2014), pp. 160–166, Research Methods,
http://dx.doi.org/10.1071/HE14050
Handy, S. “Methodologies for Exploring the Link between Urban Form and Travel Behavior”, in Transportation Research Part D: Transport and Environment, 1(2) (1996), pp. 151-165.
Hansen, W. G. “How Accessibility Shapes Land Use”, in Journal of the American Institute of planners, 25(2) (1959), pp. 73-76.
Hoehner, C.M. & L.K.B. Ramirez & M.B. Elliott & S.L. Handy & R.C. Brownson. “Perceived and Objective Environmental Measures and Physical Activity among Urban Adults”, in American Journal of Preventive Medicine, 28(2) (2005), pp. 105-116.
Hofstetter, C.R. & M.F. Hovell & J.F. Sallis. “Social Learning Correlates of Exercise Self-efficacy: Early Experiences with Physical Activity”, in Social Science & Medicine, 31(10) (1990), pp. 1169-1176.
Humpel, N. & N.Owen & E. Leslie. “Environmental Factors Associated with Adults’ Participation in Physical Activity: a Review”, in American Journal of Preventive Medicine, 22(3) (2002), pp. 188-199.
Knox, P.L. “The Intraurban Ecology of Primary Medical Care: Patterns of Accessibility and their Policy Implications”, in Environment and Planning A, 10(4) (1978), pp. 415-435.
Lee, C. & A.V. Moudon. “Correlates of Walking for Transportation or Recreation Purposes”, in J Phys Act Health, 3(Suppl 1) (2006), pp. 77–98.
Linehan J. & M. Gross & J. Finn. “Greenway Planning: Developing a Landscape Ecological Network Approach”, in Landscape and Urban Planning, 33 (1995), pp. 179-193.
Li, F. & K.J. Fisher & R.C. Brownson & M. Bosworth. “Multilevel Modelling of Built Environment Characteristics Related to Neighbourhood Walking Activity in older Adults”, in Journal of Epidemiology and Community Health, 59(7) (2005), pp. 558-564.
Lotfi, S. & M. Koohsari.”Neighborhood Walk Ability in a City within a Developing Country”, in J. Urban Plann. Dev., 10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000085, (2011), pp. 402-408.
Perdue, W.C. & L.O. Gostin & L.A. Stone. :”Public Health and the Built Environment: Historical, Empirical, and Theoretical Foundations for an Expanded Role”, in The Journal of Law, Medicine & Ethics, 31(4) (2003), pp. 557-566.
Plaut, P.O. “Non-motorized Commuting in the US”, in Transportation Research Part D: Transport and Environment, 10(5) (2005), pp. 347-356.
Saelens, B.E. & S.L. Handy. “Built Environment Correlates of Walking: a Review”, in Medicine and Science in Sports and Exercise, 40(7 Suppl) (2008),p. S550.
Saelens, B.E. & J.F. Sallis & L.D. Frank. “Environmental Correlates of Walking and Cycling: Findings from the Transportation, Urban Design, and Planning Literatures”, in Annals of Behavioral Medicine, 25(2) (2003), pp. 80-91.
Sallis, J.F. & B.E. Saelens & J.B. Black & D. Chen. “Neighborhood-based Differences in Physical Activity: an Environment Scale Evaluation”, in American Journal of Public Health, 93(9) (2003), pp. 1552-1558.
Sallis, J.F. & N. Owen & E.B. Fisher. “Ecological Models of Health Behavior”, in Health Behavior and Health Education: Theory, Research, and Practice, 4(2008), pp. 465-486.
Song, Y. & D.A. Rodríguez. “The Measurement of the Level of Mixed Land Uses: A Synthetic Approach”, in Carolina Transportation Program White Paper Series, Chapel Hill, NC, 2005.
Spence, J.C. & R.C. Plotnikoff & L.S. Rovniak & K.A. M. Ginis & W. Rodgers & S.A. Lear. “Perceived Neighbourhood Correlates of Walking Among Participants Visiting the "Canada on the Move" Website”, in Canadian Journal of Public Health/Revue Canadienne de Sante'e Publique, (2006), pp. S36-S40.
Trost, S.G. & N. Owen & A.E. Bauman & J.F. Sallis & W, Brown. “Correlates of Adults' Participation in Physical Activity: Review and Update”, in Medicine and Science in Sports and Exercise, 34(12) (2002), pp. 1996-2001.