بررسی کوشک هشت بهشت اصفهان از مقام نظرگاه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهیدبهشتی

2 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

کوشک هشت بهشت یکی از  بناهای باغ های دولت خانة صفوی در اصفهان است و در میانة باغ بلبل قرار بوده است. اگرچه امروزه تنها کوشک به جای مانده و باغ بلبل با تغییرات بسیار به بوستانی شهری تبدیل شده، اما می توان با بررسی های میدانیِ کوشک و بررسی اسناد تاریخی مرتبط، از چگونگی ارتباط این بنا با باغ بلبل آگاه شد. موضوع این مقاله استخراج و خوانش آداب معماری به کار رفته در این کوشک است که امکان نظارة کیفیِ طبیعتِ باغ را فراهم می‌آورده است. به این منظور، در ابتدا "نظرگاه" تعریف و شأن آن تبیین شده است. سپس شرحی از کوشک هشت بهشت و باغ بلبل بیان شده و پس از آن، رابطة میان کوشک و باغ، مبتنی بر فعل نظر و  در دو وجه دیدن و ندیدن بررسی شده است. آداب استخراجی از این بررسی، حاوی نکاتی قابل توجه در زمینة چگونگی برقراری ارتباط میان معماری و طبیعت است. در نهایت در پژوهش حاضر نشان داده می‌شود، آداب معماری این بنا چنان است که از آن نظرگاهی فاخر و گشوده به باغ ساخته و آن را شایستة مقام کوشک کرده است تا بتوان نظارة طبیعت را که وجه مهمی از ارتباط انسان ، طبیعت و معماری در  باغ ایرانی است، در این بنا در مرتبه‌ای شایان توجه ملاحظه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hasht-Behesht Pavilion Isfahan Its Study as a Viewpoint

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Bina 1
  • Ladan Etezadi 2
1 Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Hasht Behesht Pavilion is one of the prominent structures among Dowlatkhaneh Gardens. It was located at the center of the Bolbol Garden. Although this Garden is now converted into a park with an entirely different design, it is still possible to trace the original relationship between the Pavilion and Garden through a field study accompanied by a review of relevant historic documents. This paper attempts to infer the modus operandi of the Pavilion functioning as an eminent viewpoint. To this end, first the qualities and roles of a viewpoint are defined. This is followed by a description of the Hasht-Behesht Pavilion and Bolbol Garden. The relationship between the Pavilion and Garden is then analyzed based on two extremes of ‘to see’ or ‘not to see’. This paper concludes with emphasizing that the Pavilion is designed in a manner that has made it a viewpoint par excellence. It thus defines the relationship between humans, architecture and environment in concordance with the principles of a traditional garden.

  1. اسماعیلی، علیرضا. «سند باغ و عمارت چهل ستون در آیینة اسناد دورة پهلوی اول». در گلستان هنر، ش12 (تابستان 1387)، ص 69-74.
  2. اشمیت، فردریک. پرواز بر فراز شهرهای باستانی ایران. ترجمة آرمان شیشه گر. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، 1376.
  3. خوانساری، مهدی و دیگران. باغ ایرانی، بازتابی از بهشت. ترجمة مهندسین مشاور آران. تهران: دبیرخانة همایش بین المللی باغ ایرانی، 1383.
  4. صالحی، ابوذر. قدر مکان، تأملی در سرشت مکان. پایان نامة کارشناسی ارشد مهندسی معماری. استاد راهنما: هادی ندیمی، محمد رضا اولیا. یزد: دانشگاه یزد، مجتمع هنر و معماری، مهر 1386.
  5. ــــــــ . «نظم مکان ساز؛ طرح یک نظام معیار در آفرینش و نقد معماری» در رواق نظر، ده مقاله در معماری، تهران: فرهنگستان هنر، 1393، ص146-157.
  6. صالحی، ابوذر و دیگران. هویت بخشی مدارس علمیة ایران. قم: اداره توسعه و عمران مدارس علمیه، 1389.
  7. عالمی، مهوش.«باغ ایرانی: انواع و شکل ها». در آتیلیو پتروچیولی، باغ های اسلامی، معماری، طبیعت و مناظر. ترجمة مجید راسخی. تهران:روزنه، 1392، ص49-75.
  8. ــــــــ . «باغ های دورة صفویه: گونه ها و الگوها». ترجمة محسن جاوری. در گلستان هنر، ش5 (پاییز 1385)، ص 72-91.
  9. فرزام، فریبا. هزار جلوة زندگی: تصویرهای ارنست هولستر از عهد ناصری. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه) مرکز اسناد و مدارک میراث فرهنگی، 1382.
  10. قیومی، مهرداد.«باغ هشت بهشت». در باغ ایرانی؛ حکمت کهن، منظر جدید، تهران: موزه هنرهای معاصر، 1383، ص65-69.
  11. ــــــــ . «تغییر نگاه انسان به طبیعت». در خیال شرقی، ش2 (اردیبهشت 1384)، ص126.
  12. کوست، پاسکال. بناهای دورة اسلامی ایران، از آغاز تا 1218ش. ترجمة آتوسا مهرتاش. تهران: موسسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری، «متن»، 1390.
  13. مطهری، مرتضی. مسألة شناخت. تهران: صدرا، 1367.
  14. نوایی، کامبیز و کامبیز حاج قاسمی. خشت و خیال: شرح معماری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ سروش (انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران)، 1390.
  15. ویوله، هنری. مجموعه عکس های ایران. مرکز اسناد دانشگاه شهید بهشتی
  16. هنرفر، لطف الله. «باغ هزار جریب و کوه صفه (بهشت شاه عباس)». در هنر و مردم، ش157 (آبان 1354)، ص 73-94.
  17. ــــــــ . «هشت بهشت اصفهان». در هنر و مردم، ش117 (تیر1351)، ص2-16.