فرایند ارزیابی طرح‌های پیاده‌راه‌سازی خیابان‌ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

پیاده‌راه‌سازی یکی از رویکردهای متأخر در حوزۀ طراحی شهری است که از طریق تأمین بستر حضور شهروندان به ترویج زندگی جمعی و رونق فضاهای شهری، به‌ویژه در حوزه­های مرکزی و تاریخی شهرها، کمک بسزایی می­کند. فارغ از میزان موفقیت این طرح­ها، موج این رویکرد در سال­های اخیر به فضاهای شهری ایران نیز رسیده است، لیکن همچنان در مورد چگونگی گزینش خیابان‌ها برای پیاده‌راه‌سازی و آثار احتمالی این طرح­ها وفاق نظری نیست. در مقالۀ حاضر، با تأکید بر اهمیت ارزیابی این طرح­ها، به منظور کاهش اثرات منفی پیاده‌راه‌سازی و فراهم آوردن پایه­ای برای ارتقای آن­ها، سعی در تدوین فرایندی بالنسبه کل­نگر برای ارزیابی پیاده­راه­ها با اتکا بر ساختاری تحلیلی‌ـ سلسله‌مراتبی شده است. برای دستیابی به فرایند ارزیابی مزبور، از روش تحقیق کیفی مبتنی بر شواهد استفاده شده است. به این منظور گردآوری داده­ها از سه طریق صورت گرفته است: مطالعۀ متون نظری، مصاحبۀ نیمه­ساختارمند با 5 نفراز متخصصان حوزۀ طراحی شهری و مصاحبه با 30 نفر از ساکنان و کسبه و کاربران در 3 پیاده‌راه موجود در شهر تهران، و تحلیل داده ها نیز از طریق تحلیل محتوای متون نظری و متن پیاده‌شدۀ مصاحبه­ها.دستاورد نهایی حاکی از آن است که بررسی عوامل و معیارهای رویه‌ای، به منظور تغییر در روندهای تصمیم‌گیری پیاده‌راه‌سازی خیابان‌ها، به‌ویژه معیارها و چارچوب­های اقتصادی، مدیریتی و انتفاع ذی‌نفعان اصلی از فرایند مزبور، تقدمی راهبردی بر حصول معیارهای ماهوی دارد. مهم­ترین معیارهای ماهوی نیز که برای ارزیابی گام­به­گام طرح­ها به شیوه­ای مکان­محور، بر پایۀ کاهش اثرات منفی و بیان توجیه لازم برای طرح، اولویت می­یابند، در زمینۀ ارزیابی امکانات بالقوۀ مکان در جذب پیاده با تأکید بر عملکردهای مختلط و امکان بستن خیابان، بر ترافیک سواره مطرح می­شوند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing the Pedestrianizing Process in Streets

نویسنده [English]

  • Elmira Nasri
Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Closing streets to vehicular traffic and converting then to walkways,
i.e. the pedestrianizing process, has become a fashionable trend in
many Iranian cities—irrespective of how successful this experience has
been. There is no consensus however, on how such streets should be
selected or what are the outcomes expected. This paper tries to develop
a hierarchical analytic framework for assessing walkways, reduce their
negative impacts and improve their quality. To this end, a qualitative
research methodology is employed based on evidence. The required
data was collected through a study of technical texts, semi-structured
interviews with 5 specialists, and interviews with some 30 residents,
storekeepers and users in 3 walkways in Tehran. A content analysis of
this data demonstrates that certain factors have a strategic priority over
intrinsic criteria, such as economic and administrative aspects and user
benefits. The intrinsic criteria which are prioritized include: the potential
to attract pedestrians, the potential for provision of mixed functions, and
the feasibility of closing the street to vehicular traffic.

  1. علیخواه, فردین و محمد فاضلی. «اجتماع معترض و مجری مصمم: مطالعۀ اجتماع پروژۀ پیاده‌راه‌سازی خیابان هفده شهریور شهر تهران»، در حمل و نقل و زندگی روزمره، تهران: تیسا، ۱۳۹۱.
  2. کاشانی‌جو, خشایار. پیاده‌راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی، تهران: آذرخش، ۱۳۸۹.
  3. گل, یان. شهر انسانی، تهران: علم معمار، ۱۳۹۲.
  4. ــــــــ . فضاهای عمومی و زندگی جمعی، ترجمۀ علی غفاری و محمدصادق سهیلی‌پور، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۱.
  5. گلکار, کوروش. آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریۀ طراحی شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، مرکز چاپ و انتشارات، ۱۳۹۰.
  6. مارشال, کاترین, و گرچن ب. راسمن. روش تحقیق کیفی، ترجمۀ علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1995.
  7. موسوی, سیدعلی‌اکبر, و مونا حاجی‌بنده. به سوی خلق یک فضای شهری پایدار، نخستین پلازای شهر تهران، میدان امام حسین، تهران: علم نو، 1392.
  8. Alfonzo, Mariela. “The Relationship of Neighborhood Built Environment Features and Adult Parents’ Walking”, in Journal of Urban Design, 13(2008), pp. 29-51.
  9. ________ . “To Walk or Not to Walk? The Hierarchy of Walking Needs.”, in Environment and Behavior, 37 (2005), pp. 808-836.
  10. Bates, Kai. Making Pedestrian Malls Work: Key Elements of Successful Pedestrian Malls in the US and Europe, department of planning, public policy and management of the university of oregon: master's thesis of community and regional planning, 2013.
  11. Busch, Carol & Paul S. De Maret & Teresa Flynn & Rachel Kellum & Sheri Le & Brad Meyers & Matt Saunders & White Robert & Mike Palmquist. Content Analysis, December. http://writing.colostate.edu/guides/guide.cfm?guideid=61, 1994-2012.
  12. Ewing, Reid & Keith Bartholomew. “Eight Qualities of Pedestrian- and Transit-Oriented Design”, in Urban Land Magazine. http://urbanland.uli.org/ 2013,.
  13. Ewing, Reid & Susan Handy & Ross C. Brownson & Otto Clemente & Emily Winston. “Identifying and Measuring Urban Design Qualities Related to Walkability”, in Active Living Research Program of the Robert Wood Johnson Foundation (Journal of Physical Activity and Health) (2006), pp. 223-240.
  14. Project for Public Spaces. What Makes a Successful Place?, December. http://www.pps.org/reference/grplacefeat/., 2014.