دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنر، معماری، و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان
چکیده
بافتهای مسئله‌دار بخشهایی از شهر هستند که بنا به دلایلی از چرخۀ اقتصادی شهر جدا شده و به شکل کانون نارساییهای اقتصادی، اجتماعی، و محیطی درآمده‌اند. بر این اساس، امکان تطبیق توسعۀ متوازن در این بافت‌ها با سایر مناطق شهر نیست و به‌تدریج از چرخه توسعۀ پویای شهر دور می‌گردند. از طرفی کاربست شیوههای متنوع مداخله در بافت مسئله‌دارْ بازتاب‌های اقتصادی و اجتماعی متفاوتی را در جوامع به دنبال داشته است. انتخاب شیوۀ توسعۀ زمین در بافتهای پر یکی از مهم‌ترین عرصههای مداخله است و از سه مؤلفۀ اهداف، شرایط سودآوری، و تمایلات ساکنین اثر می‌پذیرد و یکی از مهم‌ترین عوامل در تحقق‌پذیری برنامههای توسعه است.در این تحقیق استراتژیهای توسعۀ زمین به صورت تطبیقی مقایسه شدند: مؤلفۀ انتخاب هدف مداخله که از روندها و عوامل حاکم بر مسائل، ویژگیهای متمایز منطقه، و بافت اجتماعی آن تاثیر می‌گیرد، مؤلفۀ سطح سودآوری که به ضوابط و منطقه‌بندی طرحهای بالادستی، اختلاف قیمت زمین و بنا و... بستگی دارد، و مؤلفۀ سطح تمایل مالکان که بر عوامل سطح اعتماد عمومی مالکان به نهادهای حقوقی و عمومی و انواع شیوههای مشارکت بر زمین و توسعه دلالت دارد.روند جداافتادگی بافت از مرکز شهر و پیرامون به‌تدریج تنزل بازار محله را به دنبال داشته و به این ترتیب روند خروج بافت اجتماعی کهن فزونی یافته است. بر این اساس با توجه به روند این عوامل، امکانسنجی سودآوری مداخله در بافت و ساختار اجتماعی محله مشخص گردید، که روش آژانس بازسازی جامعۀ محلی و از روش‌های خودسرمایه‌ده محسوب می‌گردد و چارچوب مناسبی برای مداخله با هدف بازگرداندن هویت سکونتی و فعالیتی بافت و افزایش ماندگاری ساخت اجتماعی محله به‌شمار می‌رود.
خواجه برج سفیدی، آرمان؛ برنامه ریزی بهسازی بافت فرسوده، نمونه موردی: محله عامری شهر اهواز؛ طرح نهایی دوره کارشناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، 1384.
چپ من، دیوید؛آفرینش محلات و مکان ها در محیط انسانساخت؛ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان؛ انتشارات دانشگاه تهران،1384.
پروین پور،افشین؛ سیاست های زمین شهری، بایدها و نبایدها؛ دفتر مطالعات زیربنایی (گروه مسکن و شهرسازی) مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران،1388.
خاکساری،علی؛ احیای اقتصادی مراکز شهرها و بافت های قدیمی،فصلنامه عمران و بهسازی شهری هفت شهر،شماره 15 و 16، تهران؛ سازمان عمران و بهسازی شهری وزارت مسکن و شهرسازی،1383.
ملکی،قاسم؛ برنامه ریزی با بازار حقوق توسعه، انتشارات آذرخش، تهران،1383.
عربشاهی، زهرا، مروری بر سابقه اصلاح و بهسازی بافت قدیم شهری در اروپا و ایران؛ سازمان برنامه و بودجه،دفتر امور عمران شهری و روستایی،1377.
عندلیب، علی رضا؛اصول نوسازی شهری رویکردی نو به بافت های فرسوده؛انتشارات آذرخش،تهران، 1389.
نریمانی، مسعود؛ بهسازی بافت تاریخی( مدل سازی راهبردها و بنیان های ساختاری)؛ تهران،1379.
مهندسین مشاور مآب؛ اسناد طرح نوسازی بافت فرسوده محله طیب،ناحیه یک منطقه پانزده، ،سازمان نوسازی شهر تهران،1388-1392.
انجمن شهرسازی آمریکا؛ استانداردهای برنامه ریزی و طراحی شهری ؛ جلد ششم: روش های تحقق پذیری؛ ترجمه نفیسی، محمد و دیگران؛ انتشارات آذرخش، تهران،1391.
Vereker,C., Mays,J.B., Gittus, E. and Broady, M. (1961) Urban Redevelopment and Social Change: a study of social conditions in central Liverpoll 1955-56, University Press, Liverpoll.
Balchin, P.N. (1955) Housing Policy: An Introduction, Routledge, London.
Brookes, J. (1989) Cardiff Bay renewal strategy another hole in the democratic system. The Planner, 75 (1), January, 38-40.
Florida,s Natural Choice.(2010) “Seminole County Comprehensive Plan”, Goals, Objectives and policies for Guiding growth and redevelopment, Growth management department.
Maurer, R., Jakhar, N., and India team. (2008) Study on Pre-Platted Land Strategies in Cape Coral, Evalueserve, Business research, July, 98p.
Kaplowitz,M.D,. Machemer,P,. Pruetz,R,. (2008) Planners’ experiences in managing growth using transferable development rights (TDR) in the United States, Land Use Policy 25 (2008) 378–387.
Sorensen,A,. (2000) Land readjustment and metropolitan growth: an examination of suburban land development and urban sprawl in the Tokyo metropolitan area, Progress in Planning 53 217-330.
Schrock,M,. (2012) The potential use of land readjustment as an urban redevelopment strategy in the united states: assessing net economic value, MS in City planning, Ohio State University, September, USA.
Archer, R.W. (1986). The use of the land pooling/ Readjustment technique to improve land development in Bangkok. Pergamon journals, vol.10, no.4. 155-165.
McLendon,T. Larsen, Kristin. Willumson, Glenn. Pennington-Gray, Lori. Klein, JoAnn. Phillips, Rhonda. Confer, John. (2006) THECNICAL REPORT OF PROJECT: CONTRIBUTIONS OFHISTORIC PRESERVATIONTO THE QUALITY OF LIFE IN FLORIDA. Center for Governmental Responsibility, University of Florida Levin College of Law and Department of Urban and Regional Planning.USA.
Van der Krabben, E. M. Jacobs, H. (2013) Public land development as a strategic tool for redevelopment: Reflections on the Dutch experience. Land Use Policy, 30, June, 774– 783.
)