فضامندی: وجوه، حدود و عوامل تاثیر گذار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدة معمارى و شهرسازى دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

فضا همواره در معرض قضاوت و ارزیابی کاربران آن است. این مسئله در فضاهای زندگی برجسته تر می گردد. شاهد این امر تلاش انسان در ایجاد و دستیابی به سطوح قابل قبولی از مطلوبیت در فضاست. یکی از وجوه اصلی و متواتر در ارزیابی فضا که مولفه موثری در میزان مطلوبیت فضایی نیز بشمار می آید، اندازه فضا و به تعبیری میزان "فراخ" بودن آن است. این ویژگی که در خصوص گنجایش بالقوه فضاست، در سطوح وسیعی از مطالعات تحت عنوان "فضامندی" مورد بررسی و تحقیق شده است. پژوهشگران این حوزه، با انجام مطالعات کمی، درصدد یافتن راهکارهایی به منظور "بزرگتر جلوه دادن فضا از اندازه واقعی آن" هستند. در این پژوهش با مرور ادبیات مربوطه، ضمن تعریف این کیفیت معنامند فضایی، رابطه همبستگی مشخصه های فیزیکی فضا و معنای فضامندی را -که در مطالعات پیشین تبیین شده است - تفسیر و با تکیه بر یافته های این تحقیقات، به عرضه  الگوهای مصور معماری برای ارتقای این کیفیت در فضا پرداخته می شود. ردپای بسیاری از این الگوها در آثار معماران بزرگ قابل پیگیری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spaciousness: its Aspects and Impacting Factors

نویسنده [English]

  • Saleheh Bokharaee,
Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Spaciousness is one of the factors that directly affect users’ satisfaction of a particular space. A key question in this area is that how a space with a given area could be perceived as spacious rather than cramped. This paper presents a literature review on the theory and practical hints on how spaciousness could be enhanced and measured. In particular, it is argued that spaciousness directly correlates with certain physical factors such as area, light, ceiling height, wall proportions, openings, color, etc. A series of examples are given to demonstrate the positive versus negative impacts of these factors on the perceived spaciousness. The paper concludes with enumerating areas for further research.

مراجع

  1. بخارائی، صالحه، (1393)، معماری و فضامندی: نحو توالی فضاهای مرتبط با یک اپیزود بر معنای عاطفی فضامندی، (رساله دکتری معماری)، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  2. Acking, C. A. & Kuller, R. (1973). Presentation and judgment of planned environment and hypothesis of arousal. In W.E.F. Preiser (ED). Environmental Design Research, Stroudsburg, PA; Dowden, Hutchinson, and Ross, 72-84.
  3. Ashihara, Y. (1970). Exterior design in architecture. New York: Van Nostrand Reinhold.
  4. Berlyne, D. E. (1971). Aesthetics and psychobiology. New York: Appleton-Century.
  5. Bokharaei, S. & Nasar, J. L. (2015). Adaptation level, perceived spaciousness and preference in a dynamic setting. Paper submitted in review for Human Factors.
  6. Franz, G., von der Heyde, M., &Bülthoff, H. (2003).An empirical approach to the experience of architectural space in VR. Retrieved December 23, 2004, from http://www.kyb.tuebingen.mpg.de/publications/pdfs/pdf2232.pdf
  7. Gärling, T. (1970a). Studies in visual perception of architectural spaces and rooms III: A relation between judged depth and size of space. Scandinavian Journal of Psychology, 11, 124-131.
  8. Gärling, T. (1970b). Studies in visual perception of architectural spaces and rooms IV: The relation of judged depth to judged size of space under different viewing conditions. Scandinavian Journal of Psychology, 11, 133-145.
  9. Gibberd, F. (1967). Town design. London: Architectural Press.
  10. Gibson, J. J. (1950). The perception of the visual world. Boston: Houghton Mifflin.
  11. Hayward, S. S. & Franklin, SS. (1974). Perceived openness-enclosure of architectural space. Environment and Behavior, 6(1), 37-52.
  12. Helson, H. (1964). Adaptation level theory. NY: Harper & Row.
  13. Imamoglu, V. (1973).The effect of furniture on the subjective evaluation of spaciousness and estimation of size of rooms.In R. Küller (Ed.), Architectural psychology (pp. 314-352). Stroudsburg, PA: Dowden, Hutchinson & Ross.
  14. Inui, M., & Miyata, T. (1973).Spaciousness in interiors. Lighting Research and Technology,5, 103-111.
  15. Isenstadt, S. (2006). The modern American house: Spaciousness and middle-class identity. Cambridge University Press.
  16. Ishikawa, T., Okabe, A., Sadahiro, Y., &Kakumoto, S. (1998). An experimental analysis of the perceptions of the area using 3-D stereo dynamic graphics. Environment and Behavior, 30, 216-234.
  17. Kaplan, S, & Kaplan, R. 1989. The Experience of nature: A psychological perspective. NY: Cambridge.
  18. Martyniuk, O., Flynn, J. E., Spencer, T. J., &Hendrick, C. (1973).Effect of environmental lighting on impression and behavior.In R. Küller (Ed.), Architectural psychology (pp. 51-63). Stroudsburg, PA: Dowden, Hutchinson & Ross.
  19. Nasar, JL. 1994. Urban design aesthetics: the evaluative qualities of building exteriors. Environment and Behavior, 26, 377–401.
  20. Norberg-Schultz, C. (1965). Intentions in Architecture. Cambridge MA: MIT press.
  21. Rapoport, A., & Hawkes, R. (1970). The perception of urban complexity. Journal of the American Institute of Planners, 36,106-111.
  22. Sadalla, E. K., & Oxley, D. (1984). The perception of room size: The rectangularity illusion. Environment and Behavior, 16, 291-306.
  23. Sitte, C.,(1886). City planning according to artistic principles, in G. R. and C. C Collins, Camillo Sitte: The Birth of Modern City Planning, New York: Rizzoli
  24. Spreiregen, P. D. (1965). Urban design: the architecture of towns and cities. New York: McGraw-Hill
  25. Stamps, A. E., & Krishnan, V. V. (2006).Spaciousness and boundary roughness. Environment and Behavior, 38, 841-872.
  26. Stamps, A. E. (2007).Evaluating spaciousness in static and dynamic media. Design Studies, 28, 535-557.
  27. Stamps, A. E. (2009).On shape and spaciousness. Environment and Behavior, 41, 526-548.
  28. Stamps, A. E. (2005). Visual permeability, locomotive permeability, safety and enclosure. Environment and Behavior, 37, 587-619.
  29. Stamps, A. E. (2010). Effects of permeability on perceived enclosure and spaciousness. Environment and Behavior, 42, 864-886.
  30. Stamps, A. E. 2003. Permeability and environmental enclosure. Perceptual and Motor Skills, 96, 1305-1310.
  31. Stamps, A. E. (1995).Stimulus and respondent factors in environmental preference. Perceptual and Motor Skills, 80, 668-670.
  32. Stamps, A. E. (2011).Effects of area, height, elongation, and color on perceived spaciousness. Environment and Behavior, 43(2), 252-273.
  33. Thiel, P., Ean D. H., & Richard S. A., (1986).The perception of spatial enclosure as a function of the position of architectural surfaces, Environment and Behavior, vol.18, pp. 227-245.
  34. Wohlwill, J. F. (1976). Environmental aesthetics: The environment as a source of affect. In I Altman & J. F. Wohlwill (Eds.) Human behavior and environment: Advances in theory and research, Vo. 1 (pp. 37-86). New York: Plenum.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 تیر 1395
  • تاریخ بازنگری: 12 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار