طراحی شهری پایین به بالا (مفاهمه ای) تدوین دستورکار فرآیند طراحی شهری مشارکتی با رویکرد شارت نمونه موردی: طرح احداث ایستگاه مرکزی مترو در میدان ساعت تبریز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

کارشناسى ارشد طراحى شهرى، دانشکده معمارى و شهرسازى دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

میدان ساعت به عنوان مرکز منطقه فرهنگی و تاریخی شهر تبریز، از گذشته به عنوان مرکز ارتباط محلات اعیان نشین شهر محسوب می شود. به نحوی که اکثر اهالی آن تعلق خاصی را نسبت به آن محل احساس می کنند و با توجه به تغییرات تدریجی در آن محل، تعداد زیادی از کسبه از گذشته در آن محل ساکن هستند و این مشاغل دست به دست به پسران آنها منتقل می شود، که باعث ایجاد انس و الفت خاص آن افراد به این محل شده است. اما متاسفانه طی چند سال اخیر به دلیل شناسایی بخشی از آن محل در زمره ی بافت های فرسوده و احداث ایستگاه مرکزی مترو، شهرداری تصمیم به تخریب تعداد زیادی از مغازه ها گرفته که موجب نارضایتی و به گفته خود کسبه آواره شدن آنها گردیده است.این در حالیست که، طی چند دهه گذشته هزینه های بسیار سنگینی در نظام های برنامه ریزی جهان معاصر بدلیل تحمیل ارگان های حکومتی، منطقه ای و محلی با اتکاء بر رویکرد حاکمیت "بالا به پایین" پرداخت شده است. اما، بدلیل انقطاع و بیگانگی اجتماع محلی و حکومت، بدلیل توزیع ناعادلانه قدرت عملاً با تسلیم شدن سرمایه های اجتماعی و احساس ضعف و بی قدرتی جامعه در برابر حاکمیت مواجه می شویم.بر این اساس، در این مطالعه، با هدف تبیین "فرآیند طراحی شهری مشارکتی" تلاش شده که، با تمرکز بر فرآیند و تاکید بر سرمایه های اجتماعی و نگرشی دارایی مبنا، مشارکت واقعی ساکنین محلات محقق شود. بنابراین، الگوهای عملیاتی طراحی شهری رایج در ایران به همراه روش های مشارکت برای شرایط موجود مناسب سازی شده است.یافته های این مطالعه نشان می دهد، این الگو امکان تعامل گروهی، فرصت کشف دقیق و واقعی مسائل و قابلیت های فضاهای مختلف را فراهم می کند. و شهروندان نقش فعالی در فرآیند تهیه طرح به عهده می گیرند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Bottom-up Participatory Urban Design Using the Charette Method for Designing the Central Subway Station in Sa’at Square, Tabriz

نویسنده [English]

  • Mahdieh Baquerzadeh Khosroshahi
Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Sa’at Square is one of the historic squares of Tabriz City. Recent interventions by the Municipality include demolition and reconstruction of numerous houses around this square to build a central subway station. Although a consulting firm had prepared several alternatives for land use and access routes in this square, it was decided to finalize the design by adopting a participatory approach. There are a number of methods for stimulating participation in the design process, in particular: awareness-raising expositions; taking into account the views expressed in a survey; group interaction; open-ended discussions; and brainstorming. As a group interaction method, charette is a holistic collaborative planning process that harnesses talents and energies of all interested parties to create and support a feasible plan. Furthermore, it advances community planning and public involvement. Charette comprises of three phases: (i) preparation phase including research an education; (ii) the charette workshop spreading over some days to include at least three feedback loops; and (iv) the implementation phase. This paper reports the results of employing the charette method to decide the final design for Sa’at Square.

  1. اوست هویی زن،آندریاس. مشارکت شهروندان در طرح ریزی و توسعه نواحی شهری.مترجم، ناصر برک پور. مجله معماری و شهرسازی، سال1377، شماره 48/49، ص ص 96-101.
  2. باقرزاده خسروشاهی، مهدیه.(1391). بازشناسی معنای فضای شهری به کمک علم هرمنوتیک (بازشناسی معنای نهفته در میدان ساعت تبریز)، مجله علمی ـ پژوهشی صفه، شماره 59.
  3. بیتهام،د. وبویل،ک.(1379). دموکراسی چیست؟.(چاپ دوم).مترجم، نقش تبریزی،ش.تهران:ققنوس.
  4. خسروشاهی، مهدیه. راهنمای طراحی شهری پایین به بالا (مفاهمه ای). نمونه موردی طرح احداث ایستگاه مرکزی مترو در میدان ساعت تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده شهرسازی و معماری دانشگاه شهید بهشتی، 1390.
  5. طرح تفضیلی منطقه 6 تبریز ، گزارش مرحله چهارم: شناسایی ها و بررسی های طرح تفضیلی. مهندسین مشاورنقش جهان پارس- خرداد 86 .
  6. عبدی دانشپور، زهره.(1387). در آمدی بر نظریه های برنامه ریزی با تاکید ویژه بر برنامه ریزی شهری. تهران : دانشگاه شهید بهشتی.
  7. گلکار، کورش. (1384 ). مناسب سازی تکنیک تحلیلی سوآت برای کاربرد در طراحی شهری. نشریه صفه ،شماره41.
  8. گلکار، کورش. (1384). چشم انداز شهر/ محله: پیشنهاد یک چارچوب مفهومی برای صورت بندی بیانیه چشم انداز، نشریه علمی ـ پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 24، ص ص 36-25 .
  9. گلکار، کوروش. (1385). جعبه ابزار طراحی شهری- راهنمای تهیه چارچوب و طرح جامع سه بعدی طراحی شهری. نشریه بن، سال هفدهم، شماره 51/50،ص ص28-33.
  10. گلکار، کوروش. (1386). طراحی شهری در عمل؛ الگویی برای هدایت و کنترل چند سطحی در طراحی شهری. فصلنامه آبادی، سال هفدهم، شماره 56،ص ص 30-37 .
  11. گلکار، کوروش. (1390). طراحی شهری: فرآیند یا فرآیند ها؟.نشریه علمی - پژوهشی صفه، سال بیست ویکم، شماره 52، ص ص99-134.
  12. گلکار، کوروش.( 1390). آفرینش مکان پایدار: تاملاتی در باب نظریه طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  13. هیلیر، جین.(1388). سایه های قدرت؛ حکایت دوراندیشی در برنامه ریزی کاربری اراضی. مترجم، کمال پولادی. تهران: جامعه مهندسان مشاور ایران.
  14. -Arnstien,Sherry.(1969).Ladder of Participation, Jurnal of Planning Association,No.35.
  15. -Easley,V. Gail & Glenn Coyne.(2005). DCA’s Guidebook: Planning for Community. Involvement. Georgia: State of Georgia Department of Community Affairs, www.dca.state.ga.us.
  16. -Georgia Department of Community Affairs State Planning Recommendations:Community participation techniques.
  17. -Lennertz, Bill.(1999). The Charrette as an Agent for Change. New Urban News.
  18. -Lindsey, Gail.(2003) .A Handbook for Planning and Conducting Charrettes for High-Performance Projects. Colorado: National Renewable Energy Laboratory.
  19. -National Charrette Institute .(2004). NCI Charrette Start Up Kit. CD-Rom, 2nd ed. 2004.
  20. -Netabay, Nuredin . (2007). Bottom-Up Approach: A Viable Strategy in Solving the Somal Conflict
  21. -Oaña,Joel R.(2001).The Planned Unit Development Approach in the New Land Use Plan of Manila: Facilitating Community-Based Governance in Sustainable Urban Regeneration.
  22. -Sanoff, Henry.(2000).Community participation methods in design and planning.US:John Wiley& Sons,INC.
  23. -Hill, McGraw. Donald Watson, Alan Plattus, and Robert G. Shibley. (2003). Time Saver Standards for Urban Design. ISBN 10: 0-07-068507-x
  24. http://www.abcdinstitute.org
  25. http://www.Answers.com
  26. http://www.APAPlanningBooks.com
  27. http://www.Business Dictionary.com
  28. http://www.cabe.org.uk
  29. http://www.charrettecenter.net
  30. http://www.charretteinstitute.org
  31. http://www.dca.state.ga.us
  32. http://www.dced.state.ak.us/mra/Mradruba.htm
  33. http://www.dpz.com
  34. http://www.georgiaconservancy.org
  35. http://www.investment.tabriz.ir
  36. http://www.odpm.gov.uk
  37. http://www.planetizen.com
  38. http://www.rrcdc.org
  39. http://www.sed.uga.edu
  40. http://www.springerlink.com
  41. http://www.townofbrighton.org
  42. http://www.world bank.org