پیشنهاد چارچوبى دانش پایه براى بازجُست ذهنى عوامل مؤثر بر شدت استفادة مردم از بوستا نهاى عمومى در بزر گ شهر تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

بوستان ها و فضاهاى سبز عمومى جزئى از فضاهاى عمومى شهرى و عنصرى از آنچه « فضاى اجتماعى » نامیده مى شود، هستند که مى توانند نقش مهمى در ارتقاى کیفیت محیط شهرى و ارتقاى کیفیت زندگى افراد ساکن و شاغل در شهرها داشته باشند؛ چنانچه چنین امرى در دستورکار و در مجموعة اهداف تصمیم گیران شهرى قرار داشته باشد. با توجه به پیچیدگى و گوناگونى مشکلات شهرى بزرگ شهر تهران و با وجود نقش مهم فضاهاى عمومى شهرها در سلامت جسم و روان مردم، تصمیم گیران شهرى آگاهى تخصصى و « دانش ضمنى» (متفاوت با « دانش صریح ») مورد نیاز را ندارند؛ « دانش ضمنى» که ریشه در عمل و تجارب افراد دارد فقط ویژگى ها و خواسته هاى مردم (استفاده کنندگان و استفاده نکنندگان بوستان هاى شهرى) را شامل نمى شود بلکه از ویژگى هاى آن، شدت استفاده، عوامل مؤثر بر دگرگونى ها، و نیز بایستگى ارتقاى کیفیت بوستان هاى شهرى در راستاى ارتقاى کیفیت زندگى افراد ساکن و شاغل در این بزرگ شهر است. در چنین زمینه هایى بازجُست لازم و کاربردى به ویژه در زمینة دریافت« دانش ضمنى» و با وجود اهمیت این گونه دانش در برنامه ریزى و مدیریت شهرى، انجام نگرفته است. در پاسخ به چنین ناآگاهى ها و کاستى هایى است که چگونگى و شدت استفاده از بوستان ها در میان مردم نیاز به بازجُست دارد که در این مقاله به بخشى از آن پرداخته شده است. در این مقاله هدف ردیابى و سنجش عوامل « ذهنى و محتوایى» مؤثر بر شدت استفادة مردم از بوستان هاى عمومى ،  بر پایه و با تأکید بر دریافت « دانش ضمنى» موجود میان افراد ساکن در بزرگ شهر تهران است. براى دستیابى به هدف این مقاله روشى با مسیر دوگانة توصیفى- تحلیلى و تحلیلى- تجویزى طراحى شده است. در مسیر نخست یا پژوهش پایة این مقاله، نظریه ها و انگاشت هاى مرتبط با فضاهاى عمومى شهرى با تأکید بر بوستان هاى شهرى و با تأکید بر عوامل مؤثر بر شدت استفاده از بوستان هاى شهرى ردیابى شده است. در مسیر دوم بر مبناى پژوهش پایة مقاله و در دستیابى به هدف مقاله، روش و چارچوبى براى فرایند بازجُست شدت استفادة مردم از بوستان هاى بزرگ شهر تهران تدبیر و رهیافت هاى پشتیبان هر مرحله از فرایند پیشنهاد و در مورد بوستان هاى این بزرگ شهر به کار گرفته شده است. براى گردآورى داده هاى مورد نیاز از روش هاى بازبینى و تحلیل متون، روش میدانى، و انجام مصاحبه از مردم و نیز از تصمیم گیران شهرى برپایة طراحى و تکمیل پرسش نامه هایى هدفمند استفاده شده است. نتایج چارچوب پیشنهادى این مقاله از یک سو، یارى به راه اندازى و یا تکمیل سیستم اطلاعات شهرى مرتبط با بوستان هاى شهرى در یک سیستم فراگیر دانش شهرى پشتیبان تصمیم گیرى است و از دیگر سو، به کارگیرى تمهیدات پیشنهادى در این مقاله زمینة افزایش شدت استفاده از بوستان ها و درنتیجه دستیابى به پیامدهاى مثبت آن در سلامت جسمى و روحى افراد ساکن در این بزرگ شهر را فراهم مى کند. یافتة مهم این مقاله را مى توان تأکید بر اهمیت توجه به نظر مردم و دریافت و مدیریت « دانش ضمنى » در بازجُست عوامل اصلى مؤثر بر شدت و تمایل به استفاده از بوستان هاى شهرى دانست که نویسندگان سابقة چنین رویکردى را در چارچوب تفکر و عمل برنامه ریزى و مدیریت شهرى به ویژه مرتبط با فضاهاى عمومى و بوستان هاى شهرى  در بزرگ شهر تهران نیافتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Parks Popularity A Framework for Tehran Metropolis

نویسندگان [English]

  • Zohreh Abdi Daneshpour 1
  • Asrin Mahmoudpour 2
1 Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
2 PhD Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

As important public urban spaces, parks can play a key role in addressing urbanization tensions, in particular nature-deficit disorders. This paper initially surveys theories regarding public urban spaces to determine factors affecting their popularity. On this basis, a knowledge-based framework comprised of criteria and measures is developed for assessing the popularity and use of parks. This framework is then applied to major public parks in Tehran metropolitan area. It is hypothesized that employing this framework will contribute to a holistic urban knowledge including both explicit knowledge and tacit knowing. Factors affecting popularity and use of public parks are hence categorized as: (i) users’ socioeconomic and behavioral characteristics; (ii) the qualitative and quantitative aspects of parks in response to the user needs; (iii) management and design aspects of parks; and (iv) changes in function and use.

مراجع

  1. منابع و مآخذ
  2. معرفى رهیافت گام به گام مشکل یابى مشکل گشایى ، » . دانشپور، ز
  3. در ،« پیشنهادى مقدماتى براى آزمون شیوة تدبیرشدة مشکل یابى در تهرا ن
  4. .16 - نشریه هنرهاى زیبا، ش 36 (زمستان 1387 )، ص 5
  5. طرح راهبردى ساختارى (جامع) شهر تهران » ، وزارت مسکن و شهرسازى
  6. مصوب شوراى عالى شهرسازى و معمارى ایران، تهران. ،«1386
  7. Abdulkarim, D. Experts’ Evaluations of the Production and
  8. Use of Public Spaces in Amman, Jordan, Thesis submitted
  9. to Division of Research and Advanced Studies of the
  10. University of Cincinnati, 2004.
  11. Akkar Eran, Z. «Public Spaces of Post-Industrial Cities and
  12. their Changing Roles», in METU JFA, 24 (1) (2007), pp. 115-
  13. Banerjee, T. «The Future of Public Spaces: Beyond Invented
  14. Streets and Reinvented Places», in Journal of the American
  15. Planning Association, 67 (1) (2001), pp. 9- 24.
  16. Beer, A.R. “Urban Greenspace and Sustainability”, in van der
  17. Vegt, et al. (Eds.), Proceedings of a PRO/ECE-Workshop on
  18. Sustainable Urban Development: Research and Experiments,
  19. The Netherlands: Dordrecht, November 1993.
  20. Borja, J. Citizenship and Public Space, 1998. Available at:
  21. http:// www.publicspace.org.
  22. Briggs, Xavier de Souza. Community Building: The New
  23. (and Old) Politics of Urban Problem-Solving, School of
  24. Government, Harvard Univ., Faculty Research Working
  25. Paper Series. Harvard, 2002.
  26. Carmona, M. “Contemporary Public Space, Part Two:
  27. Classification”, in Journal of Urban Design, 15 (2) (2010), pp.
  28. - 173.
  29. ________ . Living Places: Caring for Quality. The Bartlett
  30. School of Planning, London: UCL Office of the Deputy
  31. Prime Minister, 2004.
  32. Carmona, M. & T. Heath T. Oc & S.Tiesdell. Public
  33. Places Urban Spaces: The Dimentions of Urban Design,
  34. Architectural press, 2003.
  35. Carmona, M. & C. Magalhaes & L. Hammond. Public Space
  36. the Management Dimentional, Routledge, 2008.
  37. Carr, S. & M. Francis & L.G. Rivlin & A.M. Stone. Public Space,
  38. New York: Cambridge University Press, 1995.
  39. Chiesura, A. “The Role of Urban Parks for the Sustainable
  40. City”, in Landscape and Urban Planning, No. 68 (2004), pp.
  41. – 138.
  42. Daneshpour, Z & A. Mahmoudpour. “Exploring the People’s
  43. Perception of Urban Public Parks in Tehran”, in REAL CORP,
  44. Daneshpour, Z. & V. Ebrahimnia & A. Mahmoudpour. “A
  45. Knowledge Management Framework for Integrated Policymaking
  46. in Tehran”, in Knowledge Cities World Summit
  47. Conferenc e (KCWS) 2013.
  48. Davoudi, S. & L. Porter. “Resilience: A Bridging Concept or a
  49. Dead End?”, in Planning Theory & Practice, No. 13 (2) (2012),
  50. pp. 299- 333.
  51. DEFRA. Green Infrastructure Partnership, 2012. http://
  52. sd.defra.gov.uk/tag/green-infrastructure. Accessed in
  53. /01/31.
  54. Dunnett, N. & C. Swanwick & H . Woolley. Improving
  55. Urban Parks, Play Areas and Green Spaces. Department of
  56. Landscape, London: University of Sheffield. Department for
  57. Transport, Local Government and the Regions, 2002.
  58. Fuller, R. A., et al. «Psychological Benefits of Greenspace
  59. Increase with Biodiversity», in Biol. Lett, Vol. 3 No. 4 (2007),
  60. pp 390- 394.
  61. Gehl, J. & L. Gemzøe. Public Spaces Public Life, Copenhagen:
  62. The Danish Architectural Press, 1996.
  63. Glaeser, E. & J. Kolko & A. Seiz. "Consumer City", in Journal
  64. of Economic Geography, Oxford University Press, 1(1)
  65. (2001), pp. 27- 50.
  66. Grahn, P. & U.A. Stigsdotter. “Landscape Planning and
  67. Stress”, in U rban Forestry & Urban Greening, 2 (1) (2003), pp.
  68. - 18.
  69. Kaplan, R. & S. Kaplan. The E xperience of Nature: A
  70. Psychological Perspective, New York: Cambridge University
  71. Press, 1989.
  72. Kaplan, S. “The Restorative Benefits of Nature: Toward an
  73. Integrative Framework”, in Journal of Environment and
  74. Psychology, 15 (1995), pp. 169- 182.
  75. Koresawa A. & J. Konvitz. “Towards a New Role for Spatial
  76. Planning”, in OECD, 2001, pp. 11- 30
  77. Lefebvre, H. The Production of Space, Trans lated by D.
  78. Nicholson-Smith, Blackwell: Oxford, 1984.
  79. Lennard, Suzanne H. Crowhurst and Henry L. Lennard..
  80. “Urban Space Design and Social Life”, in F armer, Ben
  81. and Louw, Hentie (Eds.), Companion to Contemporary
  82. Architectural Thought, New York: Routledge, 1993.
  83. Louv, R. Last Child in the Woods, New York: Algonquin
  84. Books, 2008.
  85. Madanipour, A. Public and Private Spaces of the City,
  86. London: Routledge, 2003
  87. Madden, D.J. “Revisitingthe End of Public Space:
  88. Assembling the Public in an Urban Park”, in City &
  89. Community, 9 (2) (2010), pp. 187- 207.
  90. Maruanti, T & I. Amit-Cohen. «Open Space Planning
  91. Models: A Review of Approaches and Methods», in
  92. Landscape and Urban Planning, 81(1-2) (2007), pp. 1- 13.
  93. McAvoy, L.H. & C. Schatz, & D.W. Lime. "Cooperation in
  94. Resource Management: A Model Planning Process for
  95. Promoting Partnerships betwe en Resource Managers and
  96. Private Service Providers", in Journal of Park and Recreation
  97. Administration, 9 (4) (1991), pp. 42- 58.
  98. Minton, A. The Privatisation of Public Space, 2013 www.rics.
  99. org. Accessed in 2013.02.19.
  100. Mitchell, D. “The End of Public Space? People’s Park,
  101. Definitions of the Public Democracy”, Annals of the
  102. Association of American Geographers, 85 (1) (1995), pp. 33-
  103. Montero, A.M.I. Factors that Influence the Social Life and
  104. Vitality of Public Open Spaces in Maracaibo- Venezuela,
  105. Th esis Submitted to the Graduate Faculty of the Virginia
  106. Polytechnic Institute and Sate University in Partial
  107. Fulfillment of the Degree of Master of Landscape
  108. Architecture, 2 001.
  109. Olsson, L. Planning and Design of Public Space:
  110. Revitalization of Public Space in La Florida, Guatemala City:
  111. Programme of Spatial Planning. Blekinge Institute of
  112. Technology, 2002.
  113. Pfeffer, K. & I. Baud & E. Denis & D. Scott & J. Sydenstricker-
  114. Neto. “Spatial Knowledge Management Tools in Urban
  115. Development”, in N-AERUS: Urban Knowledge in Cities of the
  116. South, 2001, pp. 341- 354.
  117. PPS. Project for Public Space. “Place Making with Project for
  118. Public Spaces”, 2000, available at: www.PPS.org.
  119. PPS. Project for Public Space. “Place Making with Project for
  120. Public Spaces”, 2008, available at: www.PPS.org.
  121. Pretty, J. & M. Griffin & M. Sellens & C. Pretty. «Green
  122. Exercise: Complementary Roles of Nature, Exercise and
  123. Diet in Physical and Emotional Well-being and Implications
  124. for Public Health Policy», in CES Occasional Paper
  125. (Colchester: University of Essex), (2003).
  126. Proctor, T. Creative Problem Solving for Managers,
  127. Developing Skills for Decision-making and Innovation,
  128. London & New York: Routledge, 2005.
  129. Rubenstein-Montano, B. “A Survey of Knowledge-Based
  130. Information Systems for Urban Planning: Moving Towards
  131. Knowledge Management”, in Computers, Environment and
  132. Urban Systems, 24 (2000), pp. 155- 172.
  133. Scottish Executive Central Research Unit (SECRU).
  134. “Rethinking Open Space, Open Space Provisio n and
  135. Management: A Way Forward”, A Report for the Scottish
  136. Executive Central Research Unit. Edinburgh, 2001.
  137. Silhankova, V. «Public Spaces as an Indicator of the City
  138. Health», in International Conference for Integrating Urban
  139. Knowledge & Practice Gothenburg, Sweden. May 29 –
  140. June 3, 2005.
  141. Spocter, M. The ‘SILENT’ Privatisation of Urban Public Space:
  142. In Capetown, 1975-2004, A mini-thesis submitted in partial
  143. fulfilment of the requirements for the degree of MA in the
  144. Faculty of Arts, University of the Western Cape, 2005.
  145. Thompson, C.W. «Urban Open Space in the 21st Century”,
  146. in Lan dscape and Urban Planning, 60 (2002), pp. 59- 72.
  147. Ulrich, R.S. «Natural Versus Urban Scenes: Some
  148. Psychophysiological Effects», in Environment and Behavior,
  149. Vol. 13, No. 5 (1981), pp. 523- 556.
  150. UNDP .2007. Knowledge Management Toolkit: for the Crisis
  151. Pr evention and Recovery Practice Area, 2007, in http://
  152. reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/res ources/p%26i%20
  153. to%20post.pdf
  154. Urban Green Spaces Task force. Green Spaces, Better Places, 126 66
  155. London: DTLR, 2002.
  156. Van Wezemael, J E. “Knowledge Crea tion in Urban
  157. and Knowledge Environment”, Knowledge-Based
  158. Urban Development: Planning and Applications in the
  159. Information Era, in Tan Yigitcanlar and Koray Velibeyoglu
  160. and Scott Baum (Eds), Information science reference,
  161. Hershey, New York, 2008.
  162. Woolley, H. Urban O pen Spaces, London: Spon, 2003..

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار