تحلیل روند تغییرات شاخص هاى تراکم و سرانة فضاى مسکونی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه هنر تهران

2 دانشیار دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه هنر تهران

چکیده

تراکم و سرانه از مباحث کلیدى در مطالعات شهرى هستند. به طور معمول این اصطلاحات در حوزة برنامه ریزى شهرى و مسکن با شاخص هاى خاصى سنجیده مى شوند. این شاخص ها در ترسیم وضعیت کالبدى و اجتماعى شهر اهمیت بسیارى دارند و پایش تغییرات آن ها به کارشناسان و مدیران شهرى، به منظور آگاهى از روند تحولات شهر یارى مى رساند. از این رو در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با استفاده از داده هاى آمارى موجود، روند تغییرات شاخص هاى تراکم و سرانة فضاى مسکونى شهر تهران - شامل تراکم ناخالص مسکونى، تراکم خالص مسکونى، تراکم ساختمانى، سرانة زیربناى مسکونى، و متوسط زیربناى واحدهاى مسکونى-  در بازة زمانى  1390- 1375معین شود و با استفاده از فنون آمارى، چگونگی توزیع آن ها در سطح مناطق و حوزه هاى شهر تهران و همچنین چگونگى تغییرات در همگنى توزیع شاخص ها میان مناطق مختلف شهر ارزیابى شود. یافته هاى تحقیق نشان مى دهند که اولاً مقادیر همة شاخص هاى برشمرده شده در فوق، در طول دورة بررسى در شهر تهران و اغلب مناطق آن سیر افزایشى داشته است و ثانیاً با وجود متوازن تر شدن پراکنش جمعیت- و به تبع آن، تراکم هاى خالص و ناخالص مسکونى- در سطح شهر، توزیع فضاى مسکونى داخلى (شاخص هاى سرانة زیربنا و متوسط زیربناى واحدها) شهر تهران با افزایش نابرابرى در میان مناطق مواجه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Residential Density Indicators: Trends in Tehran Metropolis between 1996~2011

نویسندگان [English]

  • Asgari Masumnia Bisheh 1
  • Nasser Barakpoor 2
1 Faculty of Architecture and Urban Planning, Tehran University of Art
2 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Tehran University of Art
چکیده [English]

This research reviews the trends of indicators for residential density for Tehran metropolitan area between 1996~2011. These indicators include gross residential density, net residential density, floor to area ratio, per capita residential area, and mean housing area. These indicators are then compared for 22 different districts of the city as measures of urban equity. It is demonstrated that all density indicators have increased in the study period, while population distribution and densities have become uniform across the city. Nevertheless, per capita residential area and mean housing area show drastic differences between diverse urban districts. This is indicative of a growing housing inequity throughout the city.

مراجع

  1. منابع و مآخذ
  2. بانک مرکزى جمهورى اسلامى ایران. بانک اطلاعات سر ىهاى زمانى
  3. http://tsd.cbi.ir/Display/ :( اقتصادى (دستیابى در 28 آذر 1392
  4. Content.aspx
  5. برتو، آلن. ساختار فضایى شهر تهران؛ محدودی تها و فرص تهایى براى
  6. توسعة آتى، ترجمة اسفندیار زبردست، تهران: سازمان ملى زمین و مسکن،
  7. . وزارت مسکن و شهرسازى، 1382
  8. حمیدى، ملیحه و دیگران . استخوا نبندى شهر تهران، 3 ج، تهران: سازمان
  9. . مهندسى و عمران شهر تهران، 1376
  10. سازمان فناورى اطلاعات و ارتباطات شهردارى تهران. آمارنامة سال 1390
  11. شهردارى تهران، تهران: سازمان فناورى اطلاعات و ارتباطات شهردارى
  12. . تهران، 1391
  13. بررسى کارایى آمارهاى فضایى در تحلیل تراکم » . سلطانى، على و دیگران
  14. .114 - 1) (بهار 1389 )، ص 99 ) ایران، ش 2 GIS در سنجش از دور و ،« شهرى
  15. :( شهردارى تهران. اطلس کلا نشهر تهران. (دستیابى در 19 آبان 1392
  16. http://atlas.tehran.ir/
  17. تحلیل فضایى پراکنش جمعیت و توزیع » . ضرابى، اصغر و میرنجف موسوى
  18. در فصلنامه تحقیقات جغرافیایى، ش 97 ،« خدمات در نواحى شهرى یزد
  19. .46 - (تابستان 1389 )، ص 27
  20. ،« تحلیل عدم تعادل فضایى در شهرها: مورد تهران » . عبدى دانشپور، زهره
  21. .57 - در صفه، ش 29 (پاییز و زمستان 1379 )، ص 34
  22. تراکم در طر حهاى شهرى: دیدگاهى نظرى در شناخت » . عزیزى، محمدمهدى
  23. .32 - در هنرهاى زیبا، ش 2 (بهار 1376 )، ص 24 ،« مسئله، عوامل و آثار
  24. . تراکم در شهرسازى: اصول و معیارهاى تعیین تراکم شهرى،
  25. . تهران: دانشگاه تهران، 1382
  26. تبیین پراکنده رویى شهرى بر » . عزیزى، محمدمهدى و مجتبى آراسته
  27. در هویت شهر، ،« اساس شاخص تراکم ساختمانى؛ مطالعة موردى شهر یزد
  28. .15 - ش 8 (بهار و تابستان 1390 )، ص 5
  29. تحلیل پراکنش تراکم هاى جمعیتى شهر تبریز با استفاده » . قربانى، رسول
  30. در پژوه شهاى جغرافیایى، ش 54 (زمستان ،« از روش حوزه بندى آمارى
  31. .136 - 1384 )، ص 123
  32. مرکز آمار ایران. نتایج کلى سرشمارى عمومى نفوس و مسکن 1385 (کل
  33. . کشور). تهران: مرکز آمار ایران، 1386
  34. مرکز آمار ایران. گزیده نتایج سرشمارى عمومى نفوس و مسکن 1390 (کل
  35. . کشور). تهران: مرکز آمار ایران، 1391
  36. ، مرکز آمار ایران. گزیده نتایج سرشماری عمومى نفوس و مسکن 1375
  37. و 1390 شهر تهران. تهران: مرکز آمار ایران، 1392 . لوح فشرده.
  38. م ش ه ودى ، س ه را ب. تراکم ساختمانى و جمعیتى در شهرها، به سفارش جامعه
  39. . مهندسان شهرساز، تهران: مزینانى ، 1389
  40. معصوم نیا، عسگرى. تحلیل روند تغییرات شاخ صهاى تراکم و سرانه فضاى
  41. مسکونى در شهر تهران، با تاکید بر تاثیر قوانین و سیاستگذار ىهاى شهرى
  42. . پایان نامة کارشناسى ارشد برنامه ریزى - بر این روندها؛ در دوره 1375
  43. . شهرى، دانشگاه هنر تهران، 1392
  44. مهندسین مشاور توسعة بوم سازگان پایدار. سند اصلى مصوب طرح جامع
  45. شهر تهران، تهران: نهاد مطالعات و تهیة طرح هاى توسعة شهرى تهران،
  46. .1386Acioly Jr., Claudio & Forbes Davidson. “Density in Urban
  47. Development”, in Building Issue, no.8(3) (1996), pp. 3- 25.
  48. Angel, Shlomo et al. The Persistent Decline in Urban
  49. Densities: Global and Historical Evidence of ‘Sprawl’,
  50. Cambridge, MA: Lincoln Institute of Land Policy, 2010.
  51. Retrieved November 15, 2013, from http://www.
  52. lincolninst.edu/pubs/1834_ The-Persistent-Decline-in-
  53. Urban-Densities
  54. Bertaud, Alain. “Evolution of Population Densities
  55. since 1990, Could a New Transport Network Accelerate
  56. the Evolution of Gauteng Spatial Structure toward
  57. “Normalcy”?”, in The international Urban Development
  58. Workshop, November 12-13 (2008), Pretoria. Retrieved
  59. November 15, 2013, from http://alain-bertaud.com
  60. ________ . Mumbai FAR/FSI Conundrum, 2011, July 20.
  61. Retrieved November 12, 2013, from http://alain-bertaud.
  62. com
  63. Bhagat, Ram B. & Gavin W. Jones. Population Change and
  64. Migration in Mumbai Metropolitan Region: Implications for
  65. Planning and Governance (Working paper series No. 201),
  66. Singapore: National University of Singapore, Asia Research
  67. Institute, 2013. Retrieved November 16, 2013, from http://
  68. www.ari.nus.edu.sg
  69. Bunting, T. et al. “Density Gradients in Canadian
  70. Metropolitan Regions, 1971–96: Differential Patterns of
  71. Central Area and Suburban Growth and Change”, in Urban
  72. Studies, no.39(13) (2002), pp. 2531–2552.
  73. Churchman, Arza. “Disentangling the Concept of Density”, in
  74. Journal of Planning Literature, no.13(4) (1999), pp. 389-411.
  75. Dempsey, N. et al. “The Key to Sustainable Urban Development
  76. in UK Cities? The Influence of Density on Social Sustainability”,
  77. in Progress in Planning, no.77 (2012), pp. 89–141.
  78. Dol, Kees, and Marietta Haffner. Housing Statistics
  79. in the European Union 2010, Hague: Delft University
  80. of Technology, OTB Research Institute for the Built
  81. Environment, 2010. Retrieved february 10, 2014, from
  82. http:// www.bmwfj.gv.at
  83. Forsyth, Ann. “Density”. in Roger W. Caves (Ed.), Encyclopedia
  84. of the City. New York: Routledge, 2005, pp. 115- 116.
  85. Forsyth, Ann et al., “Does Residential Density Increase
  86. Walking and Other Physical Activity?”, in Urban Studies, no.
  87. (4) (2007), pp. 679-97.
  88. Gebhard, Fritz. “How do the Swiss Live? The Buildings and
  89. Dwellings Statistic Provides Information”, in ValueS, no.11
  90. (2011), pp. 13-15, Retrieved february 10, 2014, from http://
  91. www.bfs.admin.ch
  92. Hall, Peter. Urban and Regional Planning (4th edition).
  93. London: Routledge, 2002.
  94. HATC. Housing Space Standards. London: Greater London
  95. Authority (GLA), 2006.
  96. Hess, Paul, et al. Urban Density in the Greater Golden
  97. Horseshoe. Toronto: University of Toronto, Centre for Urban
  98. and Community Studies, 2007.
  99. Jenks, Mike & Nicola Dempsey. «The Language and
  100. Meaning of Density», in Mike Jenks and Nicola Dempsey
  101. (Eds.), Future Forms and Design for Sustainable Cities,
  102. Oxford: Architectural Press, 2005, Chap.15, pp. 287- 309.
  103. Kono, Tatsuhito & K. Kusum Joshi. “A New Interpretation on
  104. the Optimal Density Regulations: Closed and Open City”, in
  105. Journal of Housing Economics, no. 21(3) (2012), pp. 223- 234.
  106. Mills, ES and Peng Tan, “A Comparison of Urban Population
  107. Density Functions in Developed and Developing
  108. Countries”, in Urban Studies, 17(3) (1980), pp. 313-321.
  109. Rapoport, Amos. “Toward a Redefinition of Density”, in
  110. Environment and Behavior, no.7(2) (1975), pp. 133-158.
  111. Terzi, Fatih & Fulin Bölen. “An Analysis of Spatial
  112. Development Tendency of Istanbul”, in A|Z ITU, no.8(2)
  113. (2011), pp. 35-48.
  114. Turok, Ivan. “Deconstructing Density: Strategic Dilemmas
  115. Confronting the Post-apartheid City”, in Cities, no.28 (2011),
  116. pp. 470–477.
  117. Wang, Fahui & Yixing, Zhou. “Modelling Urban Population
  118. Densities in Beijing 1982- 90: Suburbanisation and its
  119. Causes”, in Urban Studies, no.36(2) (1999), pp. 271- 287.
  120. Williams, Katie. “Space per Person in the UK: A Review of
  121. Densities, Trends, Experiences and Optimum Levels”, in
  122. Land Use Policy, no.26(1) (2009), pp. S83-S92.
  123. http://www.demographia.com
  124. http://www.citymayors.com

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار