کاربرد نظریه زمینه ای در پژوهش های طراحی شهری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دکترى طراحى شهرى، دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

دانش طراحى شهرى به مثابه هنر و علم آفرینش مکان هاى پایدار همواره نیازمند پایه هاى نظرى است که بر اساس فهم دقیق رابطة انسان و مکان و کیفیت محیط تبیین شوند. نبود ابزارهاى مناسب نظریه پردازى در این رشته با توجه به جوان بودن دانش طراحى شهرى از یک سو و نظریه هاى نامناسب برخاسته از روش شناسى کمّى که در آن ها از درک و تفسیر کاربران از مکان غفلت شده است، از سوى دیگر، نیاز به کارگیرى روش شناسى کیفى  تفسیرگراى متجانس با ماهیت کیفیت گراى طراحى شهرى را ایجاب کرده است. على رغم این نیاز تاکنون پژوهش هاى بسیار محدودى با استفاده از روش شناسى کیفى، به خصوص در موضوع « نظریة زمینه اى» در حوزة طراحى شهرى انجام شده است. هدف در این مقاله تبیین ویژگى ها و فرایند  « نظریة زمینه اى» به مثابه روش شناسى کیفى پژوهش، چگونگى استفاده از آن در مطالعات طراحى شهرى، و بازشناسى جایگاه نظریه هاى منبعث از آن در نظام گونه شناسى نظریه هاى طراحى شهرى است. در این مطالعه از دو روش توصیفى-  تحلیلى برخاسته از مطالعات گستردة نظرى براى شناسایى« نظریة زمینه اى » و روش شناسى مربوطه و روش پیمایشى، برآمده از تجربة عملى به کارگیرى فرایند « نظریة زمینه اى»،  استفاده شده است. در این پژوهش روش کاربردى استفاده از «نظریة زمینه اى» در پژوهش هاى طراحى شهرى با هدف اعتلاى کیفیت مکان بر اساس درک و تفسیر مردم بیان شده است. در ادامه جایگاه نظریه هاى منبعث از روش « نظریة زمینه اى » با استفاده از فرا نظریة لنگ و گونه شناسى نظریه هاى طراحى شهرى گلکار در میان نظریات طراحى شهرى تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Grounded Theory Applications in Urban Design Research

نویسنده [English]

  • Azadeh Lak
Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Qualitative research is conducted using diverse methodologies such as phenomenology, ethnography, case study, action research and grounded theory. These methodologies vary in their focus and applicability and are used in urban design research. Grounded theory is a methodology for qualitative research first used in 1967 by Galser and Strauss in sociological studies. It is based on deep interviews, the results of which is systematically coded to formulate a hypothesis or theory. This methodology can be employed in both urban design practice as well as theoretical research. This paper explains the grounded theory methodology and process and gives examples of its application to urban design research. It further tires to determine its place within urban design research methodologies.

مراجع

  1. منابع و مآخذ
  2. استراوس، انسلم و جولیت کوربین. مبانى پژوهش کیفى: فنون و مراحل
  3. . تولید نظریة زمین هاى. ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نشر نى، 1390
  4. ایمان، محمدتقى. رو ششناسى تحقیقات کیفى، تهران: پژوهشگاه حوزه و
  5. . دانشگاه، 1391
  6. در ،« روش شناسى نظریة بنیادى » . ایمان، محمدتقى و منیژه محمدیان
  7. ،( فصلنامة رو ششناسى علوم انسانى (حوزه و دانشگاه)، ش 56 )پاییز 1387
  8. .54 - ص 31
  9. راهبرد کیفى پژوهش نظریة مفهوم سازى » ، پویا، علیرضا و حسنیه طباطبایى
  10. ( در دوماهنامة توسعة نیروى انسانى پلیس، سال هشتم، ش 37 ،« بنیادىمهر و آبان 1390 )، ص 11
  11. دانایى فرد، حسن. رو ششناسى پژوهش کیفى در مدیریت: رویکردى جامع،
  12. . تهران: انتشارات صفار، 1383
  13. .www.spssx.com/q.pdf شهبازى، مهدى. روش تحقیق کیفى، در
  14. شیرى، حامد. رو ششناسى تئورى زمین هاى، کارنوشت دورة دکترى، گروه
  15. . جامعه شناسى دانشگاه اصفهان، 1387
  16. عابدى، حیدرعلى و نازآفرین حسینى و محسن شهریارى و مجید کاظمى و
  17. ماهرخ کشورى، روش تحقیق در پرستارى و مامایى، اصفهان: دانشگاه آزاد
  18. . اسلامى (خوراسگان)، 1387
  19. فلیک، اووه. درآمدى بر تحقیق کیفى، ترجمة هادى جلیلى، تهران: انتشارات:
  20. . نشر نى، 1387
  21. گروت، لیندا. رو شهاى تحقیق در معمارى، ترجمة علیرضا عینى فر. مؤسسة
  22. . انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1386
  23. گلکار، کوروش. آفرینش مکان پایدار، تهران: انتشارات دانشگاه شهید
  24. . بهشتى، 1390
  25. در ،« تئورى هاى طراحى شهرى: تحلیل گونه شناختى تئورى ها » .
  26. .33 - صفه، ش 29 (پاییز و زمستان 1378 )، ص 16
  27. لک، آزاده. بازآفرینى حس دلبستگى به مکان در محلات مسکونى بعد از
  28. . زلزله: بم، پایان نامة دکترى، دانشگاه شهید بهشتى، 1392
  29. درک معنایى حس مکان در بازسازى مسکونى بعد از زلزله: » .
  30. در فصلنامة علم ى پژوهشى مسکن و محیط روستا، (در حال چاپ). ،« بم
  31. لنگ، جان. آفرینش نظریة معمارى: نقش علوم رفتارى در طراحى محیط،
  32. . ترجمة علیرضا عینى فر، دانشگاه تهران، 1391
  33. محمدپور، احمد. تجربة نوسازى: مطالعة تغییر و توسعه در هورامان با روش
  34. . نظریة زمین هاى، تهران: نشر جامعه شناسان، 1392
  35. گراندد تئورى: نظریه سازى استقرایى بر اساس داده هاى » . منصوریان، یزدان
  36. .( در فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، ( 1386 ،« واقعى
  37. هالووى، ایمى. روش تحقیق کیفى در پرستارى، ترجمة حیدرعلى عابدى،
  38. . تهران: انتشارات بشرى، 1385
  39. Alexandre, Laura. Meaning of Place: Exploring Longterm
  40. Residents Attachment to the Physical Environment
  41. in Northern New Hampshire, PhD thesis in https://etd.
  42. ohiolink.edu/ap:10:0::NO:10:P10_ETD_SUBID:48014, 2008.
  43. Birks, M. & J. Mills. Grounded Theory: A Practical Guide.
  44. London: Sage Publications, 2011.
  45. Bonaiuto, Marino & Ferdinando Fornara & Mirilia Bonnes,
  46. “Indexes of Perceived Residential Environment Quality
  47. and Neighborhood Attachment in Urban Environments: A
  48. Confirmation Study on the City of Rome”, in Landscape and
  49. Urban Planning, Vol. 65, Issues 1-2 (15 Septemrer 2003), pp.
  50. - 52.
  51. Bonaiuto, Marino & Giuseppe Carrus & Helga Martorella
  52. and Mirilia Bonnes. “Local Identity Processes and
  53. Environmental Attitudes in Land Use Changes: The
  54. Case of Natural Protected Areas”, in Journal of Economic
  55. Psychology,No. 23 (2002), pp. 631-653.
  56. Chamberlain, Kerry, What Is Grounded Theory? Qualitative
  57. Research for the Human Science, 1995, in http://Kerlins.Net/
  58. Bobbi/Research/Qualresearch/Bibliography/Gt.Html.
  59. Creswell, John W. Research Design: Qualitative, Quantitative,
  60. and Mixed Methods Approaches. 3rd Edition. Los Angeles:
  61. Sage Publications, Inc., 2009.
  62. ________ . Qualitative Inquiry and Research Design:
  63. Choosing Among Five Approaches (2nd ed.), Thousand
  64. Oaks,. CA: Sage, 2007.
  65. Dixon, John and Kevin Durrheim. “Dislocating Identity:
  66. Desegregation and the Transformation of Place”.in Journal
  67. of Environmental Psychology, No. 24 (2003), pp. 455–473.
  68. Gieryn, Thomas F. “A Space for Place in Sociology”, in
  69. Annual Review of Sociology,No. 26 (2000), pp. 463–496.
  70. Glaser, B. Basics of Grounded Theory Analysis: Emergence v.
  71. Forcing, Mill Valley, CA: The Sociology Press, 1992.
  72. ________ . Doing Grounded Theory: Issues and Discussions,
  73. Mill Valley,CA: Sociology Press, 1998.
  74. Glaser, B. and A. Strauss. The Discovery of Grounded Theory:
  75. Strategies for Qualitative Research, Chicago, IL: Aldine, 1967.
  76. Hatley, Pamela Jo. Preserving Place: A Grounded Theory
  77. of Citizen Participation in Community-Based Planning, in
  78. http://scholarcommons.usf.edu/etd, 2013.
  79. Kelly, John.”A Proposition for a Construction Research
  80. Taxonomy”, in Khosrowshahi, F (Ed.), Proceedings
  81. th Annual ARCOM Conference, 1-3 September 2004,
  82. Edinburgh, UK. Association of Researchers in ConstructionManagement, Vol. 2 (2004), pp.1175–86.
  83. Lang ,Jon. Creating Architectural Theory: The Role of the
  84. Behavioral Sciences in Environmental Design, New York: Van
  85. Nostrand, 1987.
  86. Manzo, Lynn. “For Better or Worse: Exploring the Multiple
  87. Dimensions of Place Meaning”, in Journal of Environmental
  88. Psychology, No. 25 (1) (2005), pp. 67-86.
  89. Manzo, Lynn. C. & Rachel G. Kleit & Dawn Couch. “Moving
  90. Once is Like Having your House on Fire Three Times: The
  91. Experience of Place and Displacement Among Residents
  92. of a Public Housing Site”,in Urban Studies, No. 45 (9) (2008),
  93. pp. 1855-1878.
  94. Milligan, Melinda. “Displacement and Identity
  95. Discontinuity: The Role of Nostalgia in Establishing New
  96. Identity Categories”. In Symbolic Interaction, No. 26 (2003),
  97. pp. 381– 403.
  98. Moore. Jeanne, “Placing Home in Context”, in Journal of
  99. Environmental Psychology, No. 20, (2000), pp. 207–217.
  100. Morse, Janice M & Peggy Anne Field. Nursing Research: The
  101. Application of Qualitative Approaches , Nelson Thornes,
  102. Morse. Janice, Lyn Richards. Readme First for a User’s Guide
  103. to Qualitative Methods. Thousand Oaks, London, New
  104. Delhi: Sage, 2000.
  105. Newman, W. Lawrence. Social Research Methods:
  106. Qualitative and Quantitative Approaches, USA: Allen &
  107. Bacon, 1997.
  108. Norberg-Schulz, Christian. Genius Loci: Towards a
  109. Phenomenology of Architecture, New York: Rizzoli, 1980.
  110. Pandit, Naresh. “The Creation of Theory: A Recent
  111. Application of the Grounded Theory Method”,in The
  112. Qualitative Report, 2 (4) (1996), pp. 1-20.
  113. Patterson, Michael E. & Daniel R. Williams. “Maintaining
  114. Research Traditions on Place:Diversity of Thought and
  115. Scientific Progress”, in Journal of Environmental Psychology,
  116. No. 25 (2005), pp. 361–380.
  117. Pretty, Grace & Heather M. Chipuer & Paul Bramston,.”Sense
  118. of Place Amongst Adolescents and Adults in two Rural
  119. Australian Towns: The Discriminating Features of Place
  120. Attachment, Sense of Community and Place Dependence
  121. in Relation to Place Identity”, in Journal of Environmental
  122. Psychology, No. 23 (3) (fall 2003), pp. 273-287.
  123. Runeson, K.G. & M. Skitmore. “Scientific Theories”, in
  124. Andrew Knight & Les Ruddock (eds), Advanced Research
  125. Methods in the Built Environment, Wiley-Blackwell, Oxford,
  126. UK, 2008, pp. 75-85.
  127. Seamon, David. “A Way of Seeing People and Place:
  128. Phenomenology in Environment-Behavior Research”, in
  129. Wapner, S. & J. Demick & T. Yamamoto & H. Minami, (eds.),
  130. Theoretical Perspectives in Environment-Behavior Research,
  131. New York: Plenum, 2000, pp. 157-78.
  132. Stedman, Richard C. “Is it Really Just a Social Construction?
  133. The Contribution of the Physical Environment to Sense of
  134. Place”, in Society and Natural Resources, No.16 (2003).pp.
  135. –685.
  136. Trost, J. “Research Note: Statistically Nonrepresentative
  137. Strati®ed Sampling: A Sampling Technique for Qualitative
  138. Studies”, in Qualitative Sociology, 9 (1) (1986) , 54- 57.
  139. Waxman, Lisa Kinch. More Than Coffee: An Exploration of
  140. People, Place, and Community with Implications for Design,
  141. PhD thesis, in http://diginole.lib.fsu.edu/etd/1228/. 2004.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار