کاهش آسیب پذیرى خوابگاه هاى دانشجویى دانشگاه شهید بهشتى در برابر آتش سوزى و زلزله

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

خوابگاه هاى دانشجویى به دلایل استفادة شبانه روزى، تراکم جمعیت، نوع چیدمان مبلمان، تجهیزات و جانمایى تأسیسات برودتى  حرارتى، در معرض آسیب هاى ناشى از حوادث غیرمترقبه، خصوصاً آتش سوزى و زلزله، هستند. این امر با توجه به فقدان برنامة مدیریت بحران و آشنا نبودن دانشجویان و کارکنان در چگونگى مواجهه با شرایط اضطرارى و حفظ ایمنى، ممکن است تلفات و خسارات جبران ناپذیرى را موجب شود. با توجه به استقرار خوابگاه هاى برادران و خواهران در ضلع شمالى سایت دانشگاه شهید یهشتى و عبور گسل شمال تهران از منطقه، لزوم تدوین برنامه کاهش آسیب پذیرى و مواجه با سوانح امرى اجتناب ناپذیر است. اگرچه مقاوم سازى سازه اى ساختمان ها تا حدود زیادى احتمال تخریب را کاهش مى دهد، لیکن به دلایل گوناگون، ازجمله نیاز به بودجة فراوان، امکان تعلیق روند آموزشى، و زمان بر بودن عملیات ساختمانى، این امر به ندرت عملى است. علاوه بر این، چنانچه ساکنین با رو شهاى تخلیة اضطرارى آشنا نباشند، به هنگام تخلیه سردرگم می شوند، حتی در ساختمان های مقاوم، امکان خسارات و تلفات هست. بنابراین در سال های اخیر، به کاهش آسیب پذیری فضاهای خوابگاهی پرجمعیت از نظر غیر سازه ای و مدیریتی توجه ویژه ای شده است، زیرا هم کم هزینه است و هم تمهیدات مقاوم سازی عناصر غیر سازه ای و آموزش ساکنین و مسئولین ساختمان و تدوین برنامه بحران برای واکنش مناسب در شرایط اضطرار، موجب کاهش تلفات می شود.روش پژوهش مقاله ی توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی است و ساختمان ها از طریق ارزیابی سریع بصری مطالعه می شوند. به این منظور ساکنین خوابگاه ها به گروه های دانشجو، مسئولین و نیروی خدماتی دسته بندی و ضمن ضمن شناخت آسیب پذیری های موجود، با مصاحبه های عمیق و تکمیل پرسش نامه، میزان آگاهی کاربران در مواجهه با شرایط اضطراری، با استفاده از روابط همبستگی، تحلیل شده اند. همچنین با روز آمد کردن نقشه ی بلوکهای خوابگاه ها، ضمن پایش دقیق موارد آسیب پذیر، میزان خطرپذیری چیدمان، چگونگی اتصال مبلمان به کف و سقف، تیغه های جداکننده، الحاقات غیر سازه ای، راهروهای طبقات، و تاسیسات اضطراری در شرایط بحران، هنگام تخلیه سریع جمعیت ساکن، مطالعه شده اند.نتیجه گیری مقاله در قالب عرضه راهکارهای کاربردی انطباق چارت تشکیلاتی با سامانه فرماندهی حادثه و همچنین کاهش آسیب پذیری های غیرسازه ای و تهیه نقشه های تخلیه اضطراری است. بنا بر این توصیه می شود که در بخش مدیریتی، ساکنین و مسئولین خوابگاه ها با گذراندن دوره های آموزشی و برنامه های تمرینی، آمادگی لازم را کسب کنند. این امر با همکاری واحد مدیریت بحران ناحیه یک شهرداری تهران و همچنین مراکز هلال احمر، آتش نشانی، حراست دانشگاه، و معاونت دانشجویی میسر است. افزون بر این، همه عناصر آسیب پذیر غیر سازه ای شناسایی و مقاوم سازی، هم زمان دانشجویان با شرکت در برنامه های آشنایی با مدیریت بحران، در هر نیم سال تحصیلی، با مقولات امداد اولیه، برخورد هوشیارانه با آتش سوزی، تخلیه اضطراری، و دیگر نکات ایمنی آشنا می شوند. به نظر می رسد که یافته های پژوهش قابل تعمیم به سایر خوابگاه های دانشجویی را، با توجه به ویژگی های ساختمانی و اجتماعی و منطقه ای، دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reducing the Vulnerability of Shahid Beheshti University dormitories to the risks of Fire and Earthquake

نویسنده [English]

  • Alireza Fallahi
Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Student dormitories are vulnerable to the risk of fire and earthquake for many reasons including the fact that they represent areas with high population density, supporting occupants 24 hours a day, and exposed to the threat of structural faults, as well as mechanical and electrical equipment failure. Such factors are further aggravated by the lack of effective disaster plans and response procedures to guide resident behaviours in the event of an emergency, which also increase the chances of otherwise preventable injuries or death. Located within a seismic zone to the north of Tehran, the student dormitories of Shahid Beheshti University require the development of a vulnerability reduction program for such possible incidents.Though building retrofitting reduces the possibility of structural collapse, such operations are rarely feasible due to the lack of sufficient budgetary support, the need to suspend educational activities during the construction process, and the extended time required for such undertakings. In addition, even during retrofitting processes where the objective is to strengthen the building structure, the occupiers can still be injured if the construction efforts are not accompanied with educational programs informing the occupiers of proper evacuation procedures during emergency events. As a result, in recent years, efforts to reduce the vulnerability of dormitories have not only included the development of disaster plans focusing on the structure of the buildings, but attention has also been placed on strengthening non-structural elements such as educating occupiers on how to react, behave and exercise control in the event of an emergency incident. Such an approach is seen to be effective in establishing a formal protocol to be followed, an understanding by occupiers, and therefore ultimately reducing the risk of avoidable injuries and casualties. The research methodology involved in this project is a descriptive analytical approach undertaking a field investigation using a Rapid Visual Screening (RVS) method. During this process, all occupiers including students, staff and service workers are interviewed in depth in order to find out their understanding of suitable behaviour during an emergency situation. Once performed, all dormitory maps and drawings are subsequently updated and an observation is carried out to measure the non-structural defects in all architectural elements, as well as the risk posed by mechanical and electrical equipment. Finally, the emergency exit plans are also developed. The research findings propose a number of applicable recommendations. With regard to the development of a disaster plan, an incident command system (ICS) is suggested in order to allocate responsibilities to occupants, supported by regular practical rehearsals within the dormitories. Public education programs, such as first aid and fire distinguishing courses are also included aspects of the proposed plan. In addition, all non-structural elements can be strengthened by using appropriate materials and equipment. The findings may also be applicable for other university dormitories in the country.

  1. منابع
  2. اشترى ماهینى، آمنه و مجید آقاقازانى و امیر رنگین کمان. راهنماى تشکیل
  3. گروه مدیریت بحران در اماکن مسکونى، سازمان پیشگیرى و مدیریت
  4. . بحران شهر تهران، 1391
  5. حسینى مازیار و سعید منتظرالقائم و عبدالرضا امینایى چترودى. راهنماى
  6. کاربردى کاهش خسارات اجزاى غیرساز هاى ساختما نها در اثر زلزله،
  7. . سازمان پیشگیرى و مدیریت بحران شهر تهران، 1387
  8. فلاحى، علیرضا. ارزیابى سانحه، خطرپذیرى آسی بپذیرى و خسارات،
  9. . مؤسسه آموزش عالى علمى کاربردى هلال احمر، 1388
  10. Blaikie, Piers & Terry Cannon & Ian Davis & Ben Wisner. At
  11. Risk, Natural Hazards, People s Vulnerability and Disasters,
  12. Routledge, 1994.
  13. City of Hillsboro Emergency Management, (503) 681-6412, in
  14. http://www.ci.hillsboro.or.us/EmergencyInfo/
  15. Cutter, S.L., et al. “A Place-based Model for Understanding
  16. Community Resilience to Natural Disasters”, in Global
  17. Environmental Change, Elsevier, Vol. 18 (2008), pp. 598-606
  18. Dormitory Handbook, USA: Indians Hills Community
  19. College, The Hills, 2013.
  20. FEMA. Earthquake Hazard Mitigation for Nonstructural
  21. Elements, Field Manual, FEMA 74-FM, 2005.
  22. Kuligowski, E. & R. Peacock. A Review of Building Evacuation
  23. Models, Technical Note 1471, National Institute of Standards
  24. and Technology (NIST), 2005.
  25. html.www.dezful.ir
  26. http://facilities.princeton.edu/housing
  27. http://nyc.gov/html/fdny
  28. http://web.princeton.edu/sites/publicsafety
  29. www.fema.gov, keyword search: fire extinguishers-link to
  30. nasd. Org
  31. www.hamshahrionline.ir/details
  32. www.housing.umich.edu, University of Michigan Housing
  33. Website.
  34. www.library.lehigh.edu/asa2.0/Record/921187
  35. www.pgnews.ir/showpage
  36. سایت دانشگاه شهید بهشتى