بررسى نردة پنجره هاى بناهاى دورة قاجاریه در همدان

 بناهاى دورة قاجارى شهر همدان پنجره هایى با نرده هاى زیبا و متنوع دارد که نشان از هنر نرده سازان همدانى است. این دوره، سرآغاز استفادة فلز به جاى چوب در ساخت نردة پنجره ها است که به «گل نرده» معروفند.بررسى ها نشان داد که ساخت نردة پنجره ها نخست جنبة تزیین، حجاب، و حفاظت داشته، ولى به مرور زمان جنبة تزیینى آن قوت بیشترى یافته است. در آغاز، طرح نرده پنجره هاى بناهاى دورة قاجاریه همدان برگرفته از هنر غیربومى بوده و شکلى شبیه به حرف «S» با پیچش حلزونى داشته است. این شکل تنها طراحى و  ساخت نردة پنجره هایى با ابعاد خاص از مستطیل را میسر مى کرد و استادکاران نمى توانستند سطح پنجره هایى با ابعاد مختلف مستطیل و شکل هاى متفاوت مانند منحنى را کاملاً پوشش دهند. به همین علت آن ها ابعاد شکلى شبیه «S» را تغییر مى دهند و به ابعاد مختلفى  دست مى یابند که سطح کامل پنجره ها را پوشش مى دهند. درنهایت  استادکاران با تجربه اندوزى و لحاظ کردن نیازهاى روز، دست به نوآورى مى زنند و خلاقانه با تغییر عمده در شکل  شبیه «S» نقش مایه هاى جدید و متنوعى ابداع مى کنند که خود به عنصرى نو بدل مى گردد و مى توان با قرینه سازى، ترکیب، و تکثیر آن ها به انواع شکل هاى زیبا با ابعاد متفاوت دست یافت. این نوآورى تا آنجا پیش مى رود که به طرح هایى منحصربه فرد و در نوع خود بى نظیر منتهى مى گردد، طرح هایى با نقوش متفاوت که هریک سرآغازى در ساخت انواع نردة پنجره در دورة پهلوى گشت. این طرح ها در زیرنقش مستطیل و با قرینه سازى اجرا مى شوند. بررسى ها روند تکاملى را در ساخت نردة پنجره ها نشان داد که از تنوع ابعاد و شکل پنجره ها تبعیت مى کند.هدف در این پژوهش، مستندسازى طرح هاى به کاررفته در نرده پنجره و بررسى و شناسایى روش هاى ترسیم و ساخت آن و نیز بومى سازى هنر وارداتى به دست هنرمندان ایرانى است. جمع آورى اطلاعات در این پژوهش توصیفى  تحلیلى، با مطالعة میدانى صورت گرفته است. به این منظور 68 نردة پنجره در بناهاى باقى مانده از دورة قاجاریة شهر همدان شناسایى، مطالعه، و بررسى گردیده و در چهار گروه دسته بندى شده است.