پژوهشى در طبیعت شناسى اخوان الصفا در نسبت با معمارى اسلامى ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة هنر و معمارى دانشگاه یزد

2 مربى دانشکدة معمارى دانشگاه آزاد اسلامى واحد تفت

چکیده

مقالة حاضر در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول، به منظورشناخت اندیش ههاى اخوان الصفا (گروهى از متفکران قرن چهارم هجرى که دیدگاه آنان در خصوص طبیعت بر جها نشناسى متفکران اسلامى قرون بعدى تأثیرگذار بوده است)، اطلاعاتى کلى پیرامون هویت، مذهب، ویژگیهای رسائل، و اهداف آنها بیان میگردد. دربخش دوم، در خصوص اندیشه هاى اخوان الصفا دربارة طبیعت ، شامل نظریة وحدت وجود، تلقى جهان مشهود به عنوان تمثیلى از عالم غیب، نقش اعداد در شکل گیرى جهان، سلسله مراتب وجود، تصرف دائمى خداوند در عالم مخلوقات، نقش طبیعت در عالم تحت القمر به عنوان یکى از قواى نفس کلى، و تشابه عالم صغیر و کبیر، سخن گفته میشود و در نهایت در قسمت سوم، با برشمردن ویژگى هایى از معمارى اسلامى ایران از جمله وحدت اجزا، سلسله مراتب، استفاده از اشکال هندسى کامل و داراى معنى رمزى و تمثیلى، و همچنین کاربرد اعداد خاص در تزیینات و تقسیمات فضا، ردپاى طبیعت شناسى اخوان در این معمارى دنبال شده و نسبت بین آنها آشکار میشود..

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ekhvan-os-Safa on Nature

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Zeinab Emadian Razavi 1
  • Mohamad Mehdi Fakhroddin Tafti 2
1 Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, Yazd University
2 Lecturer, Faculty of Architecture, Taft Islamic Azad University
چکیده [English]

Ekhvan-os-Safa (literally the Fraternity of Earnestness) was a prolific activist group of scholars whose work greatly influenced the Islamic thought in later centuries. Written in a straightforward language understandable for all, their encyclopedic treatises refer to all available sources with no prejudice towards any religion or belief. They broadly cover four key subjects: mathematics, natural sciences, philosophy and logic, as well as canon law. In their view: the cosmos is a unified whole; the material world is a reflection of a Platonic archetypal world; numbers have a Pythagorean significance in addition to their quantification property; there is a nine-tiered hierarchy of existence; the created world is subject to continuous manipulation by its divine Creator; and the human being resembles the universe. It is argued that the impact of these beliefs could be traced in the features of Persian Islamic architecture such as unity of elements, hierarchy, and use of a symbolic geometry and proportions.

  1. امام جعفر صادق. توحید مفضل، ترجمه محمدباقر مجلسى، تهران: انتشارات فقیه، 1359.
  2. امین زاده، بهناز . « حکمت ارتباط با طبیعت در شهرهاى مسلمین». در صفه، ش 31 ، ( پاییز و زمستان 1379) ، ص 40-53.
  3. اعوانى، غلامرضا. جزوة درس شناخت شناسى، گروه دکترى معمارى، دانشگاه شهید بهشتى، 1386.
  4. حلبى، على اصغر. (ترجمه و نگارش). گزیدة متن رسائل اخوان الصفا، تهران: انتشارات زوار، 1360.
  5. دلاورى، ابوالفضل. پژوهشى در اندیشه هاى سیاسى اخوان الصفا، تهران: مؤسسه انتشاراتى روزنامه ایران، 1384.
  6. صارمى، على اکبر و تقى رادمرد. ارز شهاى پایدار در معمارى ایران، تهران: سازمان میراث فرهنگى کشور، 1376.
  7. طاهباز، منصوره.« رد پاى قداست در معمارى اسلامى ایران». در صفه، ش 39، ( پاییز و زمستان 1383)، ص 103-124.
  8. عکاش، سمیر . « تجلى نظم جهانى و نشانه بردارى از آن در معمارى سنتى اسلامى » . ترجمة على اکبر خان محمدى، در صفه، ش 28، ( بهار و تابستان1378)، ص 48-61.
  9. فاخورى حنا و خلیل جر. تاریخ فلسفه در جهان اسلامى، ترجمة عبدالمحمد آیتى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى، 1383.
  10. لولر، رابرت. هندسة مقدس، ترجمة هایده معیرى، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1368.
  11. مهدوى، یحیى. مهدو ىنامه، تهران: انتشارات هرمس، 1378.
  12. نصر، سیدحسین. دین و نظم طبیعت، ترجمة انشاءالله رحمتى، تهران: نشر نى، 1385.
  13. -----------. نظر متفکران اسلامى دربارة طبیعت، تهران: دانشگاه تهران دهخدا، 1345.
  14. نوایى، کامبیز و کامبیز حاج قاسمى. خشت و خیال، شرح معمارى اسلامى ایران، تهران: سروش با همکارى دانشگاه شهید بهشتى، 1390.
  15. نوایى، کامبیز . « مسجد، تمثال انسان کامل». در صفه، ش 26، (بهار و تابستان 1377) ،ص 54-67.