انکار، اثبات یا تأمل؟پیرنیا و احراز اصول معمارى ایرانى

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 ;کارشناس ارشد دانشکدة هنر و معمارى دانشگاه یزد

2 دانشجوى کارشناسى ارشد معمارى دانشکدة هنر و معمارى دانشگاه آزاد یزد

3 دانشیار دانشکدة معمارى و شهرسازى دانشگاه شهید بهشتى

چکیده

اندیشمندان بسیارى اعم از ایرانى و غیر ایرانى، سعى در فهم واشاعه ى بنیان هاى معمارى ایران در طول سالیان داشته اند؛ استاد محمدکریم پیرنیا نیز از جملة این اشخاص بوده و استخراج و تدوین اصول پنجگانة معمارى ایرانى نیز از نتایج تلاش هاى اوست. با توجه به بازخورد و واکنش هاى متفاوتى که امروزه در برابر این اصول وجود دارد، هنوز کارایى آنها در معمارى امروز ایران مورد ارزیابى قرار نگرفته است. اما پیش از آن باید به این مسئله پاسخ داد که اصول یادشده تا چه حد برآمده از تحقیق علمى بوده اند؟در این مقاله سعى شده تا با تأمل بیشتر در زندگى معمارانه و گفته ها و نوشته هاى استاد پیرنیا ریشه، زمینه، و نحوة بروز و رشد این اصول آشکارتر شود و به نوعى اعتبار درونى اصول مورد بررسى قرار گیرد. باشد تا راه آنان که در ادامة هدف وى براى خود مسئولیتى احساس مى کنند، هموارتر شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Refutation, Verification or Reflection? Formulation of Persian Architecture Principles by Pirnia

نویسندگان [English]

  • Najmeh Naderi 1
  • Ali Jadidi 2
  • Hamid Nadimi 3
1 Faculty of Art and Architecture, Yazd University
2 M Arch Student, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University of Yazd
3 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Architect, conservator, scholar and academician, Mohammad Kareem Pirnia (1918~1995) lent his life to the study and conservation of Persian architecture. The result of his doctrinaire study was his formulation of ‘five principles’ for Persian architecture. This paper reviews the evolution of this thought by reviewing his papers, interviews, prefaces, and books. His intellectual evolution is also explained in parallel to his early childhood in a historic city and enjoyment of watching traditional masons at work; his professional life as technical deputy of the then Organization for Preservation of Historic Monuments; his response to a modernist environment wary of tradition; and his contributions to the academic studies. His sources of inspiration and information include meticulous observation of historic buildings, learning from traditional masons, and reflection on his findings.

  1. آنندراج، محمد پادشاه. فرهنگ جامع فارسى. تهران: انتشارات خیام، 1363.
  2. پیرنیا، محمدکریم. « به نام خدا (شناخت هنر ایران)». در هنر و معمارى، ش 10 و 11 (تیر و مرداد 1350) 17-18.
  3. ------------.«بناهاى تاریخى هر کشور در حکم شناسنامه هاى فرهنگى است » . در هنر و معمارى، ش 17، (فروردین و خرداد 1352)، ص 54-60.
  4. ------------. هنر دورة متوسطه (بخش معمارى). تهران: ادارة آموزش و پرورش، 1353.
  5. ------------. به نام پروردگار هستى آفرین در اثر، ش 1، بهار 1359، ص 2-5.
  6. ------------. تحقیق در معمارى گذشته ایران. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: دانشگاه علم و صنعت، 1378.
  7. ------------. سبک شناسى معمارى ایرانى. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: نشر معمار، 1383.
  8. ------------.شیوه هاى معمارى ایرانى. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: مؤسسه نشر هنر اسلامى، 1369.
  9. ------------.«استاد محمدکریم پیرنیا و اصول معمارى سنتى ایران» مصاحبه در کیهان فرهنگى، ش 3 ، (خرداد 1364 )، ص 3-13.
  10. ------------.«مستند معمارى ایران». (مجموعه سخنرانى هاى ضبط شده در سیماى جمهورى اسلامى ایران) تهیه کننده حمید سهیلى. شبکة چهار سیماى جمهورى اسلامى، 1389.
  11. ------------.«استاد محمدکریم پیرنیا و اصول معمارى سنتى ایران» در میراث ماندگار جلد 1. تهران: کیهان، 1369 ، ص3-13.
  12. ------------.«مردوم وارى در معمارى ایران». در جوادى، آسیه (و...) معمارى ایران (مجموعه مقالات) تهران: مجرد، سال نشر؟، ص 33-36 جلد 1
  13. دهخدا، على اکبر، لغت نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، 1373.
  14. زرین کوب، عبدالحسین. دنبالة روزگاران ایران (از حملة عرب تا پایان عصر تیمورى). تهران: مهارت، 1375.
  15. صلیبا، جلیل. واژه نامه فلسفه و علوم اجتماعى. ترجمة کاظم برگ نیسى و صادق سجادى. تهران: شرکت سهامى انتشار، 1370.
  16. قلمسیاه، اکبر. یادنامة استاد دکتر محمدکریم پیرنیا. یزد: بنیاد مرحوم پیرنیا با همکارى دانشگاه یزد، 1381.
  17. قیومى بیدهندى، مهرداد و محمدمهدى عبدالله زاده. « دامنى پر گل اصحاب مدرسه را؛ تأملى در آورده هاى پیرنیا براى آموزش معمارى ایران». درآموزش مهندسى ایران، ش 54 ، (تابستان 1391 )، ص55-73
  18. محمدحسین بن خلف تبریزى. برهان قاطع. به اهتمام محمد معین. تهران: امیرکبیر، 1357.
  19. مسرت، حسین. «کتابشناسى استاد پیرنیا» . در فصلنامه فرهنگ یزد، ش 2 و 3 ، ( بهار و تابستان 1378 )، ص 28-34.
  20. مسرت، حسین .« لبریز از دانش و هنر، پرهیز از غوغا و هیاهو». در فصلنامه فرهنگ یزد، ش 2 و 3 ، (بهار و تابستان 1378)، ص 16-27.
  21. نادرى، نجمه. بازیابى اصول معمارى ایرانى از بیانات پیرنیا. پایان نامه ى کارشناسى ارشد معمارى. استاد راهنما: کاظم مندگارى. یزد: دانشگاه یزد، دانشکده هنر و معمارى، مهر 1390.
  22. نخجوانى، محمد بن هندوشاه. صحاح الفرس. به اهتمام دکتر عبدالعلى طاعتى. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1355.