آب، به ویژه در دیاری کم آب چون ایران زمین، جایگاهی مهم در تکوین و بقا و در صورت و حیات شهرها داشته است؛ اما در شناخت شأن آب در شهر ایرانی نمیتوان به همین محدودیت آب وهوایی بسنده کرد. آنچه جایگاه آب در شهر ایرانی را پدید آورده است مجموع های از عوامل است در دامنه ای از خیال و ذهنیت ایرانیان تا عوامل مادی و جغرافیایی. جایگاه آب در شهر ایرانی مجموعه ای است از ذهن و عین؛ و لازمۀ شناخت نسبت میان آب و شهر ایرانی شناخت این پدیده در همۀ مراتب است، از خیال تا واقعیت. برخی از ویژگیهای این مجموعه در مظاهر فرهنگ ایرانی به ظهور رسیده است. از جملۀ این مظاهر متون فارسی است. در این مقاله، مراتب گوناگون حضور آب در شهر و نسبت آن دو در متون مهم نثر فارسی سده های نخست اسلامی معرفی و بررسی میشود.
)