آثار منفی ناشی از معماری و شهرسازی مدرن بر روس سازمان کالبدی شهر های اروپا و گسترش پیامدهای آن به دیگر کشورها از جمله ایران به صورت معضلی در آمده است که در جابجایی فضاهای شهریمان همانند میدان سپه ها بلوار کشاورزها میدان ارگ ها شاهد ان هستیم با استناد به دیدگاههای اصحاب نظر در زمینه موضوعات ریخت شناسی(مرفولژی) مانند برادران کریر کریستوفر الکساندر راجر ترانسیک و مناسب ترین راه کارهای مواجهه و پرهیز از گسست با تاریخ بهره گیری از تجارب و ارزشهای نهفته در سازمان کالبدی شهر ما قبل مدرنیسم است.در این راستا توجه به محصوریت های فضایی و سازمان کالبدی خیابان و میدان در جهت فضاهای شهری با ابعاد و تناسبات انسانی و به منظور ارتقاء زندگی و حیات شهری پایداری ارزشهای محیطی تأثیرگذار و حس مکان است نمونه های آغازین معماری نوگرای ایران هم زمان با حرکت برون گرایی و توجه به ایجاد فضاهای شهری و نظم نوین فضایی و مقارن با پیدایش ظهور و شکل گیری خیابان در ریخت شناسی و سازمان کالبدی شهرهای ایزان برای اولین بار پا به عرصه وجود نهاده است. نظام شطرنجی هسته اولیه شهر اراک به عنوان یک نو شهر محصور و نظامی به نوبه خود پدیده ای نوین در فرم و ریخت شناسی شهرهای ایران محسوب می گردد. بازار در این بافت به گونه ای غیر متعارف با بازارهای ایرانی از یک نظم هندسی و شطرنجی تبعیت می نماید. معماری شکل گرفته در این مرفولوژی به رغم برخورداری از عناصری هم چون حیاط مرکزی، دارای نورگیر و نمای خارجی به سمت گذر و خیابان های مجاور بوده به شکل گیری فضاهای شهری جدید کمک نموده جداره آن ها را تشکیل می دهد.معماری نوگرای ایران با توجه به اصول تشکل فضایی سعی در تقویت جداره ها، خط آسمان، ارتقاء نبش ها و ارش های سیمای شهر دارد. اصول و معیارهایی که در شهرسازی مدرن نادیده گرفته شده است. به عنوان یک سیاست اجرایی، بازسازی ارزش های معماری نوگرا پدیده ایست که در تحکیم ارزشهای مرفولوژیک، نظم فضایی و هویت سیمای شهری ایرانی حایز اهمیت و توجه است. این پدیده بر زمینه های عملکردی نیز توجه داشته و مفاهیم حیطه عمومی و فعالیت های شهری را متناسب با موقعیت شهری آن مورد تشویق و تسری قرار می دهد.
)