اکثر بناهای با عملکرد عمومی در بافت های تاریخی فرهنگی و قدیمی کشورمان از میان رفته و حتی متاسفانه نام آنها نیز به تدریج در یادها فراموش شده اند.مسجد، حسینیه، حمام، تکیه، اب امبار، کاروانسرا، و چند بنای معدود دیگر، تنها بازماندگان این آثار به شمار می روند. حتی برای دانشجویان رشته معماری نیز نام بسیاری از این بناها نا آشناست، گویی وجود نداشته اند. این نوشتار در نخستین گام می کوشد حداقل در یک مجموعه نام بناهای با عملکرد عمومی عمومی در بافت های قدیمی(حتی به صورت ناقص) را ارائه دهد. این اقدام جدا از جنبه ظبط ماثر فرهنگی نه تنها بیانگر فهرست نسبتا جامعی از این گونه بناها به شمار میرود بلکه به نوبه خود جهت شناخت نام بناها مددیار علاقمندان و دانشجویان در مطالعه متون قدیمی اسناد تاریخی وقف نامه ها اسناد بنه و ... است.ناگفته نماند که یک نظر اجمالیبه این فهرستواره در بادی امر نشان میدهد که بناهای مذکور علاوه بر ایفای نقش و عملکرد عمومی در جهت درجهت رفع نیازهای عاجل ساکنین مجتمع های زیستی ، دارای دو وجه متمایز هستند : 1. ارائه خدمات رایگان به مردم فاقد تمکن مالی. 2. ارائه خدمات رایگان به مسافران (ابنه السبیل) متاسفانه مجتمع های زیستی امروزی از این دو جهت در ضعف فراوان بسر می برند که بررسی این امر نیاز به نگارش مقاله ای جداگانه دارد.
)
