تبادل و تعامل انسان با محیط، با استناد به شواهد باقی‌مانده از گذشته، همواره دارای یک ویژگی فرهنگی بوده که در طول تاریخ سرزمین ایران، به‌ویژه در دوره اسلامی، با نظام فکری، فرهنگی، و فطری ساکنین سنخیت قابل قبولی داشته است. از شواهد امر چنین استنباط می‌شود که مقوله حفاظت و مرمّت در تاریخ گذشته ایران یک تفکر و گرایش عمومی بوده و منحصر به محیط‌ها و حوزه‌های خاصی هم نبوده است. این تفکر و تعقل در نظام آموزش معماری و شهرسازی می‌تواند جایگاه ویژه و تأثیرگذارتر از آنچه هست داشته باشد.روش تحقیق در این مقاله محصول سی و پنج سال تحقیق و پژوهش نظری و عملی در باب شواهد باقی‌مانده از گذشته در معماری و شهرسازی کشور است که در این مختصر عرضه می‌گردد. اشاراتی به سیر تحول این پدیده می‌تواند رهنمون مناسبی برای یافتن روش‌های اجرایی برای آینده باشد. تجربه تاریخی قابل پیگیری در نظام توسعه و در راستای نیل به نگرش‌های مناسب برای آن، در خصوص شواهد و آثار گذشته، یکی از اهدافی است که در این مقاله بررسی می‌شود.
)
