نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه معماری و عضو هسته پژوهشی معماری روستایی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
2 استادیار گروه برنام هریزی و طراحی شهری و منطق های، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
3 دانشجو دکتری شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان
چکیده
ارزیابی و برنامه‌ریزی مسکن روستایی به دلیل ماهیت چند عملکردی زیستی- معیشتی آن امری پیچیده به شمار می‌رود. گرایش‌های متغیر روستاییان از مسکن درگذر زمان و نیز رویکردهای غیرمشارکتی، اثبات‌گرایانه و از بالا به پایین برنامه‌های توسعه مسکن بر پیچیدگی آن دامن زده و باعث کاهش کارایی و بروز ناهمسازی‌هایی میان وضعیت اجرا با اهداف محتوایی و فرآیندی برنامه‌ها شده است؛ ارزیابی، به‌مثابه روشی‌سیستماتیک برای آسیب‌شناسی برنامه‌ها، ابزاری مؤثر در بهبود و بهنگام‌سازی آن‌ها به شمارمی‌رود. براین‌اساس، هدف‌مقاله، با دستورکار پژوهش در مورد یکی از مهم‌ترین سیاست‌های تأمین مسکن روستایی کشور، به تحلیل یکپارچه و ریشه‌یابی علل وقوع ناهمسازی‌های احتمالی محتوایی و فرایندی وضعیت اجرا با "طرح ویژه بهسازی‌ونوسازی مسکن‌روستایی" اختصاص‌یافته‌است. در چارچوب روش‌شناسیِ پژوهش ارزیابانه و با استفاده از پیمایش‌تصادفی و طبقه‌بندی شدة هدفمند، 31 استان کشور در قالب 4334 پرونده مسکونی به‌واسطه مدل سنجشی منتخب، متشکل از معیارها و شاخص‌های چندگانه، هدف ارزیابی قرارگرفتند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که علیرغم موفقیتهای نسبی طرح ویژه، مهم‌ترین دلایل وقوع ناهمسازی میان طرح و اجرا عدم تمایل دفاتر طراحی به طراحی و ترویج الگوهای متناسب، نوآورانه بهروزرسانی شده و نیازمحور، کم‌توجهی به مسکن معیشت‌محور و نیازهای معیشتی در طراحی است. همچنین می‌توان به ناکارآمدی و پیاده‌سازی ناصحیح سازوکارهای تخصیص سهمیه و احراز شرایط متقاضیان، آسیب‌های مراحل طراحی-اجرا-نظارت و عدم تناسب نیروی انسانی استانی و شهرستانی با حجم کار افزایش‌یافته طرح ویژه اشاره داشت. برگزاری دوره‌های آموزشی تکراری بدون تناسب با مسئله اصلی در برخی از مناطق و اجرای ناکارآمد موضوع توانمندسازی مجریان محلی و مطالبات و معوقات بانکی از دیگر مسائل است. در نهایت اصول راهبردی به‌منظور بهبود و ارتقاء سازوکارهای‌طرح‌ویژه پیشنهادشده‌است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Integrated analysis of rural renewal plan by DPSIR method in Iran
نویسندگان [English]
- Mohsen Sartipipur 1
- سحر ندایی طوسی 2
- sima saadat shoorak hai 3
1 Professor, Faculty of Architecture and Planning, Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor, Department of Urban and Regional Planning and Design, Shahid Beheshti University
3 PhD Student in Urbanism, Isfahan University of Arts
چکیده [English]
Assessment and planning of rural housing is a complex issue due to its multi-functional bio-subsistence nature. The variable tendencies of the villagers from the housing over time as well as non-participatory, positivist, and top-down approaches of the housing development programs have increased its complexity and have reduced its efficiency, leading to the paradox between the implementation and some process/content goals. Assessment, as a systematic method for pathology of programs, is an effective tool in improving and updating them. Accordingly, the purpose of this article, with the research agenda on one of the most important rural housing policies in the country, is dedicated to the integrated analysis and rooting out the causes of possible content and process inconsistencies with the "Rural Improvement and Renewal plan". Within the framework of evaluative research methodology and using randomized and targeted categorized survey, 31provinces of the country in the form of 4334 residential files were targeted for detailed evaluation through a selected assessment model, consisting of multiple criteria and indicators. The results show that despite the relative success of the Rural Improvement and Renewal plan, the most important reasons for the inconsistency between design and implementation are the reluctance of design offices to design and promote appropriate, innovative, updated and need-based models, lack of attention to livelihood-based housing and living needs in design. It can also be referred to the inefficiency and incorrect implementation mechanisms for allocating quotas and eligibility of applicants, the damages of design-implementation-supervision stages and the inadequacy of provincial and county manpower with increasing the workload of the plan. the another issues are holding duplicate training courses without matching the main problem in some areas and Inefficient implementation of empowerment of local presenters and high bank receivables and arrears. Accordingly, strategic principles have been proposed to improve and enhance the mechanisms of the plan.
کلیدواژه‌ها [English]
- "Planning assessment”
- "integrated DPSIR analysis"
- "rural renewal plan"
)