بررسی کاربرد روش‌های نظریۀ زمینه‌ای برای فهم وجوه موضوع طراحی، در آموزش معماری نمونۀ موردی: فهم فضای ایوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ فنی مهندسی، دانشگاه رازی

چکیده

در پژوهش حاضر کاربرد روش‌های مطرح در یکی از انواع راهبردهای پژوهش، یعنی نظریۀ زمینه‌ای، در شناخت موضوع، در حیطۀ آموزش معماری بررسی می‌شود. سؤال این است که «آیا کاربرد روش‌های نظریۀ زمینه‌ای می‌تواند در جهت ارتقای فهم دانشجویان از موضوع طراحی در کارگاه‌های آموزش معماری کارآمد باشد؟». هدف آن است که با استفاده از این روش‌ها، توانایی دانشجویان در عبور از ذهنیت‌های قبلی‌شان از یک موضوع افزایش یابد و بتوانند به شناخت جامع‌تری از موضوع برسند. این بررسی در قالب تحلیل یک تمرین بر مبنای استفاده از روش‌های مذکور و بر محور فهم مصداقی فضای ایوان طراحی و پیگیری خواهد شد. روش، از حیث هدف، کاربردی و از لحاظ محتوا، توصیفی‌ـ تحلیلی و بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استوار است. در بخش اول با تحلیل محتوای منابع مکتوب سعی می‌گردد راهکارهای فهم وجوه موضوعات در نظریۀ زمینه‌ای استخراج شود. در بخش دوم یک تمرین عرضه و بررسی می‌گردد که مراحل آن به منظور به‌کارگیری روش‌های مذکور طراحی شده است. از خلال مقایسۀ تصور اولیه دانشجویان از ایوان با تصور ثانویه‌ای که بعد از انجام تمرین از این فضا برای آن‌ها شکل می‌گیرد، کاربرد روش‌های نظریۀ زمینه‌ای در آموزش معماری امکان‌سنجی می‌شود. نتایج نشان می‌دهد تصور دانشجویان از موضوع، بعد از کاربرد روش‌های مذکور، بسط یافته و تصحیح و تدقیق شده است. به‌طوری که توانسته‌اند به وجوه اصلی‌تر موضوع دست یابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey of the Application of Grounded Theory Methods for Understanding Aspects of Design Subject in Architectural Education; the Case of ‘Eivan’

نویسنده [English]

  • Elham Bakhtiari Manesh
Assistant Professor, Faculty of Enginiering , Razi University, Kermanshah
چکیده [English]

The present research studies the use of Grounded Theory methods in architectural education. The question here is whether the application of these methods can improve students’ comprehension of the design subject. The study is based on analysing an exercise based on these methods and focused on the ‘eivan’. It pursues an applied objective using a descriptive analytical method. It starts with analysing contents of the literature extracting their relevant aspects, and then moves on to present and analyse an exercise designed to use Grounded Theories methods. A comparison is then made between students’ initial perceptions about the eivan with their post-exercise perceptions to measure potentials of the application of Grounded Theories in architectural education. The results show that this method help students expand, correct and make accurate their perceptions, thereby approaching more key aspects of the subjects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Design aspects
  • Design subject
  • Grounded Theories
  • Architectural education
  • Eivan
آنتونیادس، آنتونی سی. بوطیقای معماری؛ آفرینش در معماری، ترجمۀ احمدرضا آی، تهران: سروش، ۱۳۸۶.
ادواردز، بتی. طراحی با سمت راست مغز، ترجمۀ عربعلی شروه، تهران: عفاف، ۱۳۷۷.
استراوس، انسلم و جولیت کربین. مبانی پژوهش کیفی؛ فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نی، ۱۳۹۷.
جعفری، رشید و حمید ندیمی و نیلوفر ملک. «دربارۀ نوستالژیا و معماری؛ تبیین وجوه معماری مبتنی بر نوستالژیا با بهره‌گیری از نظریۀ زمینه‌ای»، در صفه، ش 86 (1398)، ص 5-19.
دانشگر مقدم، گلرخ. «فهم مسئلۀ طراحی در آموزش معماری؛ بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر فهم کافی از مسئلۀ طراحی به عنوان آغازگاهی برای طراحان مبتدی»، در نشریۀ هنرهای زیبا، ش ۳۷ (بهار 1388)، ص 59-68.
شریعت راد، فرهاد و حمید ندیمی. «قاب‌بندی مسئله؛ راه طراحانۀ رویارویی با مسئلۀ طراحی»، در صفه، ش ۷۴ (پاییز 1395)، ص 5-24.
شریعت راد، فرهاد و حمید ندیمی. «منابع ایده‌پردازی معماری؛ جستاری در ایده‌پردازی چند معمار از جامعۀ حرفه‌ای کشور»، در نشریۀ هنرهای زیبا، ش ۵۰ (تابستان 1391)، ص 5-14.
قاسمی اصفهانی، مروارید. اهل کجا هستیم؛ هویت‌بخشی به بافت‌های مسکونی، تهران: روزنه، ۱۳۸۳.
قوام‌صفری، مهدی. نظریه صورت در فلسفه ارسطو، تهران: حکمت، ۱۳۸۷.
عباس‌زاده، محمد و ابراهیم حسین‌پور. «کاربرد تثلیث در پژوهش‌های کیفی (با تأکید بر رویکرد نظریۀ زمینه‌ای)»، در فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، ش 67 (تابستان 1390)، ص 147-166.
غریب‌پور، افرا. «مفهوم عملکرد در اندیشۀ لویی کان»، در صفه، ش 51 (پاییز و زمستان 1389)، ص 31-40.
لاوسون، برایان. طراحان چگونه می‌اندیشند، ترجمۀ حمید ندیمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۴.
لازیو، پل. تفکر ترسیمی برای طراحان و معماران، ترجمۀ سعید آقایی و محمود مدنی، تهران: هنر و معماری، ۱۳۷۷.
لک، آزاده. «کاربرد نظریۀ زمینه‌ای در پژوهش طراحی شهری»، در صفه، ش 64 (بهار 1393)، ص 43-60.
مال گریو، هری فرانسیس. مغزِ معمار؛ علوم اعصاب، خلاقیت و معماری، تهران: هنر معماری قرن، ۱۳۹۵.
محمدپور، احمد. تجربۀ نوسازی، مطالعۀ تغییر و توسعه در هورامان با روش نظریۀ زمینه‌ای، تهران: جامعه‌شناسان، 1392.
مسعود، محمد و شاهد ولید مغربی و سمیراسادات حسینی یزدی. «نقش تمثیل در روند طراحی معماری»، در صفه، ش 53 (تابستان 1390)، ص 33-42.
وزارت فرهنگ و آموزش عالی. سرفصل مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی، 1377.
Jacobson, M. & M. Silverstein & B. Winslow. Patterns of Home; The Ten Essentials of Enduring Design, Taunton press, 2002.
Kruger, C. & N. Cross. “Soiution Driven versus Problem Driven Design: Strategies and Outcomes”, in Design Studies, Vol. 27, No. 5 (2006), pp. 53-72.
Corbin, J. & A. Strauss. Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, London: SAGE, 1990.
https://www.etymonline.com
https://www.vajehyab.com
www.oxforddictionaries.com
https://en.tripyar.com
https://www.mizanonline.com
https://www.persistour.com
https://pinorest.com