چارچوب ارزیابی منظر بلوارهای تاریخی بر اساس مدل FVFL در تطابق با مفهوم HUL موردپژوهی: بلوار طاق بستان (بلوار شهید شیرودی) کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری منظر - دانشکده معماری و شهرسازی - دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در مجموعه آثار شاخص میراث فرهنگی و تاریخی ایران و جهان محوطة طاق بستان نمایش‌‌دهندة بسیاری از ارزش‌های تاریخی و فرهنگی در تعامل با جلوه‌‌های ماندگار محیط طبیعی است. از دیدگاه معماری منظر، در روند توسعة شهری کرمانشاه و توأم با رشد جمعیت و افزایش تراکم در محیط مصنوع، برخی ناهنجاری‌‌ها در جلوه‌‌های بصری‌ـ محیطی پدید آمده و کیفیت کالبدی در منظر شهری تاریخی و محدودة بلوار طاق بستان تنزل یافته است. هدف در این مقاله بیان نتایج پژوهش در زمینة ارزیابی منظر محوطه و بلوار طاق بستان و سنجش وضعیت این بلوار و درنتیجه ارتقای کیفیتِ منظر شهری تاریخی کرمانشاه است. در مدت یک سال پیمایش پژوهش کیفی، موردپژوهی بر اساس مدل «ارزش‌ها و عوامل سازندة منظر (FVFL)» به منزلة چارچوب راهبردی برنامه‌ریزی و طراحی در معماری منظر در تطابق با مفهوم «منظر شهری تاریخی (HUL)» انجام شده است. در این روشْ تطبیق عوامل و لایه‌های سه‌‌گانة مدل FVFL در زمینه‌های محیط طبیعی، محیط مصنوع، و مجموعه فعالیت‌های انسانی و ویژگی‌های فرهنگی در مفهوم HUL، چارچوب کلی مطالعة اسنادی و میدانی بلوار تاریخی طاق بستان و آسیب‌‌شناسی آن در منظر شهری تاریخی کرمانشاه را فراهم کرده است. بنابراین، نتایج پژوهش نشان داد که توجه به کیفیت طراحی منظر و هماهنگی در جلوه‌‌های بصری منظر با تکیه بر ارزش‌های فرهنگی و بومی، به‌ویژه عوامل محیط طبیعی در کنار ویژگی‌های ساخت و اجرا، نقش بسیار زیادی در ارتقای کیفیت منظر و هویت منظر شهری تاریخی دارد. به‌علاوه، مطالعه و ارزیابی نظام‌‌مند منظر و آسیب‌‌شناسی منظر متکی بر ارزش‌ها و عوامل اصلی و سازندة آن‌‌ها، در تطابق با شرایط متنوع محیطی و تغییرات اقلیمی، لازمة انجام فعالیت‌های برنامه‌ریزی و طراحی برای عرضة طرح‌‌های بهسازی منظر محوطه‌‌ها و بلوارهای تاریخی نظیر محوطه و بلوار طاق بستان است.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Landscape Assessment Framework for Historic Boulevards based on the FVFL Model in Line with the HUL Concept; The Case Study of Tagh-e Bostan (Shahid Shiroudi) Boulevard, Kermanshah

نویسندگان [English]

  • Sajjad Bahrami Hamedani 1
  • Seyed Hassan Taghvaei 2
1 MLA-Department of LA-School of Architecture and Urban Planning-Shahid Beheshti University
2 Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Tagh-e Bostan is an outstanding historical site among the cultural and historical heritage of Iran and the world. It is demonstrated numerous historical and cultural values intermingling with durable facets of the natural environment. From landscape architecture’s point of view, anomalies in the town’s visual-environmental features have been degraded the quality of the historic urban landscape and the boulevard due to Kermanshah’s urban development, its increasing population, and congestion in the built environment.
This article presents the results of the landscape assessment of the Tagh-e Bostan area and boulevard, and its condition in order to improve the quality of the historic urban landscape of Kermanshah. In this one-year qualitative research, the case study is based on the ‘Fundamental Values and Factors of Landscape’ (FVFL) model as strategic planning and designing framework in landscape architecture under the concept of ‘Historic Urban Landscape’ (HUL).
Methodologically, the three factors of the FVFL model which are natural, artificial, and human activities & Behavioral, are in correspondence with the two main layers of natural and cultural features in the concept of HUL. This combination model has provided a general framework of documentary and field studies for Tagh-e Bostan and its pathology in the historic urban landscape of Kermanshah.
The results showed that the attention to landscape design quality and harmonizing its visual features can develop construction qualities based on vernacular cultural values and particularly natural environment. Also, harmonizing visual features and cultural-natural values play a key role in the improvement of the quality of the urban landscape and historical identity.
A systematic study of landscape and its pathology based on their formational factors with various environmental and climatic conditions are prerequisites of planning and design for improvements in landscape and historic boulevards such as those of Tagh-e Bostan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landscape Assessment
  • Historic Urban Landscape (HUL)
  • Fundamental Values and Factors of Landscape (FVFL) Model
  • Tagh-bostan Boulevard
  • Kermanshah

مراجع

اندرودی، الهام و زینب تقی‌‌پور اناری. «ارزیابی ارزش‌ها در منظر شهری تاریخی خیابان ولی‌عصر تهران با بهره‌‌گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی مشارکت مردمی (PPGIS)»، در نشریه هنرهای زیباـ معماری و شهرسازی، دورة 23، ش 2 (تابستان 1397)، ص 75-86.
اسناد سازمان میراث فرهنگی.
بهرامی همدانی، سجاد. چارچوب بهسازی منظر در بلوار طاق بستان با رویکرد منظر شهری تاریخی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، 1398.
تقوائی، سیدحسن و مهری مطهری راد. «تحلیل منظر شهری تاریخی سلطانیه بر اساس توصیه‌نامة 2011 یونسکو؛ مطالعة موردی: محور حد فاصل گنبد سلطانیه تا مقبرة ملاحسن کاشی»، در فصلنامة مطالعات شهر ایرانی اسلامی. ش 18 (زمستان 1393)، ص 13-24.
تقوائی، سیدحسن. دیدگاه طراحی منظر بومگرا در مناطق گرم و خشک ایران: الگوی واحه، پایان‌نامة دکتری معماری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، 1383.
ــــــــ . معماری منظر ــ درآمدی بر تعریف‌‌ها و مبانی نظری، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1391.
حناچی، پیروز و پرستو عشرتی. «واکاوی اصلی‌‌ترین چالش‌‌های مفهوم منظر فرهنگی با تکیه بر بازشناخت و تحلیل کارنامة هجده‌سالة این مفهوم در مرکز میراث جهانی یونسکو»، در نامة معماری و شهرسازی، دورة 4, ش 7 (پاییز و زمستان 1390)، ص 147-163.
داوری، ساره. راهنمای طراحی شهری بازآفرینی محلة تاریخی؛ نمونة موردی: محلة سیروس تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، 1394.
ریاحی دهکردی، فرزانه و رضا کربلایی نوری. راهنمای طراحی شهری، تهران: شرکت عمران شهرهای جدید، وزارت مسکن و شهرسازی، 1384.
ریاحی مقدم، ساشا. «بیانیة وین در مورد «میراث جهانی و معماری معاصر مدیریت منظر شهریت تاریخی»»، در مجلة منظر، ش 18 (بهار 1391)، ص 20-23.
طرح تفضیلی شهر کرمانشاه و میراث فرهنگی، 1385.
طرح جامع کرمانشاه، 1384.
عینی‌‌فر، علیرضا و پرستو عشرتی. «رویکردی کل‌نگر به «نسبت فرهنگ و طبیعت» در «منظر فرهنگی»؛ موردپژوهی: بم»، در نشریة هنرهای زیباـ معماری و شهرسازی، دورة 22، ش 4 (زمستان 1396)، ص 81-92.
گلکار، کورش. «طراحی شهری، فرایند یا فرایندها»، در صفه، ش 52 (بهار 1390)، ص 99-134.
ــــــــ . «محیط بصری شهر؛ سیر تحول از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار»، در فصلنامة علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، دورة 5، ش 4 (1387)، ص 95-113.
ــــــــ . «مؤلفه‌‌های سازندة کیفیت طراحی شهری»، در صفه، ش 32 (بهار و تابستان 1380)، ص 38-65.
مدنی‌پور، علی. طراحی شهری، فضا و جامعه، ترجمة بهناز امین‌زاده گوهرریزی و راضیه رضابیگی ثانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1395.
موسوی، سیدحسین. بهسازی اراضی مجموعة سعدیة شیراز، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، 1382
 
Auclair, Elizabeth & Graham Fairclough, Theory and Practice in Heritage and Sustainability: between Past and Future, Routledge, 2015.
Bandarin, F. & R. van Oers. The Historic Urban Landscape: Managing Heritage in an Urban Century, Wiley, 2012.
Bandarin, F. & R. van Oers. Reconnecting the City: The Historic Urban Landscape Approach and the Future of Urban Heritage, Wiley, 2014.
Bandarin, F. & M.T. Albert & A.P. Roders. Going Beyond: Perceptions of Sustainability in Heritage Studies No. 2, Springer International Publishing, 2017.
Hassani, F. “Documentation of Cultural Heritage Techniques, Potentials and Constraints”, in International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing & Spatial Information Sciences 40, 2015.
Hilal, Mohamed & Daniel Joly & Damien Roy & Gilles Vuidel. “Visual Structure of Landscapes Seen from Built Environment”, in Urban Forestry & Urban Greening, Vol 32 (2018), pp. 71-80.
Jokilehto, J. “Notes on the Definition and Safeguarding of HUL”, in City & Time, 4(3) (2010), p. 4.
Lyle, J. & J. Woodward. Design for Human Ecosystems: Landscape, Land Use, and Natural Resources, Island Press, 1985.
Prieur, Michel. “Legal Provisions for Cultural Landscape Protection in Europe”, in: UNESCO World Heritage Paper 7: Cultural Landscape: The Challenges of Conservation, UNESCO World Heritage Center, Paper 7, 2003, pp. 149-155.
McHarg, I. L. Design with Nature, Perfection Learning Corporation, Wiley 1995.
Mitchell, Nora & Susan Buggey. “Protected Landscapes and Cultural Landscapes: Taking Advantage of Diverse Approaches”, in Landscape Stewardship: New Directions in Conservation of Nature and Culture, the George Write Forum, The George Wright Society, 17(1) (2000).
Raskin, E. Architecture and People, Englewood: Aprentice, 1974.
Sagnia, B.K. “Framework for Cultural Impact Assessment”, in International Network for Cultural Diversity (INCD), 2004.
Seyedashrafi, B., et al. “Applying Heritage Impact Assessment to Urban Development: World Heritage Property of Masjed-e Jame of Isfahan in Iran”, in Sustainable Cities and Society, 31 (2017), pp. 213-224.
Stahlschmidt, P., et al. Landscape Analysis: Investigating the Potentials of Space and Place, Taylor & Francis, 2017.
Sullivan, Ann Marie. “Cultural Heritage & New Media: A Future for the Past”, 15 J. Marshall Rev. Intell. Prop. L. 604 (2016). The John Marshall Review of Intellectual Property Law. Vol. 15.
Taghvaei, S.H.,"The Model of Fundamental Values and Factors of Landscape :Proposed for Education and Practice of Landscape Architecture", in Pixel Conference Proceedings, 2019, https://conference.pixel-online.net, pp.534-539.
Thompson, I.H. “Ecology, Community and Delight: a Trivalent Approach to Landscape Education”, in Landscape and Urban Planning, (60) (2002), pp. 81–93.
Unwin, S. Analysing Architecture, Psychology Press, 2003.
Waldheim, C. The Landscape Urbanism Reader, Princeton Architectural Press, 2006.
World Heritage Center. “Managing the Historic Urban Landscape”, in Vienna Memorandum on World Heritage and Contemporary Architecture, Paris: UNESCO, 2005.
World Heritage Center. Managing Historic Cities, World Heritage Papers, Vol. 27. Paris: UNESCO, 2010.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 خرداد 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار