تعلیم معمار یا تربیت معمار: تأملی در رسالت‌ زمانمند مدرس طراحی معماری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهیدبهشتی

2 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

امروزه با افزایش سرعت در اغلب جوانب زندگی بشری این گمان می‌رود که آموزش طراحی معماری نیز می‌تواند کاملاً سرعت‌پذیر شود. در عمل نیز مشاهده می‌شود دانشکده‌های زیادی روی به آموزش فشرده آورده‌اند یا از مدرسان معماری خواسته می‌شود که طراحی معماری را به صورت فشرده به دانشجویان بیاموزند. پرسش اصلی در مقالة حاضر آن است که با توجه به ویژگی‌هایی که می‌توان برای طراحی معماری برشمرد، آموزش طراحی معماری بیشتر از جنس تعلیم است یا تعلیم و تربیت؟ آیا می‌توان برای مدرس کارگاه طراحی معماری از این باب رسالتی ویژه و زمانمند قائل شد که ملاحظة آن در بسیاری دیگر از رشته‌های دانشگاهی موضوعیت ندارد؟ در این مقاله، با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و با روش استدلال منطقی، ضمن مروری اجمالی بر تفاوت‌های تعلیم صرف با تعلیم  و تربیت، ویژگی‌هایی برای طراحی معماری احصا می‌شود. در جریان این جستجو روشن می‌شود که آموزش حقیقی در معماری بیشتر از جنس تعلیم و تربیت است تا تعلیم یا آموزش صرف. چنین است که مدرس طراحی معماری نیازمند صرف زمان و وقت کافی در کارگاه است و کار او، با وجود سرعت دنیای مدرن، کاملاً سرعت‌پذیر و قابل فشرده‌سازی نیست. انتظار سرعت‌دهی به این آموزش و وانهادن دانشجویان به آموزش‌های فشرده، تعلیم و تربیت معماران جوان را مخدوش می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Architectural Education: Training or Mentoring? Reflections on the Mission of Architectural Teachers

نویسندگان [English]

  • Atefeh Karbasi 1
  • Vahid Sadram 2
1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

The increased pace of contemporary life also compels architectural education to achieve rapid results. Teachers of architecture are therefore under constant pressure to reduce training time and increase their efficiency. The main question treated in this paper is whether architectural education is a training process or more of a mentoring nature. Can the architectural teacher be given a time-bound specific assignment, as is the case in some other disciplines? This paper enumerates the differences between pure training and mentoring in architectural education. Referring to existing literature and didactic reasoning, the authors claim that architectural education is essentially of a mentoring nature. A meaningful education of architecture thus requires adequate time spent in the design workshop; and consequently it is not possible to offer such education in a rapid condensed format. Otherwise, yielding to the requirements of contemporary call for speed, will lead to a distorted education of young architects.

پنیا، ویلیام ام. و استیون ای. پارشال. مبانی برنامه‌ریزی معماری، تبیین روش مسئله‌کاوی، ترحمۀ محمد احمدی‌نژاد، تهران: نشر خاک، ۱۳۸۸.
جعفرى، محمدتقى. تفسیر نهج البلاغه، ج ١٧، تهران: نشر فرهنگ اسلامى، ۱۳۶۶.
چری، ادیت. برنامه‌ریزی برای طراحی از تئوری تا عمل، ترجمۀ شهناز پورناصری. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، ۱۳۸۸.
حجت، عیسی. «معماران کوچک، آموزش معمارى از آموزش سینه‌به‌سینه تا آموزش شانه‌به‌شانه»، در فصلنامۀ آموزش مهندسى ایران، ش ٥٦ (زمستان ١٣٩١)، ص ٣٧-٥٣.
ــــــــ . «آموزش معمارى و بی‌ارزشى ارزش‌ها»، در هنرهاى زیبا، ش ١٤ (تابستان ۱۳۸۲)، ص ۶۳-۷۰.
حسینی منشی قمی، قاضی میر احمد بن شرف‌الدین. گلستان هنر، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: انتشارات منوچهری، ۱۳۶۶.
خان‌محمدی، علی‌اکبر. «فتوت‌نامة بنایان»، در صفه، ش ۵ (بهار ۱۳۷۱)، ص ۱۰-۱۴.
دامادی، محمد. تحفه الاخوان، در بیان اصول فتوت و آداب فتیان، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۱.
زیباکلام مفرد، فاطمه و سمیرا حیدرى.«بررسى دیدگاه ابن سینا در باب تعلیم و تربیت (مبانى، اصول، محتوا، روش)»، در مجلۀ روان‌شناسی وعلوم تربیتى، سال ۳۸، ش ٣ (پاییز ١٣٨٧)، ص ٨٩-١١٣.
صالحی، اکبر و امیر مرادی و اسماعیل فیروزی. «نگاهى جامع به تعلیم و تربیت اسلامى از دیدگاه شهید مرتضی مطهری با تأکید بر اصول، اهداف، و روش‌هاى تربیتى»، در پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامى، سال ۲۲، دورۀ جدید، ش ٢٥ (زمستان١٣٩٣)، ص ٩-٣٧.
صراف، مرتضی. رسایل جوانمردان، مشتمل بر هفت فتوت‌نامه، تهران: انتشارات معین، ۱۳۷۰.
کرباسی، عاطفه. ثابت و متغیر در معماری، پایان‌نامۀ دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۹.
کربن، هنری. آیین جوانمردی، ترجمۀ احسان نراقی، تهران: نشر نو، ۱۳۶۳.
ــــــــ . «شهرهای رمزی»، ترجمۀ علی‌اکبر خان‌محمدی، در صفه، ش ۳ و ۴ (پاییز و زمستان ۱۳۷۰)، ص ۲۶-۳۵.
کلامی، مریم. دانش شخصی (ضمنی) و مولد اولیۀ طراحی، پایان‌نامۀ دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۳.
لاوسون، برایان. طراحان چگونه می‌اندیشند؟ ابهام‌زدایی از فرایند طراحی، ترجمۀ حمید ندیمی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۷.
محجوب، محمدجعفر. فتوت‌نامة سلطانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۰.
نجار نجفى، الناز. «تربیت و عمارت: آموزش معمارى، با تأمل در مفهوم فرهنگ نزد قدما»، در فصلنامۀ آموزش مهندسى ایران، ش ٥٦ (زمستان ١٣٩١)، ص ١٧-٣٥.
ندایی، هاشم. «مبانى تعلیم و تربیت از دیدگاه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی»، در پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامى، ش ١١ (بهار و تابستان ١٣٩٠)، ص ٢٩-٤۲.
ندیمی، حمید. «آموزش علوم مهندسى یا طراحى مهندسى: تأملى دربارۀ آموزش مهندسى در ایران»، در فصلنامۀ آموزش مهندسى ایران، ش ٥٦ (زمستان ١٣٩١)، ص ١-١٦.
ــــــــ . «روش استاد و شاگردی، از نگاهی دیگر»، در مجلۀ هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، ش ۴۴ (زمستان ۱۳۸۹)، ص ۲۷-۳۶.
ندیمی، هادی. درس‌گفتارهای سیری در مطالعات نظری معماری، دورة دکترای معماری، دانشگاه شهید بهشتی، چاپ نشده، ۱۳۹۰.
ــــــــ . «آیین جوانمردان و طریقت معماران (سیری در فتوت‌نامه‌های معماران و بنّایان و حِرَف وابسته)»، در کلک دوست، ده مقاله در هنر و معماری. اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶، ص ۵۱-۸۰.
ــــــــ . «تأملی در نسبت اخلاق و معماری»، در کلک دوست، ده مقاله در هنر و معماری. اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶، ص ۱۲۳-۱۳۶.
ــــــــ . «نیم‌نظری به آموزش هنر در ایران»، در کلک دوست، ده مقاله در هنر و معماری، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶، ص ۳۷-۴۸.
نقى‌زاده، محمد. «مرورى بر آموزش معمارى و شهرسازى در ایران»، در مجلۀ آموزش مهندسی ایران، ش ۴ (زمستان ۱۳۷۸)، ص ٩٩-١١٩.
Blyth, Alastair & John Worthington. Managing the Brief for Better Design, London: Spon Press of the Taylor & Francis Group, 2001.
Bloom, B.S. Taxonomy of Educational Objectives, New York: David McKay Co, 1956.
Brawne, Michael. Architectural Thought: The Design Process and the Expectant Eye, UK: Architectural Press of Elsevier, 2003.
Clarkson, John & Claudia Eckert. Design Process Improvement: A Review of Current Practice, London: Springer-Verlag, 2005.
Cross, Nigel. Designerly Ways of Knowing, London: Springer-Verlag Ltd, 2006.
Dorst, Kees. Describing Design: A Comparison of Paradigms, Netherland: Rotterdam, 1997.
________ . “The Core of Design Thinking and its Application”, in Design Studies, 32 (2011), pp. 521-532.
Goldschmidt, Gabriella. “Doing Design, Making Architecture”, in JAE, 37( 1)( 1983), pp. 8-13.
Lawson, Bryan. What Designers Know, UK: Architectural Press of Elsevier, 2004.
Lidwell, William & Kritina Holden & Jill Butler. Universal Principles of Design, USA: Rockport Publishers, 2003.
Levitt, Andrew. “A Designers Guide to the Resources of the Psyche: Acknowledging the Importance of Knowledge and Know-how”, in The International Journal of Healing and Caring (On-line), Vol. 5, No. 2 (2005), pp. 1-14.
Orr, David. The Nature of Design: Ecology, Culture, and Human Intention, New York: Oxford University Press, 2002.
Phillips, Peter. Creating the Perfect Design Brief: How to Manage Design for Strategic Advantage. New York: Allworth Press, 2004.
Polanyi, Michael. “Tacit Knowing: Its Bearing on Some Problems of Philosophy”, in Reviews of Modern Physics, 34 (4) (1962), pp. 601-616.
Salama, Ashraf. New Trends in Architectural Education: Designing the Design Studio, USA: 1995.
Santrock, J.W. “Educational Psychology”, in McGraw-Hill Higher Education, Boston, (2001), pp. 357-359.
Schön, Donald. The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action, USA: Basic Books, 1983.
The New Grolier Webster International Dictionary of the English Language, (1971).
Wiggins, Grant & Jay McTighe. Understanding by Design, 2nd Ed, USA: ASCD publications, 2005.
http://projects.coe.uga.edu/epltt/index.php?title=Bloom's_Taxonomy.(Date retrieved: January 2012)
http://www.thefreedictionary.com.(Date retrieved: January 2012)
www.britannica.com