خانۀ بغدادی در کرمانشاه، نمودی از تعاملات فرهنگی-بازرگانی دو ملت ایران و عراق در عصر قاجار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدة معمارى، پردیس هنرهاى زیبا، دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد معمارى دانشگاه تهران، پردیس بین المللى کیش

چکیده

شریان‌های ارتباطی و مسیرهای مواصلاتی هر کشور در وفاق با سایر ممالک علاوه بر جنبه‌های سیاسی و بازرگانی، تأثیراتی شگرف را در فرهنگ جوامع بر جای می‌گذارند و سبب شکوفایی عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه می‌گردند. در عصر قاجار شهر کرمانشاه یکی از مراکز اصلی تبادلات اقتصادی کشور محسوب می‌شد و با کشور همسایۀ خود (عراق) تعاملات فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی کثیری داشت. این تعاملات موجب تغییر در جامعۀ شهری این ناحیه شدند که نمود بارز آن را در معماری خانه‌های شاخص شهر می‌توان مشاهده کرد. در پژوهش پیش روی دلایل حضور معماری مسکونی بغداد در کرمانشاه قرن نوزدهم و عوامل تحول‌آفرین در این گونۀ نوینْ واکاوی و این مطلب به کمک عوامل فرهنگی و اقتصادی تأثیرگذار ریشه‌یابی می‌شود، بدین منظور با روش تاریخی به مطالعۀ یافته‌ها پرداخته خواهد شد و درنهایت مشخص می‌گردد که تجار کلیمی شهر بغداد الگوی معماری و فرهنگ خویش را به این ناحیه منتقل کرده‌اند و با تغییراتی، که از یک جهت به دلیل الزامات دینی و اقلیمی و از جهت دیگر به سبب مواجهه و تلفیق با معماری ایرانی در این ساختارها ایجاد کردند، به فرمی جدید دست یافتند که در نوع خود نمونه‌ای منحصر به فرد و یگانه است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Baghdadi Serai, Kermanshah: Samples of Iran-Iraq Interactions in the Qajar Period

نویسندگان [English]

  • Isa Hojjat 1
  • Efran Heidari 2
1 Professor, School of Architecture, Faculty of Fine Arts, University of Tehran
2 M. Arch, Kish International Campus, University of Tehran
چکیده [English]

The Qajar Period witnessed a period of increased commerce and cultural interactions between Iran and its neighboring countries. As a border town acting as a trans-boundary commercial hub, Kermanshah became home to a group of Jewish immigrants who came from Baghdad and settled in their own quarters. These immigrants developed their specific architecture merging patterns from local architecture with those imported from their former place of residence. The resulting architectural typology is collectively called the Baghdadi Serai. Several samples of this typology remain from the 19th century when this architecture was at its peak. This paper compares architectural features of this typology with other structures built in the same period in Kermanshah. Their architectural elements both show similarities and differences in the entrance, courtyard, colonnades, sash windows, basement, ornament and visual connection with the exterior. This comparative analysis demonstrates how two related architectures are combined in form of a distinct architecture expressing the identity of a specific migrant ethnicity.

اوبن، اوژن. ایران امروز 1906-1907: ایران و بین النهرین، ترجمۀ علی اصغر سعیدی، تهران : زوار، 1362.
پهنادایان، شاهین. «برخی از اندیشه‌های اقتصادی در ایران عصر قاجار»، فصلنامۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، ش 11 (1389)، ص 147-157.
جکسن، ابراهام. سفرنامۀ جکسن: ایران در گذشته، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: خوارزمی، ۱۳۵۲.
حبیبی، سیدمحسن. از شار تا شهر، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۱.
زارعی مهرورز، عباس و لیلا شریفی. «بررسی تاریخی فعالیت‌های اقتصادی یهودیان همدان در روزگار قاجار»، در پژوهشنامۀ تاریخ‌های محلی ایران، ش ۵ (پاییز و زمستان 1393)، ص 140-152.
سرشار، هومن. فرزندان استر، ترجمۀ مهرناز نصیریه، تهران: کارنگ، ۱۳۸۷.
سعیدی‌نیا، حبیب‌الله. «تحولات تاریخی گمرک ایران و رونق اقتصادی در دورۀ قاجاریه»، در مجلۀ تاریخ ایران، ش 63 (زمستان 1388)، ص 103-127.
سیف، احمد. اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه، ۱۳۷۳.
عیسوی، چارلز. تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار ۱۳۱۵-۱۳۳۳)، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: گستره، ۱۳۸۸.
کلهر، محمد و مریم تاج عینی. «فرصت‌ها و چالش‌های تجار کرمانشاه در عصر قاجار»، در گفتگو، ش 61 (۱۳۹۱)، ص27-38.
لوئی رابینو، یاسنت. گزارشی از بازرگانی و جامعۀ شهر و ایالت کرمانشاه در سدۀ نوزدهم میلادی، ترجمۀ محمدرضا همزه‌ای، کرمانشاه: دانشگاه رازی، ۱۳۹۱.
Al-Haidary, Ali. The Baghdad House, Baghdad, Al-Mada, 2008.
Al-Madfi, Husham. “Conservation of Traditional Houses Amanat al-Assima Baghdad”, John Warren, The coach publishing on behalf o APP, architects, university of York, 1984.
Foran, John. Fragile Resistance: Social Transformation in Iran from 1500 to the Revolution, Boulder: Westview press, 1993.
Hambly, Gavin. “An Introduction to the Economic Organization of Early Qājār Iran”, in British Institute of Persian Studies, Iran, Vol. 2 (1964), pp. 69-81.
Mcdaniel,A. Robert. “Economic Change and Economic Resiliency in 19th Century Persia”, in Iranian Studies, Issue 1, Vol. 4 (24 Feb 2007), pp. 36-49.
Warren, John & Ihsan Fethi. “Traditional House in Baghdad”, England, The coach publishing house limited Horsham, 1982.