همسایگی و همسایه بودن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوى دکترى معمارى، دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى

2 دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تبیین مفاهیم تخصصی مورد استفاده در حوزۀ طراحی محیط شرط لازم برای ورود آگاهانه و اندیشمندانه به مباحث و ساخت نظریه­ در خصوص موضوعاتی است که در این حوزه مطالعه می‌شوند. با پذیرش این گزاره که «نظر مقدمۀ عمل است»، طبیعی است که استفاده­ از مفاهیمی که به‌درستی تبیین نشده­ باشند، علاوه بر ایجاد بدفهمی در «عرصۀ نظر»، در «عرصۀ عمل» نیز آثار خود را نشان دهد. از این رو تبیین صحیح مفاهیم تخصصی فراتر از جدال بر سر الفاظ است و برای تعمیق فهمِ دست‌اندرکاران این حوزه و درنهایت اصلاح محیط ضرورت دارد. یکی از اصطلاحات پرکاربرد در حوزۀ طراحی محیط اصطلاح «همسایگی» است. در این مقاله تلاش شده است، با تبیین دو معنی اصلی مرادشده از اصطلاح فارسی «همسایگی» در میان اهل حرفه، یعنی مفاهیم «واحد همسایگی» و «همسایه بودن»، شناسایی وجوه تشابه و تفاوت این دو مفهوم از یکدیگر، زمینه­ای برای تدوین چارچوبی مفهومی برای مطالعۀ تعاملات همسایگان فراهم شود. یافته‌های این مقاله نشان می­دهد که هرچند هر دو مفهوم ابعاد مختلف «کالبدی»، «اجتماعی» و «تجربی‌ـ ادراکی» دارند، با وجود این، در تعاریف مربوط به «واحد همسایگی» تأکید بر بعد کالبدی در چند مقیاس محدود و مشخص است، اما مفهوم «همسایه بودن» کیفیتی است که به مناسبات اجتماعی ساکنان هم‌جوار در سطوح و مقیاس­های مختلف وابسته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Neighborhood Unit and Neighboring

نویسندگان [English]

  • Reza Serali 1
  • Shahram Pourdeihimi 2
1 PhD Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University
2 استاد دانشکدة معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى
چکیده [English]

‘Neighborhood’ is a term frequently used in environmental design for referring to diverse interrelated concepts. The ambiguity in exact definition of this term has often led to confusion in both theory and practice, however. This paper tries to clarify possible usages of this term, as well as its implications and nuances to develop a conceptual framework for studies of mutual interactions between neighboring residents in a community. Two common connotations for the term ‘neighborhood’ are recognized to be the ‘neighborhood unit’ and the actual act of ‘neighboring’. Although both these concepts have ‘physical’, ‘social’ and ‘cognitive’ dimensions, there are major disparities between them that makes them fundamentally different. While, the ‘neighborhood unit’ is essentially a physical entity for promoting social interactions between the residents over a certain area, ‘neighboring’ denotes such interactions at different scales and in diverse physical surroundings.
 

اوستروفسکی، واتسلاف. شهرسازی معاصر: از نخستین سرچشمه‌ها تا منشور آتن، ترجمۀ لادن اعتضادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1390.
آشوری، داریوش. فرهنگ علوم انسانی، تهران: نشر مرکز، 1381.
باستانی راد، حسن. «کوی (محله) در شهرهای ایرانی سده‌های نخستین اسلامی»، در مجلۀ پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، ش 10 (یهار و تایستان ۱۳۹۱)، ص ۱-۳۰.
بخشی، پریسا. بررسی نقصان روابط همسایگی و عوامل مؤثر برآن در 3 منطقه و 9 محلۀ تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، گروه علوم اجتماعی، 1390.
پاکزاد، جهانشاه. «واحد همسایگی»، در مجلۀ صفه، ش ۱ (تابستان 1369)، ص ۱۶-۲۰.
پوردیهیمی، شهرام. شهر، مسکن، و مجموعه‌ها، بهران: انتشارات آرمانشهر، 1391.
تانکیس، فرن. فضا، شهر، و نظریۀ اجتماعی (مناسبات اجتماعی و شکل‌های شهری)، ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1394.
ثقه‌الاسلامی، عمیدالاسلام و بهناز امین‌زاده. «بررسی تطبیقی مفهوم و اصول به‌کاررفته در محلۀ ایرانی و واحد همسایگی غربی»، در نشریۀ هویت شهر، ش 13 (بهار 1392)، ص ۳۳-۶۴.
جوادی آملی، عبدالله. مفاتیح الحیاه، قم: نشر اسراء، 1391.
جوهری، اسماعیل بن حماد، ، الصّحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، تهران: امیری، 1368.
راپاپورت، ایموس. فرهنگ، معماری، و طراحی، ترجمۀ ماریا برزگر و مجید یوسف‌نیا پاشا، ساری: انتشارات شلفین، 1391.
رشاد، علی‌اکبر. سلسله‌دروس فلسفۀ فرهنگ، ۱۳۹۱، قابل دسترس در:
http://rashad.ir/index.aspx?siteid=17&fkeyid=&siteid=17&pageid=2522
رفیع‌پور، فرامرز. آناتومی جامعه، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، 1389.
ساروخانی، باقر. درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان، 1375.
شقاقی، پژمان. درآمدی بر نظریۀ آبادی، تهران: نشر پژواک، 1390.
صدیق سروستانی، رحمت‌اله و نوروز نیمروزی. «بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات مشهد»، در فصلنامۀ دانش انتظامی، سال دوازدهم، ش ۴۷ (تایستان 1389)، ص ۱۸۵-۲۲۰.
ضیاء توانا، محمدحسین. «محله، بافت، و ساختار آن در شهرهای شرق اسلامی»، در مجلۀ علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ش 1 (1370)، ص ۱۷۳-۱۹۹.
طوسی، محمد بن حسن. التبیان فی تفسیر القرآن، قابل دسترس در:
http://lib.eshia.ir/12011/1/1
عبدالهی، مجید و مظفر صرافی و جمیله توکلی‌نیا. «بررسی نظری مفهوم محله و بازتعریف آن با تأکید بر شرایط محله‌های شهری ایران»، در نشریۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 72 (تابستان 1389)، ص ۸۳-۱۰۲.
عزیزی، محمدمهدی و سارا حبیبی. «تحلیلی از نظام مراکز محلات شهر تهران: نمونه موردی شهرک قدس (شهرک غرب)»، در نشریه شهرنگار، ش 52، (تیر 1388)، ص ۳۷-۴۹.
عینی‌فر، علیرضا. «نقش غالب الگوهای عام اولیه در طراحی محله‌های مسکونی معاصر»، در نشریۀ هنرهای زیبا، ش 32 (زمستان 1386)، ص ۳۹ -۵۰.
فاضلی، نعمت‌اله. همسایگی در شهر (مطالعه‌ای در زمینۀ چالش‌های فرهنگی همسایگی در ایران امروز)، شهرداری تهران، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی، 1390.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه، 1383.
لاوسون، برایان، زبان فضا، ترجمه علیرضا عینی فر و فواد کریمیان، انتشارات دانشگاه تهران، 1391.
لنگ، جان. آفرینش نظریۀ معماری، ترجمۀ علیرضا عینی‌فر، انتشارات دانشگاه تهران، 1381.
مدنی‌پور، علی. فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمۀ فرشاد نوریان، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، 1391.
نیمروزی، نوروز. سنخ‌شناسی روابط اجتماعی در شبکه‌های همسایگی در شهر مشهد، رسالۀ دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 1389.
یوسفی‌فر، شهرام و سیدمحمدحسین محمدی. «تأثیر مناسبات اجتماعی در شکل‌بندی کالبدی شهر ایرانی‌ـ اسلامی»، در پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ، ش ۱ (بهار 1388)، ص ۱۷۵-۲۰۵.
یوسفی‌فر، شهرام. «الگوهای گسترش کالبدی شهر در سده‌های میانۀ تاریخ ایران»، در پژوهشنامۀ علوم انسانی، ش 52 (زمستان 1385)، ص ۳۱۹-۳۵۰.
یوسفی، علی و دیگران. «انسجام در شبکه‌های همسایگی شهر مشهد»، در مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دوره دهم، ش1 (بهار 1388)، ص ۱۳۸-۱۶۱.
Abrams, Philip & Martin Bulmer. Neighbours: The Work of Philip Abrams, New York: Cambridge University Press, 1986.
Agneessens, Filip, et al. Diversity in Social Support by Role Relations: A Typology, Belgium: Ghent University, Ghent, 2006.
Altman, Irwin, 1975, The Environment and Social Behavior: Privacy, Personal Space, Territory, and Crowding, Brooks/ Cole Pub. Co., 1975.
Axhausen, K.W. & A. Frei. Size and Structure of Social Network Geographies, Arbeitsberichte Verkehrsund Raumplanung, Vol. 439, IVT, ETH Zürich, 2007.
Banerjee, Tridib & William C. Baer. Beyond the Neighborhood Unit (Residential Environments and Public Policy), California: University of Southern California Los Angeles, , 1984.
Buttimer, Anne. Society and Milieu in the French Geographic Tradition, Chicago: Rand McNally, 1971.
Ben-Harush, Orit. Defining Friendworks: Communication Perspective on Social Networks Types, PHD Thesis Queensland University of Technology, Australia, Brisbane, 2011.
Blokland, T.V. Urban Bonds, Oxford, Malden: Cambridge, Polity Press, 2006.
Brody, Jason S. THE NEIGHBORHOOD UNIT CONCEPT IN THE COMMUNITY BUILDERS HANDBOOK, PHD Dissertation in Regional Planning, University of Illinois, 2009.
________ . “The Neighborhood Unit Concept and the Shaping of American Land Planning 1912-1968”, in Journal of Urban Design, 18(3) (2013), pp. 340-362.
Cabrera, Joseph F. & Jonathan C. Najarian. “How the Built Environment Shapes Spatial Bridging Ties and Social Capital”, in Environment and Behavior, Vol. 47(3) (2015), pp. 239–267.
Chaskin, Robert J. Perspetives on Neighborhood and Community: A Review of the Literature, social service review, University of Chicago, 1997.
Cherry, Frances E. The Stubborn Particulars' of Social Psychology: Essays on the Research Process, London; New York: Routledge, 1995.
Connaughton, S.L. & J.A. Daly. “Identification with Leader: A Comparison of Perceptions of Identification Among Geographically Dispersed and Co-located Teams”, in Corporate Communications: An International Journal, 9 (2004), pp. 89-103.
Cowan, Robert. The Dictionary of Urbanism, Firest Published by Streetwise Press, 2005.
Crisp, Richard & David Robinson. Family, Friends and Neighbours: Social Relations and Support in Six Low Income Neighbourhoods, Centre for Regional Economic and Social Research, Sheffield Hallam University, 2010.
Davies, W.K.D. & D.T. Herbert. Communities within Cities: An Urban Social Geography, London: Belhaven press, 1993.
Dijst, M. “ICT and Social Networks: Towards a Situational Perspective on the Interaction between Corporeal and Connected Presence”, in R. Kitamura, T. Yoshii, & T. Yamamoto (Eds.), The Expanding Sphere of Travel Behavior Research, Selected papers from the 11th International Conference on Travel Behavior Research, Bradford, UK: Emerald Group Publishing, 2006, pp. 45-76.
Eastwick, Paul W., et al. “The Predictive Validity of Ideal Partner Preferences: A Review and Meta-Analysis”, in Psychological Bulletin 2013 American Psychological Association, Vol. 140, No. 3 (2014), pp. 623–665.
Festinger, Leon. “Architecture and Group Membership”, in Journal of Social Issues, Washington DC., Vol. 7, Issue 1-2 (1951), pp. 152–163.
Fischer, Claude. To Dwell Among Friends: Personal Networks in Town and City, University of Chicago Press, 1982.
Friedkin, Noah. “Information flow through Strong and Weak Ties” in Social Networks (Intraorganizational), 3 (4) (1982), pp. 273-285.
Galster, George. “On the Nature of Neighbourhood”, in Urban Studies, 11 (2001), pp. 2111-2124.
Gans, Herbert. “Planning and Social Life: Friendship and Neighbor Relations in Suburban Communities”, in Journal of the American Institute of Planners, 27:2 (1961), pp. 134-140.
Gehl, Jan. Life Between Buildings: Using Public Space, Translated by Jo Koch, New York: Van Nostrand Reinhold, 1986.
Granovetter, Mark S. “The Strength of Weak Ties”, in American Journal of Sociology, University of Chicago Press, Volume 78, Issue 6 (1973), pp. 1360-1380.
Greenbaum, Susan D. “Bridging Ties at The Neighbourhood Level”, in Social Networks 4(4) (December 1982), pp. 367-384.
Hall, Edward T. The Hidden Dimension. Garden City, N.Y., Doubleday, 1966.
Keith Hampton & Barry Wellman, “Neighboring in Netville: How the Internet Supports Community and Social Capital in a Wired Suburb”, in City & Community, 2(4) (2003), pp. 277-311.
Johnson, Donald Leslie. “Origin of the Neighbourhood Unit”,in Planninig Perespectives, 1 (2002), pp. 227-245.
Keller, Suzanne. The Urban Neighborhood: A Sociological Perspective, Random House, 1968.
Kiesler, Sara & Jonathon N. Cummings. Distributed Work, chapter3: What Do We Know about Proximity and Distance in Work Groups, The MIT Press, 2002.
Levinger, G. & J.D. Snoek. Attraction in Relationship: A New Look at Interpersonal Attraction, Morristown, NJ: General Learning Press, 1972.
McPherson, Miller. et al. “BIRDS OF A FEATHER: Homophily in Social Networks”, in Annual Review of Sociology, 27 (2001), p. 415–444.
Mok, Diana & Barry Wellman & Juan Carrasco. “Does Distance Matter in the Age of the Internet?” , in Urban Studies, 47(13) (2010), pp. 2747-2784.
Park, Robert E. “The City: Suggestions for the Investigation of Human Behavior in the City Environment”, in Journal of Sociology, Vol. 20, No. 5 (March 1915), pp. 577-612.
________ . On Social Control and Collective Behavior, Chicago: University of Chicago Press, 1967.
Patricios, Nicholas. “The Neighborhood Concept: A Retrospective of Physical Design and Social Interaction”, in JOURNAL OF ARCHITECTURAL AND PLANNING RESEARCH, 19:1 (2002), pp. 70-90.
Perry, Clarence A. Housing in the Machine Age. New York: Russell Sage Foundation, 1939
________ . “The Neighborhood Unit, a Scheme of Arrangement for the Family-Life Community”, in Regional Survey of New York and Its Environs, Vol, 7 (1929).
_______ . Ten Years of the Community Center Movement, New York: Russell Sage Foundation, 1921.
________ . The Local Community as Unit in the Planning of Urban Residential Areas, New York: Russell Sage Foundation, 1926.
_______ . The Wider Use of the School Plant, New York: Russell Sage Foundation, 1910.
Rapoport, Amos. “Neighborhood Heterogeneity or Homogeneity”, in Architecture and Behavior, 1 (1) (1980), pp. 65-77.
________ . Culture, Architecture, and Design, Locke Science Publishing Company, 2005.
Ruonavara, H. & A. Kouvo. Neighbour Relations in Contemporary Society: A Survey of Ideas and a Blueprint for a Framework for Investigation, Paper presented at the ISA Housing Assets, Scotland: Housing People conference, 2009.
Sage, Daniel. “Book Review on Urban Bonds”, in Blokland, T.V. (edt.), Urban Bonds, Oxford, Malden: Cambridge, Polity Press, 2006.
Simmel, Georg. “The Metropolis and Mental Life”, in Neil Leach (ed.), Rethinking Architecture: A reader in cultural theory, London: Routledge, 1997, pp. 69-79.
Sommer, Robert. Personal Space. The Behavioral Basis of Design, Prentice-Hall, 1969.
Takhteyev, Gruzd & B. Wellman. “Geography of Twitter Networks”, in Social Networks, Special issue on Space and Networks, 34(1) (2012), pp. 73-81.
Urban Task Force. Towards an Urban Renaissance, Final Report, London: HMSO, 1999.
Wellman, Barry & Barry Leighton. “Networks, Neighborhoods and Communities: Approaches to the Study of the Community Question”, in Urban Affairs Quarterly, Vol 14, No. 3 (1979), pp. 363-390.
Wrzus, Cornelia. Similarity in Personal Relationships: Associations with Relationship Regulation Between and Within Individuals, PHD Dissertation, Potsdam University, 2008.
http://parsi.wiki/dehkhodaworddetail-eaf7a122a9c94314aa23bb9ae707f89d-fa.html
http://www.en Wikipedia.org, Wikipedia, the free encyclopedia/
http://www.fa Wikipedia.org, Wikipedia, the free encyclopedia/
http://www.oxforddictionaries.com