آس بادهای نشتیفان مثالی برای مهندس هوشمندانه «ایرانی»

قهرمانی, بیتا; بهادری, علی اصغر

آس بادهای نشتیفان مثالی برای مهندس هوشمندانه «ایرانی»

نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد مطالعات معمارى ایران، دانشکدة معمارى و شهرسازى دانشگاه شهید بهشتى

² کارشناس ارشد معماری دانشکده معمارى پردیس هنرهاى زیباى تهران

چکیده

آس باد در نشتیفان شگردی هوشمندانه است و مردم این سرزمین آن را از سالیان پیش برای سازگاری با طبیعت و تبدیل موانع زیستی منطقه به فرصت ها و امکانات زیستی، تدبیر کرده اند.آس بادها نمونه ای از فناوری محیطی و مجموعه ای از علوم بومی مهندسی ساختمان و مکانیک و معماری و شناخت مواد در ایران است. این مقاله بر اساس تحقیق میدانی و بررسی های تاریخی و مطالعات کتابخانه ای و برای شناخت و تحلیل جزء به جزء سازوکار و ساخت یک واحد از این آس بادها نگاشته شده است. در این مقاله، برای نخستین بار نقشه ای کامل و دقیق از یکی از این آس بادها آورده و بر مبنای آن و گفتگو با مردم و کارشناسان بومی و مردم شناسان، فنون ساخت، مراحل اجرا، مصالح بومی، و منابع آن ها، و همچنین اصطلاحات محلی مربوط به اجزای آس باد نظام این دستگاه و نسبت آن با فرهنگ بومی زیستگاه بررسی و معرفی شده است. این نوشتار نشان میدهد که یک مهندسی بومی چگونه پاسخ گوی یکی از حیاتی ترین نیازهای ساکنان روستای نشتیفان شده است. برای کامل شدن شناخت این پدیده، اسناد و متون تاریخی مطالعه و نقش آس بادها در معیشت و اقتصاد گذشته و امروز بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.1683870.1392.23.1.4.6

عنوان مقاله [English]

Windmills of Nashtifan

نویسندگان [English]

Bita Ghahramani ¹
Aliasghar Bahadori ²

¹ M Sc, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

² M Arch, Faculty of Architecture, Collage of Fine Arts, University of Tehran

چکیده [English]

Located some 270 kilometers southwest of the provincial capital city of Mashad, Nashtifan Village is subject to strong windstorms for a period of about 120 days per year. The row of windmills built in surrounding mountains of the village is an ingenious solution that both shields the settlement against windstorms and yields a sustainable source of energy. This paper explains the creative mechanisms employed in building windmills by presenting a detailed survey of design, materials, and operation requirements of one such mill.

مراجع

ابن اثیر، على بن محمد. تاریخ کامل، ترجمة حسین روحانى، ج 1. تهران: اساطیر، 1370.
ابن خلدون ، عبدالرحما ن بن محمد. العبر، ترجمة عبدالمحمد آیتى، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1383.
احرارى رودى، عبدالکریم. خواف در گذر تاریخ. تربت جام: شیخ الاسلام احمد جام، 1384.
افشار سیستانى، ایرج. پژوهش در نام شهرهاى ایران، تهران: روزنه، 1378.
پازوکى طرودى، ناصر. آثار ثب تشدة ایران در فهرست آثار ملى، تهران: سازمان میراث فرهنگى و گردشگرى، 1384.
تتوى، احمد بن نصرالله. تاریخ الفى (تاریخ هزارسالة اسلام)، تصحیح غلامرضا طباطبایى مجد، ج 1، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى،1382.
جلالى، غلامرضا. تقویم تاریخ خراسان از مشروطه تا انقلاب اسلامى، با همکار ى حسین طاهر ى وحدتى ، عباسعلی قلى زاده، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامى، 1377.
چکنگى، علیرضا. فرهنگ نامة تطبیقى نا مهاى قدیم و جدید مکان هاى جغرافیایى ایران و نواحى مجاور، مشهد: بنیاد پژوه شهاى اسلامى، 1385.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف ا لله. جغرافیاى حافظ ابرو، مقدمه، تصحیح، و تحقیق صادق. سجادى، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب، 1375.
خسروى، محمدرضا. جغرافیاى تاریخى ولایت زاوه، مشهد: آستان قدس رضوى، 1366.
خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین. تاریخ حبیب السیر، مقدمة جلا ل الدین همایى، زیر نظر محمد دبی رسیاقى، ج 3، تهران: هرمس، 1387.
زنگنة قاسم آبادى، ابراهیم. سیماى هزارسالة خواف، مشهد: شوراى اسلامى شهر خواف، 1382.
سعیدیان، عبدالحسین. شناخت شهرهاى ایران، تهران: علم و زندگى، 1378.
شاه حسین بن غیاث الدّین محمد. احیاء الملوک، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1389.
فرجى، عبدالرضا. جغرافیاى کامل ایران، زیر نظر کارشناسا ن گرو ه جغرافیای دفتر تحقیقا ت و برنامه ریزى و تألیف ، تهران: وزارت آموزش و پرورش ، سازمان پژوهش و برنامه ریز ى آموزشى ، 1366.
فرشاد، مهدى. تاریخ مهندسى در ایران، تهران: بلخ، 1390.
کارکنا ن وزارت جنگ انگلستا ن مستقر در هندوستا ن. فرهنگ جغرافیایى ایران (خراسان)، ترجمة کاظم خادمیان، مشهد: بنیاد پژوهش هاى اسلامى، 1380.
مسعودى، على بن حسین. مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمة ابوالقاسم پاینده، ج 1، تهران: شرکت انتشارت علمى و فرهنگى، 1382.
نادرى، بقراط. « آس بادهاى خواف». در هنر و مردم، ش 177 و 178 ، ( تیر و مرداد 1356)، ص 75-85.
Wulff, Hans E. The Traditional Crafts Of Persia, Massachusetts: The M.I.T Press, 1971.