A Ayvān-Based Typology of Iranian Historic Mosques

Document Type : Original Article

Authors

1 MSc, Iranian Architecture Studies, Faculty of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran

2 Associate Professor, Faculty of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran

3 Assistant Professor, Faculty of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran

Abstract

The difficulties of research on ayvān stem from terminological differences in historical texts and what contemporary historians meant by the term, ambiguities about the origins of this element, as well as etymological ambiguities about the term itself, and the ayvān’s wide varieties. Despite all that, it is known for sure that this element is of historical importance. It is necessary, therefore, to conduct a multifaceted research to shed light on various, complicated aspects of the ayvān. The present research is on the typology of Iranian historic mosques based on their ayvāns. These ayvāns are assessed through four aspects: the number of ayvāns, their form, their function and their position. Each aspect can result in a certain classification, with a typology emerging from a study of 952 historic Iranian mosques and the presence or otherwise of each aspect. Furthermore, typological data are inspected using geographical coordinations of each mosque through GIS, in order to map the distribution, density, and location of each type through a place-bound analysis. The findings show that over 60% of historic Iranian mosques are ayvān-less, with 23% having a single ayvān, 8.1% two, 1.6% three and 4.5% four ayvāns. The majority of double-ayvān mosques are in Khorasan and te majority quadruple-ayvān mosques are in Isfahan.

Keywords

References

اسدی طوسی، ابونصر علی بن احمد. گرشاسبنامه، تصحیح حبیب یغمایی، تهران: کتابفروشی و چاپخانة بروخیم، 1317.
بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد بن بلعمی. تاریخنامة طبری، تصحیح محمد روشن، تهران: البرز، 1380.
بهشتی، سیدمحمد و مهرداد قیومی بیدهندی (زیر نظر). فرهنگنامة معماری ایران در مراجع فارسی، تهران: مؤسسة تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری، 1388.
پیرنیا، محمدکریم. سبکشناسی معماری ایرانی، تدوین غلامحسین معماریان، تهران: معمار، 1383.
پیری اردکانی، نادر. پلة هشتم، قم: مجمع ذخائر اسلامی، 1385.
حسندوست، محمد. فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1393.
حسینی، سیدمحسن. مساجد تاریخی خراسان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1393.
رضائینیا، عباسعلی. «صورت ایوان در معماری ایرانی، از آغاز تا سدههای نخستین اسلامی»، در مطالعات معماری ایران، ش 11 (بهار و تابستان 1396)، ص 125-144.
ــــــــ . ایوان در سنت معماری ایران خاستگاه کارکرد تداوم، پایاننامة دکتری باستانشناسی، دانشگاه تهران، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، 1393.
رضائینیا، عباسعلی و هایده لاله. «بررسی و تحلیل انتقادی فرضیههای خاستگاه ایوان»، در مطالعات باستانشناسی، ش 2 (پاییز و زمستان 1393)، ص 59-71.
شجاع رضوی، سعیده. واژهنامة توصیفی معماری و حوزههای وابسته در گویش میبد، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، 1384.
طاهری، محمدمهدی. تحلیل و رقومیسازی دادههای معماری مسجدهای تاریخی ایران با استفاده از نرمافزارهای ArcGIS و SPSS: درآمدی بر پژوهشهای گونهشناختی معماری مسجدهای ایران، پایاننامة کارشناسیارشد مطالعات معماری ایران، استاد راهنما: حامد مظاهریان، تهران: دانشگاه تهران، دانشکدة معماری، تیر 1397.
عالی، ابوالفضل. سیر تحول ایوان در معماری ایران پیش از اسلام و اوایل اسلامی، پایاننامة کارشناسیارشد باستانشناسی دانشگاه تهران، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، 1378.
عمر هروی، محمد بن حسین بن عمر. اخبار برامکه (تاریخ برامکه)، تصحیح عبدالعظیم قریب، تهران: مطبعة مجلس، 1312.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، به تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: روزبهان، 1368.
فرشتهنژاد، سیدمرتضی. فرهنگ معماری و مرمت معماری، اصفهان: ارکان دانش، 1389.
نظامالملک، حسین بن علی. سیاستنامه یا سیر الملوک، تصحیح هیوبرت دارک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1364.
هرن، پال و هاینریش هوبشمان. فرهنگ ریشهشناسی فارسی، ترجمه و تنظیم جلال خالقی مطلق، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1356.
وزیری، سعید. آشنایی با زبان خاک و خشت معماری سنتی در ایران، تهران: انتشارات نظری، 1392.
Bloom, Jonathan M. & Sheila S. Blair (eds). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Volume 1: Abarquh to Dawlat Qatar, Oxford University Press, 2009.
Grabar, Oleg. “Ayvan”, in Iranica Encyclopedia, last revised, 2011.
Rabbat, Nasser. “Mamluk Throne Halls: Qubba or Iwān?”, in Ars Orientalis, Vol. 23. Pre-Modern Islamic Palaces, 1993. p. 201-218.
 
Soffeh
Volume 28, Issue 3 - Serial Number 82
October 2018
Pages 113-126

Files

History

  • Receive Date: 31 December 2018
  • Revise Date: 26 January 2021
  • Accept Date: 31 December 2020

Share

How to cite

Statistics