دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
بررسى تدابیر پدیدارشناسى در نقد بناهاى معمارى
5
22
FA
محمدعلى
اشرف گنجوئى
مربی دانشکدة هنر و معماری صبا دانشگاه شهید باهنر کرمان
m_aganjooie@uk.ac.ir
محمد
سلطان زاده
مربی دانشکدة هنر و معماری صبا دانشگاه شهید باهنر کرمان
msoltan@uk.ac.ir
از نگاه پدیدارشناسى درک حقیقت بر اساس جدا نبودن عین و ذهن است و هر نوع بررسى، پژوهش، و یا نقد باید با اتکا به ذهن باشد. بر این اساس در معمارى، نگرش هاى پدیدارشناختى با توجه به تجربة افراد در فضا تعریف مى شوند. هدف در این نوشتار بیان روش هاى عملى براى نقدى پدیدارشناسانه است و شامل روش هایى به منظور درک، مشاهده، و بیان آن چیزى است که تجربه مى شود.ارتباط این روش ها با ذهن این امکان را ایجاد مى کند.اصول و « توانایى هاى خود » که اولاً شخص بر اساس الگوهاى موجود در بنا را مشاهده و ثانیاً با درک بى واسطه و مستقیم آن اصول، راحت تر بتواند در طراحى هاى جدید از آن ایده ها استفاده کند. در این نوشتار، دو گروه از دانشجویان، با توجه به اهمیت شناخت و به کارگیرى ارزش هاى بناهاى تاریخى، در خلال درس مقدمات طراحى معمارى دورة کارشناسى معمارى، هرکدام یک بناى تاریخى را نقد مى کنند.آن ها بر اساس تدابیر عملى، طى چند جلسه بنا را مشاهده و سپس تحلیل مى کنند. در انتها تدابیر حاصل از این دو تجربه در قالب چهارگروه مشخص شامل: تدابیر کل، تدابیر جزء، تدابیر خاص بنا، و تدابیر مربوط به روش بیان تدوین و سپس تأثیر آن ها در نقد معمارى با توجه به الگوهاى پدیدارشناختى ارزیابى مى شوند.
ادراک ذهنى,نقد معمارى,تدابیر پدیدار شناسى
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100205.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100205_bdabf232334f4459b00d25fb97351858.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
قابلیت فضاهاى جمعى در مجتمع هاى مسکونى
23
32
FA
عبدالکریم
قائدى
دانشجوی دکتری معماری، دانشکدة شهرسازی و معماری، دانشگاه شهید بهشتی
aqaedi@yahoo.com
تأثیرپذیرى کیفیت مجتمع هاى مسکونى از قابلیت فضاهاى جمعى موضوع مهمى است که باید از دیدگاه هاى مختلف، به ویژه از منظر کالبد معمارى به آن پرداخته شود. اغلب به این مفهوم، على رغم اهمیت، که مى تواند بر امنیت محیط و شیوة استفاده از آن اثرگذار باشد، کمتر توجه شده است. موضوع این پژوهش تحلیل چگونگى عملکرد فضاهاى جمعى است. از این رو ضرورت پرداختن به نقش قابلیت هاى فضاى جمعى و چگونگى ارتباط آن ها با یکدیگر اهمیت مى یابد. در پژوهش حاضر چهار متغیر و قابلیت مهمِ:رابطة بین سطح و میزان استفاده از آن ظرفیت این فضاها ساعات و تعداد استفاده تعداد طبقات مجتمع ها بررسى و همبستگى بین متغیرهامقایسه مى شود. این بررسى رابطه میان متغیرها با انجام یک آزمون در میان تعدادى از مجتمع هاى مسکونى تبیین شده است. به این منظور وجوه رابطة فوق در تعدادى از مجتمع ها پیمایش و تحلیل شده است. براى دستیابى به اهداف پژوهش، پنجاه مجتمع نمونه به صورت تصادفى از میان فهرست مجتمع هاى مسکونى شناسنامه دار در وزارت راه و شهرسازى انتخاب گردیدند. دستاو ردهاى پژوهش نشان مى دهد که میان تخصیص فضاها به فعالیت هاى جمعى و به کارگیرى عناصر طراحى معمارى در این فضاها با میزان استفاده و استقبال ساکنان مجتمع هاى مسکونى از فضاهاى جمعى رابطة معنادارى هست.
قابلیت محیط,فضاى جمعى,مجتمع مسکونى
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100202.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100202_cbcd0a2b3db1deab4043e3a0a26ff99d.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
طراحىِ فضاى انتظار مراکز درمانى: تأثیر محیط و نحوة تعریف فضا بر ادراک کاربران
33
44
FA
سیدمحمدحسین
ذاکرى
استادیار بخش معماری دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز
zakeri@shirazu.ac.ir
فاطمه
صفرپور
دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز
این مقاله پاسخ به این سؤال است که، آیا چگونگى تعریف فضایى (متغیر مستقل) مى تواند بر ارزیابى هاى ادراکى و میزان رضایت کاربران از محیط (متغیر وابسته) در یک فضاى پرازدحام تأثیرگذار باشد یا خیر؟ تعریف فضایىِ خاص مطالعه شده در این تحقیق، فضاى انتظار مراکز درمانى و ارتباط بین محورهاى سیرکولاسیون و فضاى نشستن سالن انتظار است. فرضیة تحقیق این است که کاربران در فضاهاى انتظارِ شلوغ، احساس راحتى و امنیت کمترى دارند. در این تحقیق تبیین شده است که چگونه در جایى که مرزهاى تعریف شدة فضایىِ کمترى بین فعالیت ها هست (یعنى حالتى که مردم از جهات مختلف عبور می کنند) این اختلال بسیار بیشتر است و کاربران دریافت منفى ترى از فضا دارند. براى بررسى این مسئله با روش تحقیق همبستگى، مطالعه در سالن انتظارِ بخش شیمى درمانى سه مرکزدرمانى اصلى در شهر شیراز انجام شد: سالن انتظارِ بخش شیمى درمانى درمانگاه هاى امام رضا(ع)، مطهرى، و نمازى، که از نظر ویژگى هاى محیطى، طراحى تقریباً مشابهى دارند، ولى ازنظر رابطة فضاى انتظار و محورهاى سیرکولاسیون شرایط متفاوتى دارند. نتایج مطالعه روى 240 بیمار نشان داد که در طراحى سالن هاى انتظار هرچه تفکیک و تعریف فضایى بین محورهاى سیرکولاسیون و فضاى انتظار ضعیف تر صورت گرفته باشد، محیط از طرف استفاده کنندگان منفى تر و استرس زاتر درک مى شود. تأثیر جنسیت نیز در انجام این ارزیابى بررسى شد. از نظر ادراکى، فضا در ذهن هردو جنس (مؤنث، مذکر) تقریباً مشابه ترسیم شده بود.
ادراک فضا,محیط درمانى,تعریف فضا,سیرکولاسیون,فضاى انتظار بیمارستان
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100203.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100203_0ce96b6d31e3c68c40c904aeab496d02.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
بررسى تأثیر تغییر عناصر مکان ساز زندگى عشایرى بر نارضایتى از اسکان
45
62
FA
رضا
شکورى
استادیار دانشکدة هنر و معماری دانشگاه یزد
rezashakouri@yazd.ac.ir
الهام
خدادادى
مدرس دانشگاه آزاد اصفهان، واحد خوراسگان
کوچ نشینى، از کهن ترین شیوه هاى زیست بشر بر روى این کرة خاکى است. در ایران با توجه به شرایط اقلیمى جغرافیایى زندگى عشایرى توأم با کوچندگى سابقه طولانى داشته است. پس از اسکان عشایر به شکل هاى خودجوش و درون زا یا اسکان هاى اجبارى، شهرک هاى عشایرى در کنار روستاها و شهر هایى از کشورمان شکل گرفت. با ارزیابى شهرک هاى اسکان نکات بسیارى در حوزه هاى فرهنگى اجتماعى گوشزد مى شود، اما یکى از حوزه هاى مهمى که در وضعیت زندگى و وجوه روانى آن تأثیر بسیار دارد، محیط و کالبدى است که این زندگى را در بر گرفته است. این پژوهش با مطالعة میدانى و ارزیابى شهرک هاى اسکان عشایرى ترک آباد و خمینى آباد در حاشیة شهرضا آغاز شد. در مرحلة نخستین تحقیق، نتایج به دست آمده از مصاحبه و گفتگوى صمیمى با عشایر حاکى از نارضایتى عشایر از زندگى و ناکارآمدى خانه هاى این شهرک ها براى دربرگرفتن وجوه مختلف زندگى عشایرى بود. على رغم نارضایتى عشایر از خانه هاى مسکونى، ایشان غالباً زبان و ادبیات مناسبى براى توضیح ایده آل هاى خود از یک فضاى سکونتى شهرى نداشتند و تنها ابراز آشکار عشایر در مورد شرایط زندگى، تمایل بازگشت به زندگى کوچ نشینى است. بدون تردید عوامل متعددى اعم از اقتصادى، اجتماعى، و کالبدى در ایجاد این نارضایتى از زندگى دخیل هستند، ولى احتمالاً، بخشى از این نارضایتى را مى توان به عدم قابلیت هاى فضایى این شهرک ها و خانه هاى موجود در آن ها در ایجاد حس تعلق در عشایر ساکن شده به فضاى سکونتشان در این شهرک ها نسبت داد. در این مقاله، در جستجوى شناخت بخشى از عوامل نارضایتى عشایر از سکونت در شهرک هاى اسکان مبتنى بر این فرضیه که عدم تعلق مى تواند ناشى از شکل نگرفتن حس مکان در این عشایر باشد به بررسى تغییرات عناصر مکان ساز (مؤثر در ایجاد حس مکان) از زندگى کوچ به اسکان پرداخته مى شود.
عشایر,اسکان,رضایتمندى,حس مکان,عناصر مکان ساز
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100204.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100204_6d7c1d77d7379fcb63a3dfbd5e30c5e0.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
پژوهش براى طراحى در رشتة معمارى منظر ارزیابى تجربه طراحى در « کارگاه طرح منظر »
63
76
FA
سیدحسن
تقوایى
0000-0001-7172-3917
دانشیار دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
h-taghvaei@sbu.ac.ir
امیر سمیارى
سمیارى
0000-0002-9159-3037
دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شهید بهشتی
amir.semiari@gmail.com
رشتة دانشگاهىِ معمارى منظر حدود دو دهه سابقة فعالیت آموزشى و پژوهشى در ایران دارد و نیازمند رشد بستر نظرى و عملى و بومی سازى علمى در کشور است. طراحى منظر نیز، که محور اصلى فعالیت هاى آموزشى و حرف هاى این رشته محسوب می شود، مستلزم گسترش مفاهیم، رو ش ها، و ابزار تخصصى و پژوهش محورى است.یک رویکرد پژوهشى در کارگاه طراحى، شناختن اولویتهاى دانشجویان در انتخاب " مولدهاى اولیة تأثیرگذار بر خلق طر حمایه در فرایند طراحى" است که به جهت گیرى رویکردهاى آموزشى، «پژوهش براى انجام»، و « پژوهش از طریق طراحى » کمک می کند. در این مقاله، با هدف تبیین ارز شهاى تأثیرگذار بر طراحى منظر و با تکیه بر تحلیل محتواى ادبیات متأخر معمارى منظر، به این پرسشها پاسخ داده می شود: مولدهاى اولیه براى خلق طرح مایه کدام هستند؟ و کدامیک را باید در اولویت هاى آموزشى و پژوهشى« کارگاه طراحى منظر 1» تعریف کرد؟ ابتدا با تکیه بر یک تجربة طراحى مشترک در درس "طراحى منظر 1" در دو دانشگاه شهید بهشتى و بین المللى امام خمینى(ره) سعى شد تا از دانشجویانى، که آن درس را سپرى کرده اند، در خصوص اولویت بندى مولدهاى اولیه در « کارگاه طراحى منظر 1» نظرسنجى گردد. سپس پیمایش زمینه یابى، از طریق بازبینى طرح مایه ها، ارسال پرسشنامه به ایمیل دانشجویان، و تحلیل پاسخ ها به روش آمار توصیفى و با کمک نرم افزار « اس پى اس اس » انجام شد. نتایج نشان داد که از میان عوامل « ارزشهاى بوم شناختی » ،« ارزشهاى زیبایی شناختى » ،« ارزشهاى اجتماعى فرهنگى »، « مقیاس طرح » و« مطالعة الگوهاى محلى و مصادیق نمونة موردی »، توجه به « مقیاس طراحى » و « ارزش هاى بوم شناختى » به منزلة مولد اولیه، در نظر دانشجویان اهمیت بیشترى دارند. مطابق نتایج، به رغم اهمیت عوامل فوق در نظر پاسخ دهنده ها (در زمان انجام تمرین« طرح 1» ) به دلیل فقدان آشنایى کافى با مولدهاى اولیة نام برده، تصمیم گیرى دانشجویان بیشتر متکى بر مهارت فردى بوده است. یافته هاى نظرسنجى بر اهمیت تعریف ابعاد ماهوى معمارى منظر در «کارگاه طرح 1» دلالت دارد. در بیشتر پاسخها ( 62 ٪) بر ضرورت به کارگیرى مفاهیم پایه و اصول محتوایى تأثیرگذار بر طراحى، در پروژ ه اى کوچک مقیاس و قابل نوآموزان طراحى منظر تأکید شده بود. مطابق یافته ها در « کارگاه طراحى منظر 1 » ، به ترتیب باید بر آموزش مفاهیم پایه و اصول بوم شناسى منظر، مفاهیم اجتماعى فرهنگى، و اصول زیبایی شناسى تأکید گردد و به منظور تبیین مفاهیم و اصول فوق، به مثابه مولد اولیه، به هنگام طراحى و کاربرد آ نها در خلق طرح مایه، پژوهشهاى عملى انجام شود.
معمارى منظر,طراحى تجربى,پژوهش,کارگاه طراحى منظر 1,طرح مایه
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100206.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100206_2ce831be2ab16c364343bfe23a864720.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
کاهش آسیب پذیرى خوابگاه هاى دانشجویى دانشگاه شهید بهشتى در برابر آتش سوزى و زلزله
77
100
FA
علیرضا
فلاحى
دانشیار دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
alifallahi30@gmail.com
خوابگاه هاى دانشجویى به دلایل استفادة شبانه روزى، تراکم جمعیت، نوع چیدمان مبلمان، تجهیزات و جانمایى تأسیسات برودتى حرارتى، در معرض آسیب هاى ناشى از حوادث غیرمترقبه، خصوصاً آتش سوزى و زلزله، هستند. این امر با توجه به فقدان برنامة مدیریت بحران و آشنا نبودن دانشجویان و کارکنان در چگونگى مواجهه با شرایط اضطرارى و حفظ ایمنى، ممکن است تلفات و خسارات جبران ناپذیرى را موجب شود. با توجه به استقرار خوابگاه هاى برادران و خواهران در ضلع شمالى سایت دانشگاه شهید یهشتى و عبور گسل شمال تهران از منطقه، لزوم تدوین برنامه کاهش آسیب پذیرى و مواجه با سوانح امرى اجتناب ناپذیر است. اگرچه مقاوم سازى سازه اى ساختمان ها تا حدود زیادى احتمال تخریب را کاهش مى دهد، لیکن به دلایل گوناگون، ازجمله نیاز به بودجة فراوان، امکان تعلیق روند آموزشى، و زمان بر بودن عملیات ساختمانى، این امر به ندرت عملى است. علاوه بر این، چنانچه ساکنین با رو شهاى تخلیة اضطرارى آشنا نباشند، به هنگام تخلیه سردرگم می شوند، حتی در ساختمان های مقاوم، امکان خسارات و تلفات هست. بنابراین در سال های اخیر، به کاهش آسیب پذیری فضاهای خوابگاهی پرجمعیت از نظر غیر سازه ای و مدیریتی توجه ویژه ای شده است، زیرا هم کم هزینه است و هم تمهیدات مقاوم سازی عناصر غیر سازه ای و آموزش ساکنین و مسئولین ساختمان و تدوین برنامه بحران برای واکنش مناسب در شرایط اضطرار، موجب کاهش تلفات می شود.روش پژوهش مقاله ی توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی است و ساختمان ها از طریق ارزیابی سریع بصری مطالعه می شوند. به این منظور ساکنین خوابگاه ها به گروه های دانشجو، مسئولین و نیروی خدماتی دسته بندی و ضمن ضمن شناخت آسیب پذیری های موجود، با مصاحبه های عمیق و تکمیل پرسش نامه، میزان آگاهی کاربران در مواجهه با شرایط اضطراری، با استفاده از روابط همبستگی، تحلیل شده اند. همچنین با روز آمد کردن نقشه ی بلوکهای خوابگاه ها، ضمن پایش دقیق موارد آسیب پذیر، میزان خطرپذیری چیدمان، چگونگی اتصال مبلمان به کف و سقف، تیغه های جداکننده، الحاقات غیر سازه ای، راهروهای طبقات، و تاسیسات اضطراری در شرایط بحران، هنگام تخلیه سریع جمعیت ساکن، مطالعه شده اند.نتیجه گیری مقاله در قالب عرضه راهکارهای کاربردی انطباق چارت تشکیلاتی با سامانه فرماندهی حادثه و همچنین کاهش آسیب پذیری های غیرسازه ای و تهیه نقشه های تخلیه اضطراری است. بنا بر این توصیه می شود که در بخش مدیریتی، ساکنین و مسئولین خوابگاه ها با گذراندن دوره های آموزشی و برنامه های تمرینی، آمادگی لازم را کسب کنند. این امر با همکاری واحد مدیریت بحران ناحیه یک شهرداری تهران و همچنین مراکز هلال احمر، آتش نشانی، حراست دانشگاه، و معاونت دانشجویی میسر است. افزون بر این، همه عناصر آسیب پذیر غیر سازه ای شناسایی و مقاوم سازی، هم زمان دانشجویان با شرکت در برنامه های آشنایی با مدیریت بحران، در هر نیم سال تحصیلی، با مقولات امداد اولیه، برخورد هوشیارانه با آتش سوزی، تخلیه اضطراری، و دیگر نکات ایمنی آشنا می شوند. به نظر می رسد که یافته های پژوهش قابل تعمیم به سایر خوابگاه های دانشجویی را، با توجه به ویژگی های ساختمانی و اجتماعی و منطقه ای، دارند.
کاهش آسیب پذیرى,مقاوم سازى غیرسازه اى,خوابگاه هاى دانشگاه شهید بهشتى,زلزله و آتش سوزى
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100207.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100207_aef37a2965fbcdf1207d62ea1cc9132f.pdf
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
صفه
1683-870X
2645-5900
24
4
2014
11
22
بررسى نردة پنجره هاى بناهاى دورة قاجاریه در همدان
101
126
FA
سیدحسین
حسینى سیر
مربی دانشکدة هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
hoseinisiyar@iauh.ac.ir
بناهاى دورة قاجارى شهر همدان پنجره هایى با نرده هاى زیبا و متنوع دارد که نشان از هنر نرده سازان همدانى است. این دوره، سرآغاز استفادة فلز به جاى چوب در ساخت نردة پنجره ها است که به «گل نرده» معروفند.بررسى ها نشان داد که ساخت نردة پنجره ها نخست جنبة تزیین، حجاب، و حفاظت داشته، ولى به مرور زمان جنبة تزیینى آن قوت بیشترى یافته است. در آغاز، طرح نرده پنجره هاى بناهاى دورة قاجاریه همدان برگرفته از هنر غیربومى بوده و شکلى شبیه به حرف «S» با پیچش حلزونى داشته است. این شکل تنها طراحى و ساخت نردة پنجره هایى با ابعاد خاص از مستطیل را میسر مى کرد و استادکاران نمى توانستند سطح پنجره هایى با ابعاد مختلف مستطیل و شکل هاى متفاوت مانند منحنى را کاملاً پوشش دهند. به همین علت آن ها ابعاد شکلى شبیه «S» را تغییر مى دهند و به ابعاد مختلفى دست مى یابند که سطح کامل پنجره ها را پوشش مى دهند. درنهایت استادکاران با تجربه اندوزى و لحاظ کردن نیازهاى روز، دست به نوآورى مى زنند و خلاقانه با تغییر عمده در شکل شبیه «S» نقش مایه هاى جدید و متنوعى ابداع مى کنند که خود به عنصرى نو بدل مى گردد و مى توان با قرینه سازى، ترکیب، و تکثیر آن ها به انواع شکل هاى زیبا با ابعاد متفاوت دست یافت. این نوآورى تا آنجا پیش مى رود که به طرح هایى منحصربه فرد و در نوع خود بى نظیر منتهى مى گردد، طرح هایى با نقوش متفاوت که هریک سرآغازى در ساخت انواع نردة پنجره در دورة پهلوى گشت. این طرح ها در زیرنقش مستطیل و با قرینه سازى اجرا مى شوند. بررسى ها روند تکاملى را در ساخت نردة پنجره ها نشان داد که از تنوع ابعاد و شکل پنجره ها تبعیت مى کند.هدف در این پژوهش، مستندسازى طرح هاى به کاررفته در نرده پنجره و بررسى و شناسایى روش هاى ترسیم و ساخت آن و نیز بومى سازى هنر وارداتى به دست هنرمندان ایرانى است. جمع آورى اطلاعات در این پژوهش توصیفى تحلیلى، با مطالعة میدانى صورت گرفته است. به این منظور 68 نردة پنجره در بناهاى باقى مانده از دورة قاجاریة شهر همدان شناسایى، مطالعه، و بررسى گردیده و در چهار گروه دسته بندى شده است.
همدان,دورة قاجاریه,طرح نردة پنجره
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100201.html
https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100201_02937cff9de88f2f21ac302971bfec05.pdf